Svartasti föstudagur íslenskrar tungu

„Var dagurinn í dag einn svartasti föstudagur íslenskrar tungu?“ spyr Steinþór Einarsson á Facebook: „Útvarpið var í gangi hjá mér og auglýsingaflóðið sem hófst á orðunum black friday var yfirgengilegt. Eru engin takmörk fyrir lágkúrunni?“

Í gær var verslunardagurinn mikli, ýmsar verslanir buðu afslátt á varningi sínum en úti í Bandaríkjunum er þessi dagur einn helsti verslunardagur ársins og er kallaður „Black Friday“. Líkt og með ýmsa siði sem hafa borist frá Bandaríkjunum þykir verslunarmönnum upplagt að koma honum þessum á hérlendis. Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu segir daginn kominn til að vera: „Þessi dagur hefur verið að þróast hér á landi undanfarin eitt til tvö ár en núna tekur þetta algjöran kipp. Fyrirtæki hér heima eru virkilega farin að nýta sér þetta í viðskiptalegum tilgangi,” segir Andrés.

Nema, íslenskum verslunarmönnum og auglýsingagosum á þeirra snærum þykir engin ástæða til að kalla daginn annað en „Black Friday“ – en, í þeim efnum virðist sem þeir hafi vanmetið ást á móðurmálinu því fjölmörgum Íslendingum þykir þetta hin mesta lágkúra. Þessa má glögglega sjá stað á Facebook.

Shame on you – frá forseta Alþingis

Sjálfum forseta Alþingis, Einari K. Guðfinnssyni, blöskrar og hann ritar á sinn Facebookvegg: „Það er gott og vel að kaupmenn landsins flytji inn erlendar fyrirmyndir til þess að örva verslun sína. En ráða þeir ekki við að íslenska svo einföld orð sem Black Friday? Það eru ekki nema fáeinar vikur síðan við strengdum vor heit á degi íslenskrar tungu en í dag auka kaupmenn sér leti með því hirðuleysi að íslenska ekki hið nýja fyrirbæri. Þetta kemur í kjölfar þess að í fjölmiðlum á dögunum var Hrekkjavka oftar en ekki kölluð Halloween í íslenskum fjölmiðlum. Annað hvort er þetta til marks um virðingarleysi fyrir íslenskunni eða lítið vald á enskri tungu; nema auðvitað hvort tveggja sé. Og nú svara ég í sömu mynt: Shame on you!“

Merkilegur menningarsjúkdómur

Og svo farið sé á hinn enda hins flokkspóltíska litrófs, þá eru þeir fullkomlega sammála um þetta atriði, rithöfundurinn og fyrrum ritstjóri Þjóðviljans, Árni Bergmann og svo Einar:

„Ég sá að margir hneyksluðust á „black Friday“ sem vonlegt er. En þessi ofnotkun á dagatalinu í þágu kaupskapar er partur af merkilegum menningarsjúkdómi sem kalla mætti dagamun. Hann kom á sínum tíma fram í yndislegri sjónvarpsauglýsingu sem sýndi stóra fjölskyldu borða „hvunndagsís“ á mánudegi, á þriðjudegi, á miðvikudegi.. og þulur tók undir með seiðandi og ógleymanlegum hætti: „Gerðu þér dagamun á hverjum degi“.

Fósturlandsins freyja mótmælir

Og nefna má fjölmörg dæmi önnur þar sem fólk er ósátt fyrir hönd íslenskrar tungu. Þorsteinn Eggertsson er léttur á því sem fyrr en undirliggjandi er þó ábending um að jafnvel fósturlandsins freyja mótmæli þessum ósköpum: „Svartur föstudagur? Ég sé ekki betur en að það sé allt hvítt, svo langt sem augað eygir, fyrir utan gluggann minn.“ 

Og Margrét K. Sverrisdóttir stjórnmálamaður með meiru er lausnamiðuð þegar hún segir: „Besta þýðingin á Black Friday er ,,Föstudagur til fjár", gaman væri ef fyrirtæki notuðu það.“

Heitustu og frjóustu umræðuna er þó að finna á vegg Stefáns Hilmarssonar tónlistarmanns, en honum er ekki skemmt: „Verslunarmenn er farnir að apa upp eftir bandarískum kollegum s.k. „Black Friday“. Gott og vel. En hví má það ekki heita „Svartur föstudagur“? Eða eitthvað annað. Þetta er bjánalegt — eins og ég myndi auglýsa „Christmas Concert“.“

Aumt, fáránlegt og hallærislegt

Fjölmargir valinkunnir íslenskumenn taka undir með Stefáni í þessum efnum svo sem þeir Davíð Þór Jónsson, Guðmundur Andri Thorsson og Páll Valsson. Og Stefán hnykkir á orðum sínum með annarri færslu:„Aðeins meiri Eiður: Hvaða bévítans rugl er það að lesa erlend slagorð í auglýsingum sem annars eru á íslensku? Sbr. „sense the difference“, „feel the motion“, o.s.frv. Aumt, fáránlegt og hallærislegt. Ef eitthvað er, þá stuðlar þetta að því maður sniðgengur viðkomandi varning. Eru auglýsingamenn búnir að missa fótanna og tungutakið, Bragi Valdimar?“

Og Braga Valdimar Skúlasyni, íslensku- og tónlistarmanni sem og auglýsingastofumanni er brugðið og svarar: „Held það barasta, ég er enn að bryðja róandi yfir BF–sortuæxlinu sem sprakk framan í mig yfir morgunkaffinu. Það þarf að taka upp ströng viðurlög, helst raflostsmeðferð, við slettublæti óharnaðra slagyrðinga.“

Félagi Braga í Baggalúti, Karl Sigurðsson, leggur til að þessi dagur verði kallaður „fjárdagur“.