Leggur til íslenskan her, leyniþjónustu og herskyldu Árni Sæberg skrifar 26. febrúar 2025 11:03 Bjarni Már er deildarforseti lagadeildar Háskólans á Bifröst. Vísir/Baldur Prófessor í lögfræði telur að í ljósi breyttra aðstæðna í alþjóðamálum þurfi að grípa til aðgerða án tafar. Hann leggur til stofnun íslensks hers og leyniþjónustu, herskyldu og innlenda hergagnaframleiðslu. „Fyrir nokkrum dögum hófst nýtt tímabil í sögu Evrópu. Pax Americana – hið langvarandi öryggisnet sem Bandaríkin hafa veitt álfunni – gufaði upp,“ segir Bjarni Már Magnússon, deildarforseti og prófessor við lagadeild Háskólans á Bifröst, í aðsendri grein í Morgunblaði dagsins. Ísland hafi allt frá 1941 reitt sig á varnir Bandaríkjanna, þar sem aðildin að Atlantshafsbandalaginu, NATO, og varnarsamningurinn frá 1951 hafi gegnt lykilhlutverki. Síðustu ár hafi íslenska ríkið lagt meira til öryggis- og varnarmála, en eigi mjög langt í land með að ná viðmiðum annarra aðildarríkja NATO. Trump sýni bandamönnum fjandsamlegt viðmót Bjarni Már segir að sú heimsmynd sem Ísland hafi grundvallað öryggis- og varnarmál sín á hafi tekið stakkaskiptum. Bandaríkin hafi í auknum mæli dregið úr áherslu sinni á öryggi Evrópu og beini nú sjónum sínum að Kyrrahafi og Asíu. Við það bætist pólitískur óstöðugleiki innan Bandaríkjanna, sem valdi óvissu um langvarandi skuldbindingar þeirra á alþjóðavettvangi. „Núverandi forseti Bandaríkjanna hefur ítrekað sýnt bandamönnum sínum fjandsamlegt viðmót, þar á meðal Kanada, Danmörku og Grænlandi, sem hefur vakið áleitnar spurningar um hvort Bandaríkin muni virða skuldbindingar sínar ef öryggi bandamanna þeirra er ógnað. Framganga varaforsetans er ekki skárri, eins og sást í München á dögunum.“ Samhliða þessari þróun hafi öryggisumhverfi Evrópu gjörbreyst með ólöglegu árásarstríði Rússlands í Úkraínu sem Norður-Kórea taki þátt í. Við þessar aðstæður verði Ísland að axla meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður og tryggja að landið sé í stakk búið til að takast á við hugsanlegar ógnir og árásir í samstarfi við önnur lýðræðisríki. Rökrétt framhald „Eitt mikilvægasta skrefið í þá átt er stofnun íslensks hers. Slík stofnun er ekki einungis rökrétt framhald í íslenskum varnar- og öryggismálum heldur einnig nauðsynlegt skref í átt að sjálfbærari og raunhæfari öryggisstefnu,“ segir Bjarni Már. Með því gæti Ísland byggt upp sérhæfðan, hátæknivæddan varnarher sem myndi fyrst og fremst sinna eftirliti, gæslu íslenskra hafsvæða og viðbrögðum við ógnunum á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum. Slíkur her myndi einnig styrkja stöðu Íslands innan NATO sem og í öðru varnarsamstarfi og sýna að Ísland taki þátt í sameiginlegum vörnum vinveittra ríkja með festu og ábyrgð. Ísland geti ekki verið herlaust lengur Í ljósi breyttra aðstæðna á alþjóðavettvangi geti Ísland ekki lengur verið herlaust ríki. Þó að mörgum kunni að þykja slíkar hugmyndir róttækar og jafnvel fráleitar sé ljóst að fyrri nálganir duga ekki lengur. Til þess að tryggja öryggi landsins og styrkja stöðu þess í samfélagi þjóðann leggur Bjarni Már til að gripið verði tafarlaus til eftirfarandi aðgerða: Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki. Ljóst að heimurinn sé að breytast Með þessum aðgerðum geti Ísland betur tryggt eigið öryggi, styrkt stöðu sína á alþjóðavettvangi og tekið fulla ábyrgð á vörnum landsins. „Þrátt fyrir að sumum kunni að finnast þessar tillögur óvenjulegar og ekki í anda orða forsætisráðherra um að fólk þurfi að anda ofan í kviðinn er ljóst að sá heimur sem Ísland áður treysti á er að breytast. Það er ekki einungis nauðsynlegt að axla mun meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður, heldur einnig rökrétt skref í átt að sjálfstæðari og sterkari þjóð sem stendur vörð um eigin hagsmuni, yfirráðasvæði og fullveldi.“ Öryggis- og varnarmál Utanríkismál Mest lesið Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Erlent Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Innlent Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Innlent Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Innlent Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Erlent Fleiri fréttir Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Aldrei fleiri börn á biðlista og útrás í Kína Á hundrað og þrjátíu á sextíu götu Gul viðvörun: Brýna fyrir fólki á húsbílum að vara sig á vindinum Boltaleikir bannaðir á skólalóðinni eftir klukkan tíu Leggja til 80 milljónum árlega í nýja líkbrennslu Hinn stungni á batavegi en stungumennirnir ófundnir Nítján ára ferðamaður fannst látinn Mikill áhugi á ræktun rabarbara með tilkomu Rabarbarafélags Íslands Sjá meira
„Fyrir nokkrum dögum hófst nýtt tímabil í sögu Evrópu. Pax Americana – hið langvarandi öryggisnet sem Bandaríkin hafa veitt álfunni – gufaði upp,“ segir Bjarni Már Magnússon, deildarforseti og prófessor við lagadeild Háskólans á Bifröst, í aðsendri grein í Morgunblaði dagsins. Ísland hafi allt frá 1941 reitt sig á varnir Bandaríkjanna, þar sem aðildin að Atlantshafsbandalaginu, NATO, og varnarsamningurinn frá 1951 hafi gegnt lykilhlutverki. Síðustu ár hafi íslenska ríkið lagt meira til öryggis- og varnarmála, en eigi mjög langt í land með að ná viðmiðum annarra aðildarríkja NATO. Trump sýni bandamönnum fjandsamlegt viðmót Bjarni Már segir að sú heimsmynd sem Ísland hafi grundvallað öryggis- og varnarmál sín á hafi tekið stakkaskiptum. Bandaríkin hafi í auknum mæli dregið úr áherslu sinni á öryggi Evrópu og beini nú sjónum sínum að Kyrrahafi og Asíu. Við það bætist pólitískur óstöðugleiki innan Bandaríkjanna, sem valdi óvissu um langvarandi skuldbindingar þeirra á alþjóðavettvangi. „Núverandi forseti Bandaríkjanna hefur ítrekað sýnt bandamönnum sínum fjandsamlegt viðmót, þar á meðal Kanada, Danmörku og Grænlandi, sem hefur vakið áleitnar spurningar um hvort Bandaríkin muni virða skuldbindingar sínar ef öryggi bandamanna þeirra er ógnað. Framganga varaforsetans er ekki skárri, eins og sást í München á dögunum.“ Samhliða þessari þróun hafi öryggisumhverfi Evrópu gjörbreyst með ólöglegu árásarstríði Rússlands í Úkraínu sem Norður-Kórea taki þátt í. Við þessar aðstæður verði Ísland að axla meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður og tryggja að landið sé í stakk búið til að takast á við hugsanlegar ógnir og árásir í samstarfi við önnur lýðræðisríki. Rökrétt framhald „Eitt mikilvægasta skrefið í þá átt er stofnun íslensks hers. Slík stofnun er ekki einungis rökrétt framhald í íslenskum varnar- og öryggismálum heldur einnig nauðsynlegt skref í átt að sjálfbærari og raunhæfari öryggisstefnu,“ segir Bjarni Már. Með því gæti Ísland byggt upp sérhæfðan, hátæknivæddan varnarher sem myndi fyrst og fremst sinna eftirliti, gæslu íslenskra hafsvæða og viðbrögðum við ógnunum á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum. Slíkur her myndi einnig styrkja stöðu Íslands innan NATO sem og í öðru varnarsamstarfi og sýna að Ísland taki þátt í sameiginlegum vörnum vinveittra ríkja með festu og ábyrgð. Ísland geti ekki verið herlaust lengur Í ljósi breyttra aðstæðna á alþjóðavettvangi geti Ísland ekki lengur verið herlaust ríki. Þó að mörgum kunni að þykja slíkar hugmyndir róttækar og jafnvel fráleitar sé ljóst að fyrri nálganir duga ekki lengur. Til þess að tryggja öryggi landsins og styrkja stöðu þess í samfélagi þjóðann leggur Bjarni Már til að gripið verði tafarlaus til eftirfarandi aðgerða: Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki. Ljóst að heimurinn sé að breytast Með þessum aðgerðum geti Ísland betur tryggt eigið öryggi, styrkt stöðu sína á alþjóðavettvangi og tekið fulla ábyrgð á vörnum landsins. „Þrátt fyrir að sumum kunni að finnast þessar tillögur óvenjulegar og ekki í anda orða forsætisráðherra um að fólk þurfi að anda ofan í kviðinn er ljóst að sá heimur sem Ísland áður treysti á er að breytast. Það er ekki einungis nauðsynlegt að axla mun meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður, heldur einnig rökrétt skref í átt að sjálfstæðari og sterkari þjóð sem stendur vörð um eigin hagsmuni, yfirráðasvæði og fullveldi.“
Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki.
Öryggis- og varnarmál Utanríkismál Mest lesið Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Erlent Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Innlent Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Innlent Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Innlent Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Erlent Fleiri fréttir Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Aldrei fleiri börn á biðlista og útrás í Kína Á hundrað og þrjátíu á sextíu götu Gul viðvörun: Brýna fyrir fólki á húsbílum að vara sig á vindinum Boltaleikir bannaðir á skólalóðinni eftir klukkan tíu Leggja til 80 milljónum árlega í nýja líkbrennslu Hinn stungni á batavegi en stungumennirnir ófundnir Nítján ára ferðamaður fannst látinn Mikill áhugi á ræktun rabarbara með tilkomu Rabarbarafélags Íslands Sjá meira