Þarf að verja íslenskar jólahefðir? Siggeir Fannar Ævarsson skrifar 18. desember 2019 14:30 Í gær varð ég þess heiðurs aðnjótandi að fá inn um lúguna hjá mér Jólablað Miðflokksins í Suðurkjördæmi. Fremst í blaðið skrifa þingmennirnir Birgir Þórarinsson og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson hvor sinn pistilinn, sem báðir taka algjörlega út fyrir allan þjófabálk í rangfærslum, mýtum og uppgerðarrökum. Þeir félagar gera sitt besta til að halda lífi í flökkusögum sem kristnir íhaldsmenn taka mjög nærri sér, en eiga sér engar stoðir í raunveruleikanum þegar betur er að gáð. Grein Sigmundar heitir hinu hetjulega nafni „Verjum íslenskar jólahefðir“, en gæti rétt eins hafa birst á Fox á ensku undir heitinu „The War on Christmas“. – Báðar þessar greinar eru einhverskonar endurómur af þessum áróðri Fox, um hið uppskáldaða stríð gegn jólunum, sem fer hvergi fram nema í hausnum á ofurviðkvæmum íhaldsmönnum. Báðir gera þeir félagar frídaga um jól að umtalsefni. Birgir spyr „hvenær verði farið að fetta fingur út í helgidagahald“, sem ég get svarað auðveldlega – aldrei. „Verður það jafn sjálfsagt að við fáum frí á kristnum helgidögum og verið hefur?“ – Já, enda eru þessir frídagar lögbundnir og í kjarasamningum, og getum við þakkað baráttu verkalýðsfélaganna fyrir það. Það er enginn sem berst fyrir því að þessir frídagar verði afnumdir eða þeim fækkað, það er bara ímyndun eða vísvitandi fyrirsláttur til að afvegaleiða umræðuna. Stefnan í þjóðfélaginu í dag er frekar að fjölga frídögum heldur en hitt. Birgir harmar mjög að Gídeonfélagið hafi ekki lengur óheftan aðgang að skólabörnum á skólatíma. Persónulega finnst mér það afar vafasamt að félög sem stunda trúboð hafi nokkurn aðgang að skólum og skólabörnum. Kristnir foreldrar geta alveg örugglega fengið Nýja testamentið frá Gídeonfélaginu ef þeir óska eftir því, utan skólatíma. Þá segir Birgir einnig að kristnifræði hafi verið bönnuð í skólum, sem er helber þvæla og útúrsnúningur. Kristnifræði er vissulega (og eðlilega) ekki lengur kennt sem sérstakt fag, en er ennþá lykilpartur af því sem nú heitir trúarbragðafræði. Þetta er svona eins og að segja að Íslandssaga hafi verið bönnuð í framhaldsskólum þegar Saga 103 varð til. Jafnframt segir í 1. málsgrein grunnskólalaga að starfshættir grunnskóla skuli mótast af kristinni arfleifð íslenskrar menningar. Það er því óhætt að fullyrða að staða kristninnar sé sterk í íslensku skólasamfélagi enn þann dag í dag. Sigmundur segir það „sérstakt áhyggjuefni að á undanförnum árum hafi verið leitast við að þrengja að hefðum og jafnvel grundvelli jólahalds á Íslandi og víðar.“ – Ég játa að ég skil varla hvað þetta þýðir. Ég veit ekki betur en flestar ef ekki allar íslenskar jólahefðir lifi góðu lífi. Má þar nefna: jólatré, jólahlaðborð, skötuveislur, hamborgarhrygg, hangikjöt, laufabrauð, jólasveina, og auðvitað sá ágæti siður að óska fólki gleðilegra jóla og farsæls komandi árs. Jólahefðirnar okkar eru ekki í neinni hættu, þó svo að einhverjar taki breytingum í takt við tímann, eins og hefðir hafa alltaf gert. En hver og einn þarf líka að fá að móta sínar jólahefðir, þó svo að jólin mín í ár sé um það bil 90% eins og þau voru þegar ég var barn fyrir 30 árum. Jólatréð stendur í stofunni hér fyrir framan mig og á því hanga m.a. englar og annað kristilegt skraut. Ætli stærsta breytingin sé ekki sú að ég er löngu hættur að sækja messu á jólum og svo er ég að vísu hættur að senda jólakort, það tók bara of mikinn tíma í desemberstressinu! Einnig fullyrðir Sigmundur að jólahaldi hafi að verulegu leyti verið úthýst úr sumum af mikilvægustu stofnunum samfélagsins. Kirkjuheimsóknir séu nú bannaðar, sem og litlu jólin og jólaleikrit. Allt er þetta rakin vitleysa og bull. Vissulega hafa verið settar reglur um samskipti trúfélaga og skóla, en ekkert hefur verið bannað. Stærsta breytingin er sennilega sú að mælst er til þess að kirkjuferðirnar séu fræðandi og á forsendum skólanna, en ekki trúboð af hendi kirkjunnar. Helgileikrit eru enn á dagskrá í fjölmörgum skólum, og ég fullyrði að hvergi hafi litlu jólunum verið úthýst úr skólastarfi, enda engin ástæða til. Kristnir hafa nefnilega engan einkarétt á jólunum, og því síður þeim litlu. Það er afskaplega eðlileg þróun að jólahald í skólum breytist og þróist eftir því sem samfélagið okkar breytist. Stór hluti þjóðarinnar tilheyrir ekki lengur kristnum trúfélögum, og það er ekkert nema bæði sjálfsagt og eðlilegt að tekið sé tillit til lífsskoðana allra Íslendinga þegar kemur að jólunum, en ekki bara sumra. Miðflokkurinn hefur endanlega stimplað sig inn sem þjóðernissinnaður (við á móti hinum) kristinn íhaldsflokkur. Það þarf svo sem ekkert að koma á óvart, það liggja mörg atkvæði á því pólítíska rófi. En það er alveg ljóst að hin íslensku jól eru ekki í neinni hættu, og Miðflokksmenn geta óhræddir haldið í sínar hefðir, meðan sum okkar sköpum okkar eigin. Höfundur er jólabarn og jafnframt framkvæmdstjóri Siðmenntar, félags siðrænna húmanista á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jól Siggeir F. Ævarsson Trúmál Mest lesið Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Í gær varð ég þess heiðurs aðnjótandi að fá inn um lúguna hjá mér Jólablað Miðflokksins í Suðurkjördæmi. Fremst í blaðið skrifa þingmennirnir Birgir Þórarinsson og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson hvor sinn pistilinn, sem báðir taka algjörlega út fyrir allan þjófabálk í rangfærslum, mýtum og uppgerðarrökum. Þeir félagar gera sitt besta til að halda lífi í flökkusögum sem kristnir íhaldsmenn taka mjög nærri sér, en eiga sér engar stoðir í raunveruleikanum þegar betur er að gáð. Grein Sigmundar heitir hinu hetjulega nafni „Verjum íslenskar jólahefðir“, en gæti rétt eins hafa birst á Fox á ensku undir heitinu „The War on Christmas“. – Báðar þessar greinar eru einhverskonar endurómur af þessum áróðri Fox, um hið uppskáldaða stríð gegn jólunum, sem fer hvergi fram nema í hausnum á ofurviðkvæmum íhaldsmönnum. Báðir gera þeir félagar frídaga um jól að umtalsefni. Birgir spyr „hvenær verði farið að fetta fingur út í helgidagahald“, sem ég get svarað auðveldlega – aldrei. „Verður það jafn sjálfsagt að við fáum frí á kristnum helgidögum og verið hefur?“ – Já, enda eru þessir frídagar lögbundnir og í kjarasamningum, og getum við þakkað baráttu verkalýðsfélaganna fyrir það. Það er enginn sem berst fyrir því að þessir frídagar verði afnumdir eða þeim fækkað, það er bara ímyndun eða vísvitandi fyrirsláttur til að afvegaleiða umræðuna. Stefnan í þjóðfélaginu í dag er frekar að fjölga frídögum heldur en hitt. Birgir harmar mjög að Gídeonfélagið hafi ekki lengur óheftan aðgang að skólabörnum á skólatíma. Persónulega finnst mér það afar vafasamt að félög sem stunda trúboð hafi nokkurn aðgang að skólum og skólabörnum. Kristnir foreldrar geta alveg örugglega fengið Nýja testamentið frá Gídeonfélaginu ef þeir óska eftir því, utan skólatíma. Þá segir Birgir einnig að kristnifræði hafi verið bönnuð í skólum, sem er helber þvæla og útúrsnúningur. Kristnifræði er vissulega (og eðlilega) ekki lengur kennt sem sérstakt fag, en er ennþá lykilpartur af því sem nú heitir trúarbragðafræði. Þetta er svona eins og að segja að Íslandssaga hafi verið bönnuð í framhaldsskólum þegar Saga 103 varð til. Jafnframt segir í 1. málsgrein grunnskólalaga að starfshættir grunnskóla skuli mótast af kristinni arfleifð íslenskrar menningar. Það er því óhætt að fullyrða að staða kristninnar sé sterk í íslensku skólasamfélagi enn þann dag í dag. Sigmundur segir það „sérstakt áhyggjuefni að á undanförnum árum hafi verið leitast við að þrengja að hefðum og jafnvel grundvelli jólahalds á Íslandi og víðar.“ – Ég játa að ég skil varla hvað þetta þýðir. Ég veit ekki betur en flestar ef ekki allar íslenskar jólahefðir lifi góðu lífi. Má þar nefna: jólatré, jólahlaðborð, skötuveislur, hamborgarhrygg, hangikjöt, laufabrauð, jólasveina, og auðvitað sá ágæti siður að óska fólki gleðilegra jóla og farsæls komandi árs. Jólahefðirnar okkar eru ekki í neinni hættu, þó svo að einhverjar taki breytingum í takt við tímann, eins og hefðir hafa alltaf gert. En hver og einn þarf líka að fá að móta sínar jólahefðir, þó svo að jólin mín í ár sé um það bil 90% eins og þau voru þegar ég var barn fyrir 30 árum. Jólatréð stendur í stofunni hér fyrir framan mig og á því hanga m.a. englar og annað kristilegt skraut. Ætli stærsta breytingin sé ekki sú að ég er löngu hættur að sækja messu á jólum og svo er ég að vísu hættur að senda jólakort, það tók bara of mikinn tíma í desemberstressinu! Einnig fullyrðir Sigmundur að jólahaldi hafi að verulegu leyti verið úthýst úr sumum af mikilvægustu stofnunum samfélagsins. Kirkjuheimsóknir séu nú bannaðar, sem og litlu jólin og jólaleikrit. Allt er þetta rakin vitleysa og bull. Vissulega hafa verið settar reglur um samskipti trúfélaga og skóla, en ekkert hefur verið bannað. Stærsta breytingin er sennilega sú að mælst er til þess að kirkjuferðirnar séu fræðandi og á forsendum skólanna, en ekki trúboð af hendi kirkjunnar. Helgileikrit eru enn á dagskrá í fjölmörgum skólum, og ég fullyrði að hvergi hafi litlu jólunum verið úthýst úr skólastarfi, enda engin ástæða til. Kristnir hafa nefnilega engan einkarétt á jólunum, og því síður þeim litlu. Það er afskaplega eðlileg þróun að jólahald í skólum breytist og þróist eftir því sem samfélagið okkar breytist. Stór hluti þjóðarinnar tilheyrir ekki lengur kristnum trúfélögum, og það er ekkert nema bæði sjálfsagt og eðlilegt að tekið sé tillit til lífsskoðana allra Íslendinga þegar kemur að jólunum, en ekki bara sumra. Miðflokkurinn hefur endanlega stimplað sig inn sem þjóðernissinnaður (við á móti hinum) kristinn íhaldsflokkur. Það þarf svo sem ekkert að koma á óvart, það liggja mörg atkvæði á því pólítíska rófi. En það er alveg ljóst að hin íslensku jól eru ekki í neinni hættu, og Miðflokksmenn geta óhræddir haldið í sínar hefðir, meðan sum okkar sköpum okkar eigin. Höfundur er jólabarn og jafnframt framkvæmdstjóri Siðmenntar, félags siðrænna húmanista á Íslandi.
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar