Íslenskur landbúnaður: Já eða nei? Ágústa Ágústsdóttir skrifar 6. september 2021 13:31 Í þættinum Saga og samfélag á Hringbraut 3. september síðastliðinn kom Arnar Sigurðsson víninnflytjandi í viðtal og ræddi landbúnaðarmál. Margt var þar í hans tali umhugsunarvert og gott en þó vantaði líka að mínu mati, mikið á hans nálgun á efnið. Ég er sammála Arnari að við sem þjóð getum aldrei keppt við aðrar þjóðir þegar kemur að magni á framleiðslu kjöts. Enda á það aldrei að mínu mati að verða keppikefli íslensks landbúnaðar, á nokkurn hátt. Við eigum fyrst og fremst að framleiða gæði byggð á hreinleika. Hér á landi er sá háttur hafður á eins og Arnar talar um, að íslensku kjöti er pakkað inn í þolplast eftir vinnslu og síðan er neytendum út í búð boðið upp á happdrætti í kjötgæðum. Sauðfjárbændur fá t.d. borgað fyrir sínar afurðir eftir EUROP staðli sem þýðir að E er besti flokkurinn og P sá lakasti. Því fylgir svo stigun frá 1 til 5 sem segir til um fituflokk kjötsins. En þetta fær viðskiptavinurinn ekkert val um né upplýsingar þegar hann verslar í matinn. Hér eru þó komin fyrirtæki eins og Fjallalamb á Kópaskeri sem hefur lagt mikla vinnu og metnað við að koma á fót gegnsærra kerfi í markaðsetningu lambakjöts sem hægt er að rekja beint til býlis. Arnar talar um að bændur séu ekki að byggja upp orðspor. Þetta finnst mér einkennileg staðhæfing. Hér hefur um langa tíð byggst upp „Beint frá býli“ stefna, mörkuð af bændum sjálfum sem með frumkvöðlaviti, hug, tíma og þrautseigju hafa náð að byggja sér orðspor fyrir góða og vandaða gæðavöru og eiga sína föstu kúnna. Vandamálið er hins vegar að vakningin hjá almenningi er ekki nægilega mikil gagnvart því hvaðan maturinn þeirra kemur og hversu mikilvægt það er að þjóðin sé eins sjálfbær og mögulegt er. „Að versla beint frá bónda“ menningin er því miður lítil miðað við 24/7 stórmarkaðamenninguna. En það ástand hentar líka ákveðnum hagsmunaöflum mun betur. Þar inn í kemur hið ótrúlega niðurtal og niðurrif sem íslenskur landbúnaður þarf stanslaust að þola. Og í stað þess að hlúa að og efla það sem vel er gert, keppast menn við að tala innlenda framleiðslu niður í svaðið. Og hverjir græða mest á því ? Eru það ekki verslanirnar sjálfar og þeir sem ólmir vilja flytja inn meira af erlendum afurðum? Hvers vegna ættu neytendur ekki að geta í flottum „matargagnagrunni“ valið sér ákveðið landsvæði og séð t.d. hvað er verið að framleiða hvort sem það er grænmeti, korn, kjöt o.a.. Þar ættu þeir að geta séð hvaða gróðurfar einkenni t.d. afréttina sem lambféð elst upp á yfir sumarið, en lambakjöt er ekkert annað en villibráð í orðsins fyllstu merkingu. Hversu svalt væri það ? Þarna þarf kerfið að bregðast við. Kerfið sem hefur um áraraðir séð til þess að íslenskir bændur fá nánast ekki neitt fyrir sína vöru, þrátt fyrir að vinna nánast alla vinnuna. En verslanirnar hinsvegar labba burt með feita vömb. Matarvenjur íslendinga hafa breyst mikið gegnum tíðina. Aukið úrval og fjölbreytni einkenna orðið líf okkar og er af hinu góða. Þó sér Arnar ástæðu til að níða íslenska matarhefð niður í jörðina og telur að hún sé ekkert til að hampa. Hver einasta þjóð á sér matarhefðir sem ber að vernda og menn eiga að vera stoltir af, því rætur þeirra liggja djúpt og segja mikla sögu. Og þó Arnari finnist kótilettur í raspi, steiktar upp úr íslensku smjöri svo ómerkilegur matur, að hann sé ekki mönnum sæmandi, þá sem betur fer hafa menn val í dag um hvað þeir borða. Á sama hátt og ég borða ekki súrmat þá fagna ég þorranum og þeirri gömlu matarhefð sem við heiðrum, því hún er um leið saga forfeðra okkar. Það að bera virðingu fyrir matarhefð okkar kemur ekki í veg fyrir framþróun á öðrum sviðum matargerðar. Arnar gerir lítið úr ostagerð landsmanna og líkir henni við sambland af latex og smjöri þar sem íslenska mjólkin henti ekki til ostagerðar. Ég efast engan vegin um gæði franskra osta, en hvers vegna ætti íslenski osturinn að standast frönsk gæði ? Á það að vera markmið innlendrar matargerðar, að standast gæðastaðla erlendra matarhefða? Skyruppskriftin t.d. var flutt út og hefur slegið rækilega í gegn utanlands. Bragðast þá skyr sem framleitt er í öðrum löndum með þarlendum hráefnum eins og íslenska skyrið? Má það þá ekki heita skyr á erlendri grundu því það er framleitt þar? Þá sér Arnar ástæðu til að gagnrýna íslensku ullina og ber hana saman við erlenda kasmírull. Í hvers tilgangi? Þekkir hann til íslenska feldfjárstofnsins sem byrjað er að rækta hér á landi út frá einmitt þeirri hugsun að þróa og bæta ullargæði? Á tilgangur íslensks landbúnaðar að vera sá að reyna líkjast erlendum afurðum í útliti, bragði og áferð? Það væri kannski hollari nálgun að í stað þess að tala innlenda framleiðslu niður, að tala í lausnum og kynna sér alla þá góðu þróun sem átt hefur sér stað í ræktun, kynbótum og nýsköpun í íslenskum landbúnaði. Því þar vantar hvorki metnað né framhugsun. En kerfið þarf að stokka upp og gefa spilin upp á nýtt, því eins og staðan er í dag þá sitja frumframleiðendurnir eftir með tóma jókera á hendi á meðan keppst er við að upphefja innflutning matvæla frá löndum sem gætu með magni, yfirtekið ársframleiðslu íslenskra afurða á nokkrum dögum. Og þetta eiga íslenskir bændur svo að keppa við. Höfundur skipar 4. sæti á lista Miðflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Ágústa Ágústsdóttir Miðflokkurinn Mest lesið Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson Skoðun Skoðun Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson skrifar Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Virkjum lýðræðið Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Beðið eftir orkumálaráðherra Eggert Valur Guðmundsson,Gunnar Aron Ólason skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Sjá meira
Í þættinum Saga og samfélag á Hringbraut 3. september síðastliðinn kom Arnar Sigurðsson víninnflytjandi í viðtal og ræddi landbúnaðarmál. Margt var þar í hans tali umhugsunarvert og gott en þó vantaði líka að mínu mati, mikið á hans nálgun á efnið. Ég er sammála Arnari að við sem þjóð getum aldrei keppt við aðrar þjóðir þegar kemur að magni á framleiðslu kjöts. Enda á það aldrei að mínu mati að verða keppikefli íslensks landbúnaðar, á nokkurn hátt. Við eigum fyrst og fremst að framleiða gæði byggð á hreinleika. Hér á landi er sá háttur hafður á eins og Arnar talar um, að íslensku kjöti er pakkað inn í þolplast eftir vinnslu og síðan er neytendum út í búð boðið upp á happdrætti í kjötgæðum. Sauðfjárbændur fá t.d. borgað fyrir sínar afurðir eftir EUROP staðli sem þýðir að E er besti flokkurinn og P sá lakasti. Því fylgir svo stigun frá 1 til 5 sem segir til um fituflokk kjötsins. En þetta fær viðskiptavinurinn ekkert val um né upplýsingar þegar hann verslar í matinn. Hér eru þó komin fyrirtæki eins og Fjallalamb á Kópaskeri sem hefur lagt mikla vinnu og metnað við að koma á fót gegnsærra kerfi í markaðsetningu lambakjöts sem hægt er að rekja beint til býlis. Arnar talar um að bændur séu ekki að byggja upp orðspor. Þetta finnst mér einkennileg staðhæfing. Hér hefur um langa tíð byggst upp „Beint frá býli“ stefna, mörkuð af bændum sjálfum sem með frumkvöðlaviti, hug, tíma og þrautseigju hafa náð að byggja sér orðspor fyrir góða og vandaða gæðavöru og eiga sína föstu kúnna. Vandamálið er hins vegar að vakningin hjá almenningi er ekki nægilega mikil gagnvart því hvaðan maturinn þeirra kemur og hversu mikilvægt það er að þjóðin sé eins sjálfbær og mögulegt er. „Að versla beint frá bónda“ menningin er því miður lítil miðað við 24/7 stórmarkaðamenninguna. En það ástand hentar líka ákveðnum hagsmunaöflum mun betur. Þar inn í kemur hið ótrúlega niðurtal og niðurrif sem íslenskur landbúnaður þarf stanslaust að þola. Og í stað þess að hlúa að og efla það sem vel er gert, keppast menn við að tala innlenda framleiðslu niður í svaðið. Og hverjir græða mest á því ? Eru það ekki verslanirnar sjálfar og þeir sem ólmir vilja flytja inn meira af erlendum afurðum? Hvers vegna ættu neytendur ekki að geta í flottum „matargagnagrunni“ valið sér ákveðið landsvæði og séð t.d. hvað er verið að framleiða hvort sem það er grænmeti, korn, kjöt o.a.. Þar ættu þeir að geta séð hvaða gróðurfar einkenni t.d. afréttina sem lambféð elst upp á yfir sumarið, en lambakjöt er ekkert annað en villibráð í orðsins fyllstu merkingu. Hversu svalt væri það ? Þarna þarf kerfið að bregðast við. Kerfið sem hefur um áraraðir séð til þess að íslenskir bændur fá nánast ekki neitt fyrir sína vöru, þrátt fyrir að vinna nánast alla vinnuna. En verslanirnar hinsvegar labba burt með feita vömb. Matarvenjur íslendinga hafa breyst mikið gegnum tíðina. Aukið úrval og fjölbreytni einkenna orðið líf okkar og er af hinu góða. Þó sér Arnar ástæðu til að níða íslenska matarhefð niður í jörðina og telur að hún sé ekkert til að hampa. Hver einasta þjóð á sér matarhefðir sem ber að vernda og menn eiga að vera stoltir af, því rætur þeirra liggja djúpt og segja mikla sögu. Og þó Arnari finnist kótilettur í raspi, steiktar upp úr íslensku smjöri svo ómerkilegur matur, að hann sé ekki mönnum sæmandi, þá sem betur fer hafa menn val í dag um hvað þeir borða. Á sama hátt og ég borða ekki súrmat þá fagna ég þorranum og þeirri gömlu matarhefð sem við heiðrum, því hún er um leið saga forfeðra okkar. Það að bera virðingu fyrir matarhefð okkar kemur ekki í veg fyrir framþróun á öðrum sviðum matargerðar. Arnar gerir lítið úr ostagerð landsmanna og líkir henni við sambland af latex og smjöri þar sem íslenska mjólkin henti ekki til ostagerðar. Ég efast engan vegin um gæði franskra osta, en hvers vegna ætti íslenski osturinn að standast frönsk gæði ? Á það að vera markmið innlendrar matargerðar, að standast gæðastaðla erlendra matarhefða? Skyruppskriftin t.d. var flutt út og hefur slegið rækilega í gegn utanlands. Bragðast þá skyr sem framleitt er í öðrum löndum með þarlendum hráefnum eins og íslenska skyrið? Má það þá ekki heita skyr á erlendri grundu því það er framleitt þar? Þá sér Arnar ástæðu til að gagnrýna íslensku ullina og ber hana saman við erlenda kasmírull. Í hvers tilgangi? Þekkir hann til íslenska feldfjárstofnsins sem byrjað er að rækta hér á landi út frá einmitt þeirri hugsun að þróa og bæta ullargæði? Á tilgangur íslensks landbúnaðar að vera sá að reyna líkjast erlendum afurðum í útliti, bragði og áferð? Það væri kannski hollari nálgun að í stað þess að tala innlenda framleiðslu niður, að tala í lausnum og kynna sér alla þá góðu þróun sem átt hefur sér stað í ræktun, kynbótum og nýsköpun í íslenskum landbúnaði. Því þar vantar hvorki metnað né framhugsun. En kerfið þarf að stokka upp og gefa spilin upp á nýtt, því eins og staðan er í dag þá sitja frumframleiðendurnir eftir með tóma jókera á hendi á meðan keppst er við að upphefja innflutning matvæla frá löndum sem gætu með magni, yfirtekið ársframleiðslu íslenskra afurða á nokkrum dögum. Og þetta eiga íslenskir bændur svo að keppa við. Höfundur skipar 4. sæti á lista Miðflokksins í Norðausturkjördæmi.
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar
Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun