Ósk um að heita Óskir hafnað Árni Sæberg skrifar 18. júní 2025 13:28 Nú mætti skíra þessi börn Nísa, Theadóra, Lýðgerður og Fenix. Nancy Brown/Getty Mannanafnanefnd hefur hafnað beiðni um að taka kvenmannsnafnið Óskir á mannanafnaskrá. Aftur á móti má nú heita Lýðgerður Míkah. Í úrskurði nefndarinnar um beiðnina um Óskir segir að nafnið uppfylli þrjú af fjórum skilyrðum laga um mannanöfn. Það taki íslenskri eignarfallsendingu, Óska, sé ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls og sé ekki þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Aftur á móti reyni á skilyrðið um að nafn megi ekki brjóta í bága við íslenskt málkerfi. Í greinargerð með lögum um mannanöfn segi að íslenskt málkerfi sé samsafn þeirra reglna sem unnið hafa sér hefð í íslensku máli. Þar segi einnig að skilyrðinu sé einkum ætlað að koma í veg fyrir að rótgrónum nöfnum sé breytt til horfs sem stríðir gegn hefð þeirra. Nefndin líti svo á að eiginnafnið Óskir sé fleirtala hins rótgróna eiginnafns Ósk og því ekki hægt að samþykkja það enda ekki hefð fyrir því að mynda ný nöfn sem fleirtölu á rótgrónum nöfnum. Fjögur runnu smurt í gegn Í nýlegum úrskurðum nefndarinnar má sjá að fjórar beiðnir um að taka ný eigin nöfn á mannanafnaskrá voru samþykktar án þess að nokkuð skilyrði mannanafnalaga kæmi til álita. Þar á meðal er eitt karlmannsnafn, Fenix, og þrjú kvenmannsnöfn, Lýðgerður, Nísa, og Rúrý. Skilyrðin sem nöfn þurfa að uppfylla eru eftirfarandi: Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Hefð og aðlögun Í úrskurðum um fjórar aðrar beiðni segir að við túlkun mannanafnanefndar á hefð í 5. og 6. gr. laga um mannanöfn sé nú stuðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin hafi síðast endurnýjað á fundi 22. mars 2022 og séu byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum, eldri vinnulagsreglum, dómaframkvæmd og sjónarmiðum sem fjallað sé um í fundargerð: Nafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða: Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum; Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri; Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri; Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr); Það er nú ekki borið af neinum Íslendingi en kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr) og hefð þess hefur ekki rofnað. Hefð nafns telst rofin ef það hefur ekki verið borið af Íslendingi undanfarin 70 ár. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi. Nafn getur verið hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi. Þrátt fyrir að ekki sé hefð fyrir tökunafni á grundvelli framanritaðs telst ritháttur þess hefðbundinn sé hann gjaldgengur í veitimáli og nafnið ekki ritháttarafbrigði rótgróins nafns. Þó er áskilið að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska nútímastafrófsins eða bókstöfunum c, q, w og z.Heimilt er að laga tökunafnið að almennum íslenskum ritreglum. Í úrskurði um nafnið Anya segir að samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands beri þrír einstaklingur nafnið Anya í þjóðskrá, sem uppfylli skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð. Sú elsta sé fædd árið 2002. Nafnið komi ekki fyrir í manntölum frá 1703 til 1920 og því er ekki hefð fyrir nafninu á grundvelli fyrstu grein vinnulagsreglnanna. Mannanafnanefnd telji hins vegar vera hefð fyrir rithætti nafnsins á grundvelli fjórðu greinar reglnanna, enda sé nafnið úr rússnesku og notað með rithættinum Anya víða um heim. Hvað varðar beiðni um nafnið Alexia segir að samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá beri sex einstaklingar nafnið Alexia í þjóðskrá, sem uppfylli skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð samkvæmt annarri grein þeirra. Sú elsta sé fædd árið 1993. Nafnið komi einnig fyrir í tveimur manntölum frá 1703 til 1920. Teljist því hefð fyrir umbeðnum rithætti nafnsins á grundvelli fyrstu greinar vinnulagsreglna og það sé samþykkt. Í úrskurði um kvenmannsnafnið Míkah segir að nafnið komi hvorki fyrir í þjóðskrá né manntölum. Nafnið sé aftur á móti úr hebresku og sé notað með rithættinum Mikah víða um heim. Mannanafnanefnd telji því hefð fyrir rithætti nafnsins og að með sérhljóðabroddi yfir í sé nafnið að nokkru leyti aðlagað að íslenskum ritreglum. Því sé unnt að samþykkja ritháttinn á grundvelli fjórðu grein reglnanna. Loks segir varðandi beiðni um kvenmannsnafnið Theadóra að enginn beri nafnið í þjóðskrá en það komi fyrir í tveimur manntölum. Nafnið sé kvenkyns útgáfa af nafninu Theadór, sem sé á mannanafnaskrá, og kvenkynsnafnið Thea sé einnig á mannanafnaskrá. Því sé ekki annað unnt en að leggja til grundvallar að hefð hafi skapast fyrir téðum rithætti nafnsins og það samþykkt. Mannanöfn Stjórnsýsla Börn og uppeldi Úrskurðar- og kærunefndir Mest lesið Gera loftárásir á háhýsi og vara við yfirvofandi innrás Erlent Gefa grænt ljós á handtökur á grundvelli kynþáttar og málnotkunar Erlent Opinbera bréf Trumps til Epsteins Erlent Kínversk ferðaskrifstofa fær ekki áheyrn hjá Hæstarétti Innlent Ruddust inn til manns og mölbrutu í honum tennurnar Innlent Boða 157 mál á 157. löggjafaþingi og hér er það helsta Innlent Ekki útgangspunktur að beita ákvæðinu Innlent Verið ættleiddur af Íslendingum Innlent Svona var kynning ríkisstjórnar á þingmálum vetrarins Innlent Ísraelar gera loftárásir á Katar Erlent Fleiri fréttir Hvatti þingmenn til að halda ekki áfram að setja met í málþófi Bein útsending: Guðsþjónusta og setning Alþingis „Við munum reyna að bæta öll mál“ „Er þetta allt sem Ísland getur gert?“ Bókun 35 verði keyrð í gegnum þingið Ríkisstjórnin sýnir á spilin og Alþingi sett í dag Ekki útgangspunktur að beita ákvæðinu Mikill meirihluti hlynntur Hvammsvirkjun Ruddust inn til manns og mölbrutu í honum tennurnar Boða 157 mál á 157. löggjafaþingi og hér er það helsta Kínversk ferðaskrifstofa fær ekki áheyrn hjá Hæstarétti Gagnrýnir hæstu ríkisútgjöld sögunnar í fjárlagafrumvarpi Svona var kynning ríkisstjórnar á þingmálum vetrarins Reyksprengju kastað inn á pall í Hafnarfirði Verið ættleiddur af Íslendingum Fyrsti dagur Kvikmyndaskólans: „Það besta sem hefur gerst fyrir skólann síðan í apríl“ Hækka hámarksgreiðslur um hundrað þúsund krónur Uppfæra ekki fríverslunarsamning og banna tvo ráðherra Tveir fluttir til aðhlynningar eftir árekstur á Suðurlandsvegi Tekist á um fjárlög, lykkjumálið og aleigan í rafmynt Einn bílstjóri án leyfis og skráningar „Sultaról rithöfunda enn hert“ í fjárlögum Óásættanlegt að almennir starfsmenn séu beittir óeðlilegum þrýstingi Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Skjálfti upp á 3,3 í Vatnafjöllum Afnemur æviskipanir varasaksóknara eftir mál Helga Magnúsar Gul úrkomuviðvörun á Austfjörðum og á Suðausturlandi Gestur Guðmundsson er látinn Breski sundkappinn kominn í land og lofsyngur Íslendinga Háskólinn hafi ekki breytt stefnu sinni um inntöku alþjóðlegra nema Sjá meira
Í úrskurði nefndarinnar um beiðnina um Óskir segir að nafnið uppfylli þrjú af fjórum skilyrðum laga um mannanöfn. Það taki íslenskri eignarfallsendingu, Óska, sé ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls og sé ekki þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Aftur á móti reyni á skilyrðið um að nafn megi ekki brjóta í bága við íslenskt málkerfi. Í greinargerð með lögum um mannanöfn segi að íslenskt málkerfi sé samsafn þeirra reglna sem unnið hafa sér hefð í íslensku máli. Þar segi einnig að skilyrðinu sé einkum ætlað að koma í veg fyrir að rótgrónum nöfnum sé breytt til horfs sem stríðir gegn hefð þeirra. Nefndin líti svo á að eiginnafnið Óskir sé fleirtala hins rótgróna eiginnafns Ósk og því ekki hægt að samþykkja það enda ekki hefð fyrir því að mynda ný nöfn sem fleirtölu á rótgrónum nöfnum. Fjögur runnu smurt í gegn Í nýlegum úrskurðum nefndarinnar má sjá að fjórar beiðnir um að taka ný eigin nöfn á mannanafnaskrá voru samþykktar án þess að nokkuð skilyrði mannanafnalaga kæmi til álita. Þar á meðal er eitt karlmannsnafn, Fenix, og þrjú kvenmannsnöfn, Lýðgerður, Nísa, og Rúrý. Skilyrðin sem nöfn þurfa að uppfylla eru eftirfarandi: Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Hefð og aðlögun Í úrskurðum um fjórar aðrar beiðni segir að við túlkun mannanafnanefndar á hefð í 5. og 6. gr. laga um mannanöfn sé nú stuðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin hafi síðast endurnýjað á fundi 22. mars 2022 og séu byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum, eldri vinnulagsreglum, dómaframkvæmd og sjónarmiðum sem fjallað sé um í fundargerð: Nafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða: Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum; Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri; Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri; Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr); Það er nú ekki borið af neinum Íslendingi en kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr) og hefð þess hefur ekki rofnað. Hefð nafns telst rofin ef það hefur ekki verið borið af Íslendingi undanfarin 70 ár. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi. Nafn getur verið hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi. Þrátt fyrir að ekki sé hefð fyrir tökunafni á grundvelli framanritaðs telst ritháttur þess hefðbundinn sé hann gjaldgengur í veitimáli og nafnið ekki ritháttarafbrigði rótgróins nafns. Þó er áskilið að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska nútímastafrófsins eða bókstöfunum c, q, w og z.Heimilt er að laga tökunafnið að almennum íslenskum ritreglum. Í úrskurði um nafnið Anya segir að samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands beri þrír einstaklingur nafnið Anya í þjóðskrá, sem uppfylli skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð. Sú elsta sé fædd árið 2002. Nafnið komi ekki fyrir í manntölum frá 1703 til 1920 og því er ekki hefð fyrir nafninu á grundvelli fyrstu grein vinnulagsreglnanna. Mannanafnanefnd telji hins vegar vera hefð fyrir rithætti nafnsins á grundvelli fjórðu greinar reglnanna, enda sé nafnið úr rússnesku og notað með rithættinum Anya víða um heim. Hvað varðar beiðni um nafnið Alexia segir að samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá beri sex einstaklingar nafnið Alexia í þjóðskrá, sem uppfylli skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð samkvæmt annarri grein þeirra. Sú elsta sé fædd árið 1993. Nafnið komi einnig fyrir í tveimur manntölum frá 1703 til 1920. Teljist því hefð fyrir umbeðnum rithætti nafnsins á grundvelli fyrstu greinar vinnulagsreglna og það sé samþykkt. Í úrskurði um kvenmannsnafnið Míkah segir að nafnið komi hvorki fyrir í þjóðskrá né manntölum. Nafnið sé aftur á móti úr hebresku og sé notað með rithættinum Mikah víða um heim. Mannanafnanefnd telji því hefð fyrir rithætti nafnsins og að með sérhljóðabroddi yfir í sé nafnið að nokkru leyti aðlagað að íslenskum ritreglum. Því sé unnt að samþykkja ritháttinn á grundvelli fjórðu grein reglnanna. Loks segir varðandi beiðni um kvenmannsnafnið Theadóra að enginn beri nafnið í þjóðskrá en það komi fyrir í tveimur manntölum. Nafnið sé kvenkyns útgáfa af nafninu Theadór, sem sé á mannanafnaskrá, og kvenkynsnafnið Thea sé einnig á mannanafnaskrá. Því sé ekki annað unnt en að leggja til grundvallar að hefð hafi skapast fyrir téðum rithætti nafnsins og það samþykkt.
Mannanöfn Stjórnsýsla Börn og uppeldi Úrskurðar- og kærunefndir Mest lesið Gera loftárásir á háhýsi og vara við yfirvofandi innrás Erlent Gefa grænt ljós á handtökur á grundvelli kynþáttar og málnotkunar Erlent Opinbera bréf Trumps til Epsteins Erlent Kínversk ferðaskrifstofa fær ekki áheyrn hjá Hæstarétti Innlent Ruddust inn til manns og mölbrutu í honum tennurnar Innlent Boða 157 mál á 157. löggjafaþingi og hér er það helsta Innlent Ekki útgangspunktur að beita ákvæðinu Innlent Verið ættleiddur af Íslendingum Innlent Svona var kynning ríkisstjórnar á þingmálum vetrarins Innlent Ísraelar gera loftárásir á Katar Erlent Fleiri fréttir Hvatti þingmenn til að halda ekki áfram að setja met í málþófi Bein útsending: Guðsþjónusta og setning Alþingis „Við munum reyna að bæta öll mál“ „Er þetta allt sem Ísland getur gert?“ Bókun 35 verði keyrð í gegnum þingið Ríkisstjórnin sýnir á spilin og Alþingi sett í dag Ekki útgangspunktur að beita ákvæðinu Mikill meirihluti hlynntur Hvammsvirkjun Ruddust inn til manns og mölbrutu í honum tennurnar Boða 157 mál á 157. löggjafaþingi og hér er það helsta Kínversk ferðaskrifstofa fær ekki áheyrn hjá Hæstarétti Gagnrýnir hæstu ríkisútgjöld sögunnar í fjárlagafrumvarpi Svona var kynning ríkisstjórnar á þingmálum vetrarins Reyksprengju kastað inn á pall í Hafnarfirði Verið ættleiddur af Íslendingum Fyrsti dagur Kvikmyndaskólans: „Það besta sem hefur gerst fyrir skólann síðan í apríl“ Hækka hámarksgreiðslur um hundrað þúsund krónur Uppfæra ekki fríverslunarsamning og banna tvo ráðherra Tveir fluttir til aðhlynningar eftir árekstur á Suðurlandsvegi Tekist á um fjárlög, lykkjumálið og aleigan í rafmynt Einn bílstjóri án leyfis og skráningar „Sultaról rithöfunda enn hert“ í fjárlögum Óásættanlegt að almennir starfsmenn séu beittir óeðlilegum þrýstingi Vill hækka skráningargjöldin í 100 þúsund krónur Skjálfti upp á 3,3 í Vatnafjöllum Afnemur æviskipanir varasaksóknara eftir mál Helga Magnúsar Gul úrkomuviðvörun á Austfjörðum og á Suðausturlandi Gestur Guðmundsson er látinn Breski sundkappinn kominn í land og lofsyngur Íslendinga Háskólinn hafi ekki breytt stefnu sinni um inntöku alþjóðlegra nema Sjá meira