Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar 24. september 2024 11:01 Rússum hefur orðið ágengt undanfarið í ólöglegri styrjöld sinni gegn Úkraínu og horfur eru heldur neikvæðar. Stuðningur Vesturlanda er áfram gríðarmikilvægur. Pólitískur stuðningur Íslands hefur verið aðdáunarverður, en því miður hefur stuðningur Íslands í verki ekki verið jafn kröftugur, og ekki í samræmi við yfirlýsingar stjórnvalda. Horfur í Stríðinu Nú eru liðin rúm 10 ár síðan að Rússland hóf ólöglegan hernað gegn sjálfstæðri Úkraínu og rúm tvö og hálft ár síðan að allsherjarinnrás hófst. Erfitt er að ráða í þróun stríðsins, enda allar upplýsingar takmarkaðar og á reiki. Þó er ljóst að Rússum hefur orðið töluvert ágengt í Donetskhéraði, þar sem þeir hafa sótt fram í allt sumar og ógna nú lykilborgum. Úkraínski herinn greip til djarfrar sóknar inn í Kúrskhérað í Rússlandi í ágústbyrjun sem hefur gengið vonum framar. Sú aðgerð hefur þó ekki náð meginmarkmiði sínu, sem var að draga lið og kraft úr framsókn Rússa í Donetsk. Horfur eru því eins og stendur fremur neikvæðar á vígvellinum. Á sama tíma hafa Rússar haldið áfram linnulausum stýri-, eldflauga- og drónaárásum á úkraínskar borgir, samgöngur og orkuinnviði. Sú atlaga virðiðst vera að eflast og Rússar virðast miða að því að lama orku- og húshitunarkerfi landsins áður en vetur brestur á. Úkraína á því enn í vök að verjast gegn ofurefli Rússa sem njóta liðsmunar og hafa mikla yfirburði stórskotaliðsvopna, auk þess sem vopnasendingar frá Norður Kóreu og Íran leika lykihlutverk. Samstaða Vesturlanda og NATO Stuðningur Vesturlanda hefur til þessa skipt sköpum fyrir varnir Úkraínu og erfitt er að sjá fyrir að án hans hefði niðurstaðan verið önnur en ósigur stjórnvalda í Kyiv og í framhaldi skæruhernaður gegn hernámsliði Rússa. Þó má segja að stuðningurinn hafi verið nægur til þess að koma í veg fyrir ósigur en ekki nægilegur til þess að tryggja sigur. Þannig hafa lykilríki dregið lappirnar varðandi afhendingu tiltekinna vopna og dregið fjölmargar rauðar línur til þess að takmarka stuðninginn. Fyrst þurfi Úkraína að þrýsta mánuðum saman á að fá loftvarnarkerfi, stórskotaliðsvopn og skotfæri, skotfæri sem hafa enn ekki borist í samræmi við loforð ESB og annarra. Því næst tók langan tíma að fá afhenta brynvagna og skriðdreka, sem hafa aðeins borist í takmörkuðu upplagi. Vesturlönd hikuðu til langs tíma við að afhenda Úkraínu orrustuþotur og hafa viðhaldið skorðum sem voru settar varðandi beitingu vestrænna vopna innan rússnesku landamæranna. Vesturlönd, sem hafa í orðræðu sinni réttilega bent á að hernaður Rússa er ólöglegur samkvæmt Stofnsáttmála SÞ, bera þannig ábyrgð á því hvernig þróun stríðsins hefur orðið og hver árangur Rússa hefur verið þrátt fyrir hetjulegar varnir úkraínska hersins. Stuðningur Íslands Ísland hefur frá upphafi innrásarinnar skipað sér á bekk með helstu bandalagsríkjum og tekið einarða afstöðu gegn hernaði Rússa. Ísland tekur þannig fullan þátt í víðtækum þvingunaraðgerðum gagnvart Rússlandi. Stuðningur stjórnvalda hefur m.a. falist í framlögum til mannúðarstarfs, neyðarviðbrögðum og efnahagsaðstoð til viðbótar við móttöku flóttafólks og varnartengdan stuðning. Hið síðastnefnda er gott dæmi um hvernig Ísland vill axl ábyrgð til jafns við aðrar NATO þjóðir og veitir Úkraínu þann stuðning sem þarlend stjórnvöld óska. Þetta er mikilvægt, vegna þess að í því er fólgin eindregin afstaða að þegar innrásarher fremur óteljandi stríðsglæpi og ógnar fullveldi ríkis dugar ekki að senda lopapeysur og plástra. Sérstök stefna um stuðning við Úkraínu var samþykkt á Alþingi í apríl og í maí 2024 undirritaði forsætisráðherra tvíhliða samning landanna um öryggissamstarf og langtímastuðning. Stefnan og tvíhliða samningurinn tryggja að lágmarki fjóra milljarða á ári í beinan stuðning við Úkraínu, þar á meðal áframhaldandi varnartengd framlög. Það er þó svo að stuðningur Íslands er dvergvaxinn í öllum alþjóðlegum samanburði. Enn frekar í ljósi þess að Ísland nýtur þess umfram öll viðmiðunarríki, s.s. aðildarríki NATO, að útgjöld hérlend til varnarmála eru vart mælanleg - um núll komma eitt prósent af þjóðarframleiðslu. Við höfum frá lýðveldisstofnun fyrst og fremst verið þiggjendur erlendra varna, fljúgum farmiðalaus á fyrsta farrými öryggistryggingar NATO og Bandaríkjanna á kostnað erlendra skattgreiðenda. Yfirlýsing um fjögurra milljarða stuðning til Úkraínu á ári (að lágmarki) er því ekki tilefni til þess að berja sér á brjóst á alþjóðavettvangi. Framlög Íslands hafa numið 0.18 prósent af þjóðarframleiðslu. Þar erum við í 33. sæti samanburðarríkja og í engu samræmi við framlög hinna Norðurlandanna (Danir 1.8%, Finnland 0.9%, Svíþjóð 0.8%, og Noregur 0.5%) sem öll hafa aukið útgjöld til eigin varnarmála verulega í samræmi við skuldbindingar sínar innan NATO. Þetta er í engu samræmi við Úkraínustefnu stjórnvalda sem Alþingi samþykkti í apríl sl. sem áréttaði að stuðningur Íslands skuli vera “hlutfallslega sambærileg[ur] að umfangi við það sem önnur Norðurlönd leggja af mörkum.” [ sjá líka https://www.althingi.is/altext/153/s/1868.html ] Mikilvægt er að formlegar skuldbindingar um stuðning við Úkraínu skili sér í fjárlög á haustþingi svo að fari saman loforð og efndir. Árið 2023 nam heildarstuðningur Íslands rúmlega 3,5 milljörðum, en engu að síður var fjárheimild fjárlaga fyrir 2024 einungis 1750 milljónir. Það vekur upp spurningar að í kjöflar samþykktrar stefnu um stuðning við Úkraínu, gerð tvíhliða samnings við Úkraínu um stuðning og samþykkt skuldbindingar um varnarstuðning við Úkraínu á leiðtogafundi NATO í júlí, sem einn og sér felur í sér stuðning að lágmarki á bilinu 3,5 til 4 milljarða á ári, hefur Alþingi ekki gripið til neinna ráðstafanna til að tryggja fjármögnun stuðningsins. Orð skulu standa Bæði forsætis- og utanríkisráðherra sitja á næstu vikum fundi þar sem stuðningur við Úkraínu verður í miklum fókus. Ráðherrarnir sækja allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna og Úkraína er fastur liður á dagskrá NATO-funda og funda Norðurlandanna. Það er því siðferðileg og ásýndarleg áskorun að Alþingi og Ríkisstjórn Íslands raungeri stuðning landsins í samræmi við yfirlýsingar og loforð sem fyrst. Ísland er auðug þjóð í alþjóðlegum samanburði og vegna smæðar landsins og landfræðilegrar legu er sérstaklega mikið í húfi fyrir okkur að Stofnsáttmáli SÞ og alþjóðalög séu virt. Án herverndar Bandaríkjanna og bandalagsríkja væri öryggi landsins stofnað í hættu. Okkar framlög til varnarmála, þrátt fyrir vaxandi faglega nálgun, auk yfirlýsinga um mikilvægi þeirra og umfang, standast enga skoðun og það er lykilverkefni stjórnvalda að tryggja langtíma öryggishagsmuni Íslands. Það þýðir trúverðug útgjöld til varnarmála til samræmis við markmið Atlantshafsbandalagsins, sem Ísland hefur stutt, auk stuðnings við öryggisverkefni sem okkur varða, s.s. til handa Úkraínu sem færir nú miklar fórnir fyrir hönd okkar allra í vörn gegn árásarstríði Rússa. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur of fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Innrás Rússa í Úkraínu Mest lesið Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Beðið eftir orkumálaráðherra Eggert Valur Guðmundsson,Gunnar Aron Ólason skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Mannréttindabrot á vinnumarkaði Helgi Brynjarsson skrifar Sjá meira
Rússum hefur orðið ágengt undanfarið í ólöglegri styrjöld sinni gegn Úkraínu og horfur eru heldur neikvæðar. Stuðningur Vesturlanda er áfram gríðarmikilvægur. Pólitískur stuðningur Íslands hefur verið aðdáunarverður, en því miður hefur stuðningur Íslands í verki ekki verið jafn kröftugur, og ekki í samræmi við yfirlýsingar stjórnvalda. Horfur í Stríðinu Nú eru liðin rúm 10 ár síðan að Rússland hóf ólöglegan hernað gegn sjálfstæðri Úkraínu og rúm tvö og hálft ár síðan að allsherjarinnrás hófst. Erfitt er að ráða í þróun stríðsins, enda allar upplýsingar takmarkaðar og á reiki. Þó er ljóst að Rússum hefur orðið töluvert ágengt í Donetskhéraði, þar sem þeir hafa sótt fram í allt sumar og ógna nú lykilborgum. Úkraínski herinn greip til djarfrar sóknar inn í Kúrskhérað í Rússlandi í ágústbyrjun sem hefur gengið vonum framar. Sú aðgerð hefur þó ekki náð meginmarkmiði sínu, sem var að draga lið og kraft úr framsókn Rússa í Donetsk. Horfur eru því eins og stendur fremur neikvæðar á vígvellinum. Á sama tíma hafa Rússar haldið áfram linnulausum stýri-, eldflauga- og drónaárásum á úkraínskar borgir, samgöngur og orkuinnviði. Sú atlaga virðiðst vera að eflast og Rússar virðast miða að því að lama orku- og húshitunarkerfi landsins áður en vetur brestur á. Úkraína á því enn í vök að verjast gegn ofurefli Rússa sem njóta liðsmunar og hafa mikla yfirburði stórskotaliðsvopna, auk þess sem vopnasendingar frá Norður Kóreu og Íran leika lykihlutverk. Samstaða Vesturlanda og NATO Stuðningur Vesturlanda hefur til þessa skipt sköpum fyrir varnir Úkraínu og erfitt er að sjá fyrir að án hans hefði niðurstaðan verið önnur en ósigur stjórnvalda í Kyiv og í framhaldi skæruhernaður gegn hernámsliði Rússa. Þó má segja að stuðningurinn hafi verið nægur til þess að koma í veg fyrir ósigur en ekki nægilegur til þess að tryggja sigur. Þannig hafa lykilríki dregið lappirnar varðandi afhendingu tiltekinna vopna og dregið fjölmargar rauðar línur til þess að takmarka stuðninginn. Fyrst þurfi Úkraína að þrýsta mánuðum saman á að fá loftvarnarkerfi, stórskotaliðsvopn og skotfæri, skotfæri sem hafa enn ekki borist í samræmi við loforð ESB og annarra. Því næst tók langan tíma að fá afhenta brynvagna og skriðdreka, sem hafa aðeins borist í takmörkuðu upplagi. Vesturlönd hikuðu til langs tíma við að afhenda Úkraínu orrustuþotur og hafa viðhaldið skorðum sem voru settar varðandi beitingu vestrænna vopna innan rússnesku landamæranna. Vesturlönd, sem hafa í orðræðu sinni réttilega bent á að hernaður Rússa er ólöglegur samkvæmt Stofnsáttmála SÞ, bera þannig ábyrgð á því hvernig þróun stríðsins hefur orðið og hver árangur Rússa hefur verið þrátt fyrir hetjulegar varnir úkraínska hersins. Stuðningur Íslands Ísland hefur frá upphafi innrásarinnar skipað sér á bekk með helstu bandalagsríkjum og tekið einarða afstöðu gegn hernaði Rússa. Ísland tekur þannig fullan þátt í víðtækum þvingunaraðgerðum gagnvart Rússlandi. Stuðningur stjórnvalda hefur m.a. falist í framlögum til mannúðarstarfs, neyðarviðbrögðum og efnahagsaðstoð til viðbótar við móttöku flóttafólks og varnartengdan stuðning. Hið síðastnefnda er gott dæmi um hvernig Ísland vill axl ábyrgð til jafns við aðrar NATO þjóðir og veitir Úkraínu þann stuðning sem þarlend stjórnvöld óska. Þetta er mikilvægt, vegna þess að í því er fólgin eindregin afstaða að þegar innrásarher fremur óteljandi stríðsglæpi og ógnar fullveldi ríkis dugar ekki að senda lopapeysur og plástra. Sérstök stefna um stuðning við Úkraínu var samþykkt á Alþingi í apríl og í maí 2024 undirritaði forsætisráðherra tvíhliða samning landanna um öryggissamstarf og langtímastuðning. Stefnan og tvíhliða samningurinn tryggja að lágmarki fjóra milljarða á ári í beinan stuðning við Úkraínu, þar á meðal áframhaldandi varnartengd framlög. Það er þó svo að stuðningur Íslands er dvergvaxinn í öllum alþjóðlegum samanburði. Enn frekar í ljósi þess að Ísland nýtur þess umfram öll viðmiðunarríki, s.s. aðildarríki NATO, að útgjöld hérlend til varnarmála eru vart mælanleg - um núll komma eitt prósent af þjóðarframleiðslu. Við höfum frá lýðveldisstofnun fyrst og fremst verið þiggjendur erlendra varna, fljúgum farmiðalaus á fyrsta farrými öryggistryggingar NATO og Bandaríkjanna á kostnað erlendra skattgreiðenda. Yfirlýsing um fjögurra milljarða stuðning til Úkraínu á ári (að lágmarki) er því ekki tilefni til þess að berja sér á brjóst á alþjóðavettvangi. Framlög Íslands hafa numið 0.18 prósent af þjóðarframleiðslu. Þar erum við í 33. sæti samanburðarríkja og í engu samræmi við framlög hinna Norðurlandanna (Danir 1.8%, Finnland 0.9%, Svíþjóð 0.8%, og Noregur 0.5%) sem öll hafa aukið útgjöld til eigin varnarmála verulega í samræmi við skuldbindingar sínar innan NATO. Þetta er í engu samræmi við Úkraínustefnu stjórnvalda sem Alþingi samþykkti í apríl sl. sem áréttaði að stuðningur Íslands skuli vera “hlutfallslega sambærileg[ur] að umfangi við það sem önnur Norðurlönd leggja af mörkum.” [ sjá líka https://www.althingi.is/altext/153/s/1868.html ] Mikilvægt er að formlegar skuldbindingar um stuðning við Úkraínu skili sér í fjárlög á haustþingi svo að fari saman loforð og efndir. Árið 2023 nam heildarstuðningur Íslands rúmlega 3,5 milljörðum, en engu að síður var fjárheimild fjárlaga fyrir 2024 einungis 1750 milljónir. Það vekur upp spurningar að í kjöflar samþykktrar stefnu um stuðning við Úkraínu, gerð tvíhliða samnings við Úkraínu um stuðning og samþykkt skuldbindingar um varnarstuðning við Úkraínu á leiðtogafundi NATO í júlí, sem einn og sér felur í sér stuðning að lágmarki á bilinu 3,5 til 4 milljarða á ári, hefur Alþingi ekki gripið til neinna ráðstafanna til að tryggja fjármögnun stuðningsins. Orð skulu standa Bæði forsætis- og utanríkisráðherra sitja á næstu vikum fundi þar sem stuðningur við Úkraínu verður í miklum fókus. Ráðherrarnir sækja allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna og Úkraína er fastur liður á dagskrá NATO-funda og funda Norðurlandanna. Það er því siðferðileg og ásýndarleg áskorun að Alþingi og Ríkisstjórn Íslands raungeri stuðning landsins í samræmi við yfirlýsingar og loforð sem fyrst. Ísland er auðug þjóð í alþjóðlegum samanburði og vegna smæðar landsins og landfræðilegrar legu er sérstaklega mikið í húfi fyrir okkur að Stofnsáttmáli SÞ og alþjóðalög séu virt. Án herverndar Bandaríkjanna og bandalagsríkja væri öryggi landsins stofnað í hættu. Okkar framlög til varnarmála, þrátt fyrir vaxandi faglega nálgun, auk yfirlýsinga um mikilvægi þeirra og umfang, standast enga skoðun og það er lykilverkefni stjórnvalda að tryggja langtíma öryggishagsmuni Íslands. Það þýðir trúverðug útgjöld til varnarmála til samræmis við markmið Atlantshafsbandalagsins, sem Ísland hefur stutt, auk stuðnings við öryggisverkefni sem okkur varða, s.s. til handa Úkraínu sem færir nú miklar fórnir fyrir hönd okkar allra í vörn gegn árásarstríði Rússa. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur of fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar.
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun
Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar
Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun
Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun