Bogi Ágústsson, sölumaður fótanuddtækja

Undirbúningurinn hafði staðið í meira en ár. Hugmyndasmiðurinn sagði áætlun sína „umbyltingu“. En svo tók nýr forsætisráðherra við. Theresa May, nýskipaður forsætisráðherra Bretlands, greip á dögunum harkalega fram fyrir hendurnar á Jeremy Hunt, heilbrigðisráðherra landsins. Hunt hugðist skera upp herör gegn offitu barna með róttækum aðgerðum. Loks skyldi leggja fyrirtækjum í matvælaframleiðslu línurnar. Skylda átti fyrirtæki til að minnka sykur í matvöru, takmarka auglýsingar á óhollum mat sem beint var að börnum og banna magntilboð á óhollustu.

En nei. Eitt af fyrstu verkum hins nýja forsætisráðherra var að gefa börnum landsins fingurinn og henda hugmyndum Hunts beint á ruslahaug fagurra fyrirheita. May þvertók fyrir að setja matvælaframleiðendum leikreglur. Og hvers vegna? Jú, hún vildi ekki íþyngja hagkerfinu.

Hamingja hagkerfisins

Fyrr í vikunni blönduðu hagsmunasamtök auglýsingabransans sér óvænt í umræðuna um Ríkisútvarpið og auglýsingar. Samband íslenskra auglýsingastofa, Birtingahúsið og MediaCom sendu frá sér yfirlýsingu þar sem varað var við því að RÚV hyrfi af auglýsingamarkaði. Um var að ræða sannkallaða dómsdagsspá. Sagði í tilkynningunni að ef ekki væri hægt að auglýsa á miðlum RÚV gæti það leitt til þess að neytendur yrðu af „mikilvægum upplýsingum um vörur og þjónustu“ og það yrði erfiðara fyrir fyrirtæki „að byggja upp virði vörumerkja sinna“.

Af gefnu tilefni er vert að spyrja: Hvort kom á undan, hænan eða eggið?

Svo virðist sem Theresa May telji jarðvist okkar mannanna þjóna þeim tilgangi að viðhalda hagkerfinu. Í anda mannfórna Asteka skal heilsu barnanna okkar blótað á altari efnahagslífsins því það er heilbrigði og hamingja hagkerfisins sem lífið gengur út á. Að sama skapi virðist sem íslenskir auglýsinga­mógúlar telji að Bogi Ágústsson setji daglega upp bindi og planti sér fyrir framan myndavélar í sjónvarpssal í þeim mikilvæga tilgangi að minna landsmenn á að fjárfesta í safapressum, SS-pylsum og Ikea-kertastjökum.

Einhverjir kynnu að halda því fram að hlutunum væri öfugt farið; að í stað þess að við fóðruðum hagkerfið eins og þýðir þegnar með sístækkandi mittismáli og forða af fitufrumum, ætti hagkerfið að þjóna okkur; og – að sama skapi – að RÚV hefði verið stofnað til að færa landsmönnum fréttir, rækta íslenska tungu, sögu þjóðar og menningararfleifð en ekki til að selja landsmönnum ígildi fótanuddtækja 21. aldarinnar.

Sauðfjárbændur og símavarsla

Sitt sýnist hverjum um Ríkisútvarpið og hvort það eigi erindi á auglýsingamarkað. Umræðan um málið er oft hatrömm, flækt í flókinn vef hagsmuna og hugmyndafræði. Markmiðið er þó einfalt. Einu hagsmunirnir sem bera á fyrir brjósti þegar kemur að stefnumótun sem varðar RÚV og auglýsingar eru hagsmunir landsmanna. Hvernig má halda úti öflugu Ríkisútvarpi en jafnframt tryggja það að aðrir fjölmiðlar nái ekki aðeins að bera sig, heldur blómstra?

Skoðun auglýsingastofa á rekstrarfyrirkomulagi RÚV er málinu óviðkomandi. Innlegg þeirra í umræðuna er jafn út úr kú og ef Bændasamtök Íslands sendu frá sér yfirlýsingu þess efnis að RÚV mætti ekki leyfa fólki að hafa samband við stofnunina gegnum samfélagsmiðla; aðeins mætti hringja á gamla mátann því að hún Stella á símanum fengi sér alltaf lambasteik í hádegismat í mötuneytinu og símavarsla væri því stuðningur sem RÚV bæri að veita sauðfjárbændum.

Hænan og eggið

Ég veit ekki hvort kom á undan, hænan eða eggið. En ég veit að síðast þegar „svo mikilvægar upplýsingar um vörur og þjónustu“ komu fram í auglýsingu að ég mátti ekki missa af þeim var: Aldrei.

 

Þessi grein birtist upphaflega í Fréttablaðinu.