Brúnegg og Matvælastofnun Árni Stefán Árnason skrifar 1. desember 2016 14:14 Í meistararitgerð minni í lögfræði, sem kom út 2010 rannsakaði ég m.a. aðbúnað dýra hjá Brúneggjum, sem hafa nú orðið fyrir mikilli gagnrýni í fjölmiðlum. Niðurstaða mín var að miklir annmarkar væru í starfseminni. Verulega þyrfti úr, að bæta svo skilyrði þágildandi dýraverndarlaga væru uppfyllt varðandi velferðarþátt hænsnanna. Með greinarskrifum, þá á dv.is bloggi mínu, reyndi ég jafnframt að vekja athygli á þessu. Ég taldi, vegna tilkomu nýrra dýravelferðarlaga og þar sem Matvælastofnun (MAST) hefur að jafnaði rómað eftirlitsstarf sitt að löngu væri búið að útrýma öllu því, sem skilgreina mætti illa meðferð í verksmiðjubúum í dýraeldi á Íslandi. Fréttin kom því, sem reiðarslag yfir mig og flesta aðra Íslendinga. Dýraverndareftirlit og þekking á verndarákvæðum dýravelferðarlaga og heimildum til beitingar þeirra virðist verulega ábótavant hjá yfirmönnum MAST þó þar sé á öðrum sviðum sannarlega, að finna fagfólk í hæsta gæðaflokki. Til, að skapa trúverðugleika hjá þeim, sem lesa þessa grein og ekki þekkja til mín þá er ég lögfræðingur og lokaverkefni mitt í laganámi var rannsókn á réttaráhrifum og framkvæmd dýraverndarlaga á Íslandi. Ég skrifa þessa grein út frá minni sýn á þetta hörmulega mál en í lögfræðilegum þankagangi skv. minni þekkingu í þeim efnum. Ég skrifa þessa grein líka af því að ég er dýravinur, sem barist hefur lengi fyrir bættri meðferð og velferð dýra á Íslandi í samræmi við skýr fyrirmæli laga nr. 55/2013, íslensku dýravelferðarlaganna. Kastljósþættir RÚV um Brúnegg og áður um svínaníðsmálið komu mér verulega á óvart. Lýst hörmulegum aðstæðum og verulega illri meðferð dýra, líklega á stundum einnig kvalarfullri. Það kom mér á óvart í ljósi þess að MAST og umráðamönnum dýra er gert skylt, að framfylgja í einu og öllu gildandi lögum þegar á þeirri stundu þegar þau hafa tekið gildi. - Það virðist algerlega hafa brugðist í báðum framangreindum málum. Ég hef engan áhuga á því að fjalla um hlut Brúneggja né aðila svínaníðsmálsins að öðru leiti en því að umráðamenn þar hafa augljóslega gerst brotlegir við ýmis lagaákvæði, af fréttaflutningi og myndum RÚV að dæma og við því getur lengið þung refsing. Refsingum ber að beita þegar slíkt á við að mati dómara. En fyrst þurfa mál, að komast í þann farveg réttarríkisins, sem hefur heimild til að beita refsingum. Ég ætla, að beina athygli minni að MAST í þessari grein. Ég er undrandi á yfirmönnum þeirrar stofnunar, svo vægt sé til orða tekið. Undrun og vonbrigði mín beinast aðallega að seinagangi þar á bæ við, að tryggja dýrum tafarlaust betri aðbúnað og meðferð þar, sem menn verða uppvísir að lögbrotum í þeim efnum. Hjá MAST hafa menn borið því við að skort hafi á lagaheimildir til inngripa. Það er einfaldlega rangt. Bæði á þágildandi lögum og þeim nýju eru skýrar heimildir í settum rétti hvernig bregðast megi og skuli við. Þá undrast ég þá mismunum, sem annars vegar einstaklingar sem halda dýr og hins vegar fyrirtæki, sem framleiða dýr eða afurðir af þeim verða fyrir. Matvælastofnun hikar ekki við að vörslusvipta og kæra einstaklinga en dregur lappirnar þegar kemur að eldisiðnanum. Í ljósi þess, sem landsmenn nú þekkja um Brúneggjamálið annars vegar og svínaníðsmálið frá haustinu 2015 er það hafið yfir allan vafa í mínum huga að í báðum tilvikum hafi brot verið meiriháttar í skilning laga og þá ber Matvælastofnun að vísa þeim til lögreglu. Ég tel að í báðum tilvikum hafi aðilar gerst brotlegir við refsiábyrgðarákvæði dýravelferðarlaga varðandi ummönnunarskildu og bannákvæði dýravelferðarlaga. Þá segir jafnframt í lögunum: ,, Nú er brot stórfellt eða ítrekað og skal maður þá sæta fangelsi allt að tveimur árum nema brot teljist meiri háttar svo að það varði refsingu skv. 174. gr. almennra hegningarlaga. Þetta er vilji löggjafans og eftir honum ber að fara! Þegar litið er til baka og á ýmiss dýraverndarmál, sem komið hafa á borð forstjóra Matvælastofnunar og yfirdýralæknis og að mínu mati óskiljanlegan seinagang við afgreiðslu þeirra þykir mér tímabært að æðra sett stjórnvöld hugi að því hvort ekki sé tilefni til að endurskoða mannauð í þeim stjórnunarstöðum, sem þessir tveir einstaklingar sitja nú í. Min skoðun er sú að eftirlitsaðili með dýravelferð á Íslandi skuli vera óháður aðili líkt og er í framleiðslu á lífrænum landbúnaðarafurðum. Svo er ekki í dag en starfsemi MAST heyrir undir lanbúnaðarráðherra, sem er framsóknarmaður og sveitamenn þekkjast allir vel – þið skiljið! Lífrænir vottunar og eftirlitsaðilar grípa tafarlaust í taumana ef frávik verða frá ströngum reglur þesskonar vottunar og tryggja þar með að frávik, sem valda dýrum þjáningu verða eins skammvinn og mögulegt er. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Brúneggjamálið Árni Stefán Árnason Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Í meistararitgerð minni í lögfræði, sem kom út 2010 rannsakaði ég m.a. aðbúnað dýra hjá Brúneggjum, sem hafa nú orðið fyrir mikilli gagnrýni í fjölmiðlum. Niðurstaða mín var að miklir annmarkar væru í starfseminni. Verulega þyrfti úr, að bæta svo skilyrði þágildandi dýraverndarlaga væru uppfyllt varðandi velferðarþátt hænsnanna. Með greinarskrifum, þá á dv.is bloggi mínu, reyndi ég jafnframt að vekja athygli á þessu. Ég taldi, vegna tilkomu nýrra dýravelferðarlaga og þar sem Matvælastofnun (MAST) hefur að jafnaði rómað eftirlitsstarf sitt að löngu væri búið að útrýma öllu því, sem skilgreina mætti illa meðferð í verksmiðjubúum í dýraeldi á Íslandi. Fréttin kom því, sem reiðarslag yfir mig og flesta aðra Íslendinga. Dýraverndareftirlit og þekking á verndarákvæðum dýravelferðarlaga og heimildum til beitingar þeirra virðist verulega ábótavant hjá yfirmönnum MAST þó þar sé á öðrum sviðum sannarlega, að finna fagfólk í hæsta gæðaflokki. Til, að skapa trúverðugleika hjá þeim, sem lesa þessa grein og ekki þekkja til mín þá er ég lögfræðingur og lokaverkefni mitt í laganámi var rannsókn á réttaráhrifum og framkvæmd dýraverndarlaga á Íslandi. Ég skrifa þessa grein út frá minni sýn á þetta hörmulega mál en í lögfræðilegum þankagangi skv. minni þekkingu í þeim efnum. Ég skrifa þessa grein líka af því að ég er dýravinur, sem barist hefur lengi fyrir bættri meðferð og velferð dýra á Íslandi í samræmi við skýr fyrirmæli laga nr. 55/2013, íslensku dýravelferðarlaganna. Kastljósþættir RÚV um Brúnegg og áður um svínaníðsmálið komu mér verulega á óvart. Lýst hörmulegum aðstæðum og verulega illri meðferð dýra, líklega á stundum einnig kvalarfullri. Það kom mér á óvart í ljósi þess að MAST og umráðamönnum dýra er gert skylt, að framfylgja í einu og öllu gildandi lögum þegar á þeirri stundu þegar þau hafa tekið gildi. - Það virðist algerlega hafa brugðist í báðum framangreindum málum. Ég hef engan áhuga á því að fjalla um hlut Brúneggja né aðila svínaníðsmálsins að öðru leiti en því að umráðamenn þar hafa augljóslega gerst brotlegir við ýmis lagaákvæði, af fréttaflutningi og myndum RÚV að dæma og við því getur lengið þung refsing. Refsingum ber að beita þegar slíkt á við að mati dómara. En fyrst þurfa mál, að komast í þann farveg réttarríkisins, sem hefur heimild til að beita refsingum. Ég ætla, að beina athygli minni að MAST í þessari grein. Ég er undrandi á yfirmönnum þeirrar stofnunar, svo vægt sé til orða tekið. Undrun og vonbrigði mín beinast aðallega að seinagangi þar á bæ við, að tryggja dýrum tafarlaust betri aðbúnað og meðferð þar, sem menn verða uppvísir að lögbrotum í þeim efnum. Hjá MAST hafa menn borið því við að skort hafi á lagaheimildir til inngripa. Það er einfaldlega rangt. Bæði á þágildandi lögum og þeim nýju eru skýrar heimildir í settum rétti hvernig bregðast megi og skuli við. Þá undrast ég þá mismunum, sem annars vegar einstaklingar sem halda dýr og hins vegar fyrirtæki, sem framleiða dýr eða afurðir af þeim verða fyrir. Matvælastofnun hikar ekki við að vörslusvipta og kæra einstaklinga en dregur lappirnar þegar kemur að eldisiðnanum. Í ljósi þess, sem landsmenn nú þekkja um Brúneggjamálið annars vegar og svínaníðsmálið frá haustinu 2015 er það hafið yfir allan vafa í mínum huga að í báðum tilvikum hafi brot verið meiriháttar í skilning laga og þá ber Matvælastofnun að vísa þeim til lögreglu. Ég tel að í báðum tilvikum hafi aðilar gerst brotlegir við refsiábyrgðarákvæði dýravelferðarlaga varðandi ummönnunarskildu og bannákvæði dýravelferðarlaga. Þá segir jafnframt í lögunum: ,, Nú er brot stórfellt eða ítrekað og skal maður þá sæta fangelsi allt að tveimur árum nema brot teljist meiri háttar svo að það varði refsingu skv. 174. gr. almennra hegningarlaga. Þetta er vilji löggjafans og eftir honum ber að fara! Þegar litið er til baka og á ýmiss dýraverndarmál, sem komið hafa á borð forstjóra Matvælastofnunar og yfirdýralæknis og að mínu mati óskiljanlegan seinagang við afgreiðslu þeirra þykir mér tímabært að æðra sett stjórnvöld hugi að því hvort ekki sé tilefni til að endurskoða mannauð í þeim stjórnunarstöðum, sem þessir tveir einstaklingar sitja nú í. Min skoðun er sú að eftirlitsaðili með dýravelferð á Íslandi skuli vera óháður aðili líkt og er í framleiðslu á lífrænum landbúnaðarafurðum. Svo er ekki í dag en starfsemi MAST heyrir undir lanbúnaðarráðherra, sem er framsóknarmaður og sveitamenn þekkjast allir vel – þið skiljið! Lífrænir vottunar og eftirlitsaðilar grípa tafarlaust í taumana ef frávik verða frá ströngum reglur þesskonar vottunar og tryggja þar með að frávik, sem valda dýrum þjáningu verða eins skammvinn og mögulegt er.
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar