„Það á aldrei neinn að þjást í þögninni“ Sylvía Rut Sigfúsdóttir skrifar 5. janúar 2018 13:50 Sigríður Á. Andersen, dómsmálaráðherra. vísir/ernir „Á undanförnum vikum og misserum hefur fjöldi kvenna greint frá kynferðislegri áreitni og kynferðisofbeldi sem þær hafa orðið fyrir bæði í leik og starfi. Þessar reynslusögur skipta hundruðum og hafa ekki látið neinn ósnortinn,“ sagði Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra í ávarpi sínu í upphafi ráðstefnunnar Þögnin, skömmin og kerfið í dag. „Umræðan í kjölfarið hefur opnað augu okkar fyrir því að um er að ræða vanda í okkar samfélagi sem er af ýmsum toga og í mörgum tilvikum djúpstæður. Það á auðvitað enginn að þurfa að lifa við ofbeldi, í ótta við ofbeldi eða í skugga ofbeldis. Um það erum við öll sammála.“Vilja rjúfa þögnina í kringum nauðganir „Ráðstefnan er um nauðgun og er haldin á vegum lagadeildar og sálfræðisviðs Háskólans í Reykjavík í samstarfi við Rannsóknamiðstöð gegn ofbeldi við HA, lögreglustjórann í Vestmannaeyjum, lögreglustjórann á höfuðborgarsvæðinu og Aflið - Samtök gegn kynferðis- og heimilisofbeldi. Nafnið á þessari ráðstefnu, Þögnin, skömmin og kerfið, vísar í raun og veru til þess að við viljum rjúfa þögnina sem umlykur þessi brot enn frekar létta skömminni af þolendunum og betrumbæta kerfið eins og kostur er,“ sagði Svala Ísfeld Ólafsdóttir dósent við lagadeild HR við setningu ráðstefnunnar.Sjá einnig: Bein útsending: Þögnin, skömmin og kerfið Hún sagði að tilgangur ráðstefnunnar sé meðal annars að halda umræðu um kynferðisbrot lifandi og koma á framfæri upplýsingum og þekkingu. „Það er von okkar að með þessu getum við lagt lóð á vogarskálarnar til að mæta meðal annars þolendum brotanna af skilningi, nærgætni og fordómaleysi. Þannig getum við vonandi auðveldað þeim að stíga fram og stuðla að því að mál þessi fái framgang í réttarvörslukerfinu en ekki síður til að þolendur stígi fram og leiti sér hjálpar til að draga úr alvarlegum afleiðingum brotanna,“ sagði Svala. Leiti réttar síns sem fyrst Sigríður sagði að það væri heiður að fá að tala á þessum viðburði og telur umræðuna upplýsandi og að hún geti líka þjónað margvíslegum öðrum góðum tilgangi. „Hún hlýtur að vera græðandi fyrir þá sem segja sína sögu, opnað augu krónískra geranda, ef svo má að orði komast. Hún er líka ákveðið hreyfiafl innan réttarvörslukerfisins hér á landi. Ég bind til að mynda miklar vonir við það að opin umræða sem þessi leiði til þess að þeir sem telja að á sér sé brotið með alvarlegum hætti veigri sér ekki við að stíga fram og leita réttar síns sem fyrst.“ Sagði hún að tíminn væri nefnilega versti óvinur réttvísinnar í kynferðisbrotum. „Brotaþolar verða líka að geta leitað til lögreglu eða annarra í þeirri vissu að á þá verði hlustað á þá og allt kapp lagt á að aðstoða þá bæði andlega og við meðferð málsins í réttarvörslukerfinu. Við höfum náð árangri í þessum málum undanfarin ár, kærum til lögreglunnar vegna kynferðisbrota hefur fjölgað verulega og ég vona að það sé ekki vegna fjölgunar brota, sem ég held að sé kannski ekki, heldur vegna þess að hærra hlutfall brota sé tilkynnt og það sé meðal annars vegna aukins trausts til lögreglu ásamt auðvitað sívaxandi sjálfstraust unga fólksins almennt.“Brýnt að stytta meðferðartímann Sigríður sagðist meðvituð um að sumum finnist réttarvörslukerfið virka hægt og illa í sumum tilvikum. „Jafnvel við sem að þekkjum kerfið af störfum okkar, höfum stundum þessa tilfinningu, en alveg örugglega margir sem þekkja það ekki eins vel.“ Hún sagði að síðustu tvo áratugi hafi orðið miklar breytingar á meðferð ofbeldismála og réttarfari. Nefndi hún þar sem dæmi tilkomu réttargæslumanna og greiðslur úr ríkissjóði á bótum til þolenda. „Árið 2000 var nálgunarbann lögfest til verndar þeirra sem verða fyrir ítrekuðu áreiti.“ Er hún þó þeirrar skoðunar að það megi gera betur í réttarvörslukerfinu þegar kemur að þolendum ofbeldisbrota, einkum kynferðis- og heimilisofbeldis. Sagði hún nýja ríkisstjórn vera sammála því. „Í nýjum stjórnarsáttmála hefur verið tekinn af allur vafi um að meðferð kynferðisbrota í réttarvörslukerfinu, sem að ég kynnti fyrr í haust, verði hrundið í framkvæmd og fjármögnuð að fullu.“ Ætlar hún sjálf að fylgja þeirri vinnu sem framundan er, vel eftir. „Ég tel til dæmis afar brýnt að stytta meðferðartímann og setja kynferðisbrot í forgang í réttarvörslukerfinu.“Yljar um hjartarætur Þurfi einnig að skilgreina betur hlutverk réttargæslumanna brotaþola í sakamálum þannig að þjónusta þeirra við brotaþola sé samræmd, skýr og brotaþolanum til gagns. Hefur hún einnig sett að stað vinnu sem tengist ýmsum þáttum í átt að rafrænu réttarkerfi. „Ég tel til dæmis augljóst hagræði af því fyrir alla aðila í svona málum að brotaþoli geti fylgst með máli sínu rafrænt í réttarvörslukerfinu. Á það hefur verið bent að það myndi spara öllum tíma og takmarkað það hugarangur sem meðferð málsins óhjákvæmilega veldur brotaþola.“ Sigríður fagnar því að fyrirtæki, ráðuneyti og stofnanir séu að bregðast við umræðunni og setja af stað fræðslu, áætlanir og verklag tengt kynferðislegri áreitni og kynbundnu ofbeldi. „Að lokum vil ég nefna það að það getur ekki annað en yljað manni um hjartarætur að sjá þennan samhug fólks í verki með þeim sem orðið hafa fyrir kynferðisbrotum, bæði karla og kvenna. Það sýnir okkur að það á aldrei neinn að þjást í þögninni. Það á að vera raunverulegur kostur að segja frá ef að manni er vegið og sækja rétt sinn ef á manni er brotið og að ganga að sjálfsögðu beinn í baki inn í framtíðina.“ Lögreglumál MeToo Tengdar fréttir Bein útsending: Þögnin, skömmin og kerfið Í dag fer fram ráðstefna um nauðgun á vegum lagadeildar og sálfræðisviðs Háskólans í Reykjavík. 5. janúar 2018 12:30 Mest lesið Björk styður æskuvinkonu sína sem sætir svívirðingum Innlent Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Innlent Magga Stína handtekin í nótt af Ísraelsher Innlent Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka Innlent Hitnar undir feldi Lilju Innlent Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Innlent Hefur áhyggjur af unga fólkinu Innlent Dularfull brotlending nærri Area 51 Erlent Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Innlent Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Innlent Fleiri fréttir Mamma Möggu Stínu gerir upp erfiðan dag Útlendingastofnun: Ekkert bendi til ómannúðlegrar meðferðar í Króatíu Hitnar undir feldi Lilju Játaði að hafa stolið tugum milljóna úr dánarbúi móður sinnar Játaði áralangt kynferðisofbeldi gegn stjúpdóttur sinni Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Fékk aðsvif og missti bílinn yfir á annan vegarhelming Hefur áhyggjur af unga fólkinu Ungir Sjálfstæðismenn vilja stöðva hælisveitingar Sér fram á margar klukkustundir í fullkominni óvissu Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Hafa rætt við ísraelsk stjórnvöld og sett fram kröfur vegna Margrétar Björk styður æskuvinkonu sína sem sætir svívirðingum „Minnir á saltveðrið mikla“ Magga Stína tekin höndum og gular viðvaranir í kortunum Stúlkan komin í leitirnar Bændum verulega brugðið vegna breytinga á búvörulögum Ákærður fyrir stunguárás á Seltjarnarnesi Magga Stína handtekin í nótt af Ísraelsher Átján sagt upp í Seljahlíð Fyrri degi heimsóknar lauk með kvöldverði í forsetahöllinni Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Ekki hlutverk stjórnarandstöðunnar að halda uppi stemmingu Segir réttast að ráðherra dragi drögin í heild sinni til baka Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Þungt símtal bónda í Skagafirði Sjá meira
„Á undanförnum vikum og misserum hefur fjöldi kvenna greint frá kynferðislegri áreitni og kynferðisofbeldi sem þær hafa orðið fyrir bæði í leik og starfi. Þessar reynslusögur skipta hundruðum og hafa ekki látið neinn ósnortinn,“ sagði Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra í ávarpi sínu í upphafi ráðstefnunnar Þögnin, skömmin og kerfið í dag. „Umræðan í kjölfarið hefur opnað augu okkar fyrir því að um er að ræða vanda í okkar samfélagi sem er af ýmsum toga og í mörgum tilvikum djúpstæður. Það á auðvitað enginn að þurfa að lifa við ofbeldi, í ótta við ofbeldi eða í skugga ofbeldis. Um það erum við öll sammála.“Vilja rjúfa þögnina í kringum nauðganir „Ráðstefnan er um nauðgun og er haldin á vegum lagadeildar og sálfræðisviðs Háskólans í Reykjavík í samstarfi við Rannsóknamiðstöð gegn ofbeldi við HA, lögreglustjórann í Vestmannaeyjum, lögreglustjórann á höfuðborgarsvæðinu og Aflið - Samtök gegn kynferðis- og heimilisofbeldi. Nafnið á þessari ráðstefnu, Þögnin, skömmin og kerfið, vísar í raun og veru til þess að við viljum rjúfa þögnina sem umlykur þessi brot enn frekar létta skömminni af þolendunum og betrumbæta kerfið eins og kostur er,“ sagði Svala Ísfeld Ólafsdóttir dósent við lagadeild HR við setningu ráðstefnunnar.Sjá einnig: Bein útsending: Þögnin, skömmin og kerfið Hún sagði að tilgangur ráðstefnunnar sé meðal annars að halda umræðu um kynferðisbrot lifandi og koma á framfæri upplýsingum og þekkingu. „Það er von okkar að með þessu getum við lagt lóð á vogarskálarnar til að mæta meðal annars þolendum brotanna af skilningi, nærgætni og fordómaleysi. Þannig getum við vonandi auðveldað þeim að stíga fram og stuðla að því að mál þessi fái framgang í réttarvörslukerfinu en ekki síður til að þolendur stígi fram og leiti sér hjálpar til að draga úr alvarlegum afleiðingum brotanna,“ sagði Svala. Leiti réttar síns sem fyrst Sigríður sagði að það væri heiður að fá að tala á þessum viðburði og telur umræðuna upplýsandi og að hún geti líka þjónað margvíslegum öðrum góðum tilgangi. „Hún hlýtur að vera græðandi fyrir þá sem segja sína sögu, opnað augu krónískra geranda, ef svo má að orði komast. Hún er líka ákveðið hreyfiafl innan réttarvörslukerfisins hér á landi. Ég bind til að mynda miklar vonir við það að opin umræða sem þessi leiði til þess að þeir sem telja að á sér sé brotið með alvarlegum hætti veigri sér ekki við að stíga fram og leita réttar síns sem fyrst.“ Sagði hún að tíminn væri nefnilega versti óvinur réttvísinnar í kynferðisbrotum. „Brotaþolar verða líka að geta leitað til lögreglu eða annarra í þeirri vissu að á þá verði hlustað á þá og allt kapp lagt á að aðstoða þá bæði andlega og við meðferð málsins í réttarvörslukerfinu. Við höfum náð árangri í þessum málum undanfarin ár, kærum til lögreglunnar vegna kynferðisbrota hefur fjölgað verulega og ég vona að það sé ekki vegna fjölgunar brota, sem ég held að sé kannski ekki, heldur vegna þess að hærra hlutfall brota sé tilkynnt og það sé meðal annars vegna aukins trausts til lögreglu ásamt auðvitað sívaxandi sjálfstraust unga fólksins almennt.“Brýnt að stytta meðferðartímann Sigríður sagðist meðvituð um að sumum finnist réttarvörslukerfið virka hægt og illa í sumum tilvikum. „Jafnvel við sem að þekkjum kerfið af störfum okkar, höfum stundum þessa tilfinningu, en alveg örugglega margir sem þekkja það ekki eins vel.“ Hún sagði að síðustu tvo áratugi hafi orðið miklar breytingar á meðferð ofbeldismála og réttarfari. Nefndi hún þar sem dæmi tilkomu réttargæslumanna og greiðslur úr ríkissjóði á bótum til þolenda. „Árið 2000 var nálgunarbann lögfest til verndar þeirra sem verða fyrir ítrekuðu áreiti.“ Er hún þó þeirrar skoðunar að það megi gera betur í réttarvörslukerfinu þegar kemur að þolendum ofbeldisbrota, einkum kynferðis- og heimilisofbeldis. Sagði hún nýja ríkisstjórn vera sammála því. „Í nýjum stjórnarsáttmála hefur verið tekinn af allur vafi um að meðferð kynferðisbrota í réttarvörslukerfinu, sem að ég kynnti fyrr í haust, verði hrundið í framkvæmd og fjármögnuð að fullu.“ Ætlar hún sjálf að fylgja þeirri vinnu sem framundan er, vel eftir. „Ég tel til dæmis afar brýnt að stytta meðferðartímann og setja kynferðisbrot í forgang í réttarvörslukerfinu.“Yljar um hjartarætur Þurfi einnig að skilgreina betur hlutverk réttargæslumanna brotaþola í sakamálum þannig að þjónusta þeirra við brotaþola sé samræmd, skýr og brotaþolanum til gagns. Hefur hún einnig sett að stað vinnu sem tengist ýmsum þáttum í átt að rafrænu réttarkerfi. „Ég tel til dæmis augljóst hagræði af því fyrir alla aðila í svona málum að brotaþoli geti fylgst með máli sínu rafrænt í réttarvörslukerfinu. Á það hefur verið bent að það myndi spara öllum tíma og takmarkað það hugarangur sem meðferð málsins óhjákvæmilega veldur brotaþola.“ Sigríður fagnar því að fyrirtæki, ráðuneyti og stofnanir séu að bregðast við umræðunni og setja af stað fræðslu, áætlanir og verklag tengt kynferðislegri áreitni og kynbundnu ofbeldi. „Að lokum vil ég nefna það að það getur ekki annað en yljað manni um hjartarætur að sjá þennan samhug fólks í verki með þeim sem orðið hafa fyrir kynferðisbrotum, bæði karla og kvenna. Það sýnir okkur að það á aldrei neinn að þjást í þögninni. Það á að vera raunverulegur kostur að segja frá ef að manni er vegið og sækja rétt sinn ef á manni er brotið og að ganga að sjálfsögðu beinn í baki inn í framtíðina.“
Lögreglumál MeToo Tengdar fréttir Bein útsending: Þögnin, skömmin og kerfið Í dag fer fram ráðstefna um nauðgun á vegum lagadeildar og sálfræðisviðs Háskólans í Reykjavík. 5. janúar 2018 12:30 Mest lesið Björk styður æskuvinkonu sína sem sætir svívirðingum Innlent Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Innlent Magga Stína handtekin í nótt af Ísraelsher Innlent Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka Innlent Hitnar undir feldi Lilju Innlent Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Innlent Hefur áhyggjur af unga fólkinu Innlent Dularfull brotlending nærri Area 51 Erlent Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Innlent Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Innlent Fleiri fréttir Mamma Möggu Stínu gerir upp erfiðan dag Útlendingastofnun: Ekkert bendi til ómannúðlegrar meðferðar í Króatíu Hitnar undir feldi Lilju Játaði að hafa stolið tugum milljóna úr dánarbúi móður sinnar Játaði áralangt kynferðisofbeldi gegn stjúpdóttur sinni Bein útsending: Mótmæla handtöku Möggu Stínu Fékk aðsvif og missti bílinn yfir á annan vegarhelming Hefur áhyggjur af unga fólkinu Ungir Sjálfstæðismenn vilja stöðva hælisveitingar Sér fram á margar klukkustundir í fullkominni óvissu Takmörk á því hversu langt Ísraelar geti farið til að verja hafnbann Keyrt á vegfaranda í Skeifunni Óheppileg „læk“ Reykjavíkurborgar: „Okkur þykir þetta miður“ Hafa rætt við ísraelsk stjórnvöld og sett fram kröfur vegna Margrétar Björk styður æskuvinkonu sína sem sætir svívirðingum „Minnir á saltveðrið mikla“ Magga Stína tekin höndum og gular viðvaranir í kortunum Stúlkan komin í leitirnar Bændum verulega brugðið vegna breytinga á búvörulögum Ákærður fyrir stunguárás á Seltjarnarnesi Magga Stína handtekin í nótt af Ísraelsher Átján sagt upp í Seljahlíð Fyrri degi heimsóknar lauk með kvöldverði í forsetahöllinni Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Ekki hlutverk stjórnarandstöðunnar að halda uppi stemmingu Segir réttast að ráðherra dragi drögin í heild sinni til baka Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Þungt símtal bónda í Skagafirði Sjá meira
Bein útsending: Þögnin, skömmin og kerfið Í dag fer fram ráðstefna um nauðgun á vegum lagadeildar og sálfræðisviðs Háskólans í Reykjavík. 5. janúar 2018 12:30