Stjörnuprýdd saga Gerður Kristný skrifar 2. febrúar 2009 04:00 Það gerist allt of sjaldan að bók heilli mann svo mikið að hún víkur ekki úr huganum löngu eftir að lestrinum er lokið. Nú fyrir jólin kom ein slík bók út, Dagbók Hélène Berr í þýðingu Ólafar Pétursdóttur. Hélène var frönsk gyðingastúlka, fædd árið 1921 í París og lagði stund á ensku við Sorbonne. Hélène hóf að skrifa dagbók árið 1942 og hélt því áfram til ársins 1944 en þá voru hún og foreldrar hennar flutt í þýskar fangabúðir. Í dagbókinni veitir Hélène dýrmæta innsýn í líf gyðinga í París á valdatíma Þjóðverja. Óttinn varð fljótt heimavanur hjá fjölskyldu hennar þótt allir hafi gert sitt besta til að leiða hann hjá sér og halda sínu striki. Hélène vílaði ekki fyrir sér að stofna ólögleg samtök sem reyndu að bjarga gyðingabörnum og eru lýsingar hennar á ástandi sumra þeirra mjög átakanlegar. Franskir gyðingar voru fangelsaðir hver á fætur öðrum og sögur tóku að berast um að börn væru notuð til að „fylla upp í" lestarklefana sem notaðir voru til flutninganna til Þýskalands. Hélène velti því fyrir sér hvort hryllingssögurnar sem hún heyrði gætu verið sannar, hvort svo mikil grimmd gæti fyrirfundist í heiminum og lesandinn stendur sig að því að kinka kolli. Hann veit betur en stúlkan þegar hún skrifaði bókina. Sjálf sagði Hélène vinkonu sinni að líklega yrði hún í síðustu ofnfyllinni og hafði næstum því rétt fyrir sér. Hún lést úr taugaveiki í Bergen-Belsen fáeinum dögum áður en bandamenn frelsuðu búðirnar. Hélène átti því eftir að finna á eigin skinni að sögurnar voru sannar. Aðeins leið mánuður á milli andláts hennar og annars dagbókaritara, Önnu Frank, og báðar dóu þær í Bergen-Belsen. Það sem gerir Dagbók Hélène Berr jafn magnaða og raun ber vitni er hvað stíllinn er fallegur og frásagnargáfan lifandi. Þótt verið sé að lýsa grimmd, sorg, nötrandi hræðslu og niðurlægingunni yfir að þurfa að bera gulu gyðingastjörnuna skín ást Hélène til ungra skjólstæðinga sinna alltaf í gegn og fegurð heimaborgar hennar, Parísar. Fyrst og fremst lýsir dagbókin samt ótrúlegum kjarki ungrar konu sem afhenti vinnukonunni skrifin sín með reglulegu millibili ef vera skyldi að hún sjálf yrði handtekin næst. Hélène Berr fannst mikilvægara að koma vitnisburði sínum undan en sjálfri sér, vitnisburði sem fær fólk nú 50 árum síðar til að falla í stafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gerður Kristný Mest lesið Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Það gerist allt of sjaldan að bók heilli mann svo mikið að hún víkur ekki úr huganum löngu eftir að lestrinum er lokið. Nú fyrir jólin kom ein slík bók út, Dagbók Hélène Berr í þýðingu Ólafar Pétursdóttur. Hélène var frönsk gyðingastúlka, fædd árið 1921 í París og lagði stund á ensku við Sorbonne. Hélène hóf að skrifa dagbók árið 1942 og hélt því áfram til ársins 1944 en þá voru hún og foreldrar hennar flutt í þýskar fangabúðir. Í dagbókinni veitir Hélène dýrmæta innsýn í líf gyðinga í París á valdatíma Þjóðverja. Óttinn varð fljótt heimavanur hjá fjölskyldu hennar þótt allir hafi gert sitt besta til að leiða hann hjá sér og halda sínu striki. Hélène vílaði ekki fyrir sér að stofna ólögleg samtök sem reyndu að bjarga gyðingabörnum og eru lýsingar hennar á ástandi sumra þeirra mjög átakanlegar. Franskir gyðingar voru fangelsaðir hver á fætur öðrum og sögur tóku að berast um að börn væru notuð til að „fylla upp í" lestarklefana sem notaðir voru til flutninganna til Þýskalands. Hélène velti því fyrir sér hvort hryllingssögurnar sem hún heyrði gætu verið sannar, hvort svo mikil grimmd gæti fyrirfundist í heiminum og lesandinn stendur sig að því að kinka kolli. Hann veit betur en stúlkan þegar hún skrifaði bókina. Sjálf sagði Hélène vinkonu sinni að líklega yrði hún í síðustu ofnfyllinni og hafði næstum því rétt fyrir sér. Hún lést úr taugaveiki í Bergen-Belsen fáeinum dögum áður en bandamenn frelsuðu búðirnar. Hélène átti því eftir að finna á eigin skinni að sögurnar voru sannar. Aðeins leið mánuður á milli andláts hennar og annars dagbókaritara, Önnu Frank, og báðar dóu þær í Bergen-Belsen. Það sem gerir Dagbók Hélène Berr jafn magnaða og raun ber vitni er hvað stíllinn er fallegur og frásagnargáfan lifandi. Þótt verið sé að lýsa grimmd, sorg, nötrandi hræðslu og niðurlægingunni yfir að þurfa að bera gulu gyðingastjörnuna skín ást Hélène til ungra skjólstæðinga sinna alltaf í gegn og fegurð heimaborgar hennar, Parísar. Fyrst og fremst lýsir dagbókin samt ótrúlegum kjarki ungrar konu sem afhenti vinnukonunni skrifin sín með reglulegu millibili ef vera skyldi að hún sjálf yrði handtekin næst. Hélène Berr fannst mikilvægara að koma vitnisburði sínum undan en sjálfri sér, vitnisburði sem fær fólk nú 50 árum síðar til að falla í stafi.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun