Sýknaður en situr uppi með lögfræðikostnað Jakob Bjarnar skrifar 17. desember 2021 16:29 Helgi Seljan þótti af dómurum Landréttar hafa sýnt afar fagmannleg vinnubrögð í viðkvæmu máli. vísir/vilhelm Helgi Seljan og RÚV voru sótt til saka af manni sem var ósáttur við ummæli fyrrverandi eiginkonu hans sem féllu í Kastljósþætti í ágúst 2015. Helgi segir dóminn að efni til fagnaðarefni en dómaframkvæmdin er áhyggjuefni. „Þetta var afgerandi í héraðsdómi. Ég er ekki búinn að lesa dóminn en það sem mér hefur verið tjáð um niðurstöðuna er þetta á sömu lund. Þetta gat ekki farið öðru vísi,“ segir Helgi í samtali við Vísi. Helgi er að vonum ánægður með niðurstöðuna en ekki allskostar ánægður með að málskostnaður hafi verið felldur niður. „Það sem situr eftir, eins og í héraðsdómi, nú á tveimur dómsstigum, er að búið er að sýkna mig. Eðlilega. Engu að síður er sá sem stefndi mér ranglega ekki látinn bera málskostnað umfram sinn eigin. Ég er dæmdur til að bera kostnað af því að hafa þurft að verja hendur mínar. Það náttúrlega gengur ekki að kerfið virki svona.“ Fjölmiðlar í vonlausri stöðu Helgi segir að þetta, sem oft hefur verið gagnrýnt, sé beinlínist til þess fallið að lama fjölmiðla. „Fyrir Ríkisútvarpið þarf þetta ekki að reynast úrslitaatriði. En fyrir litla fjölmiðla virkar þetta letjandi. Það er hægt að setja fjölmiðla á hliðina með tilhæfulausum málarekstri eins og þessum, séu menn þannig innréttaðir og eigi til þess nóg af peningum og tíma sem virðist fara saman í einhverjum tilfellum. Eins og oft hefur verið bent á. Þetta getur ekki gengið svona.“ Helgi bendir á, og hefur það eftir lögmanni sínum Gunnari Inga Jóhannssyni sem gjörþekkir þennan málaflokk, að málskostnaður í málum sem þessum geti oft verið miklu hærri en bæturnar sem verið er að takast á um. Dæmi eru um að hjá litlum fjölmiðlafyrirtækjum sem hafa fengið yfir sig svona skelli í röðum, án þess að hafa nokkuð gert af sér að lögfræðikostnaður hafi verið hæsti útgjaldaliður, eða á pari við launakostnað, þegar svona hefur gengið til. „Það sér hver maður að þetta er leið til að knésetja fjölmiðla með hjálp dómsvaldsins. Án þess að menn hafi nokkuð sér til saka unnið,“ segir Helgi. Ofbeldi, andlegt og líkamlegt En að málinu sem slíku. Í þættinum ræddi konan reynslu sína sem brotaþoli í nálgunarbannsmálum og hvernig lögregla hafi tekið á hennar málum. Lýsti hún hvernig hún lifði í stöðum ótta eftir að hafa sætt ónæði og hótunum frá fyrrverandi maka og hvernig hann hafi brotið nálgunarbann. Það var hins vegar ekki fyrr en fjórum árum eftir sýningu þáttarins sem maðurinn kærir og krafðist þá ómerkingar á tíu ummælum Helga í þættinum. Hann vildi fjórar milljónir í skaðabætur og afsökunarbeiðni; að niðurstaða dóms yrði umfjöllunarefni í fréttum Ríkisútvarpsins og á vef stofnunarinnar, bæði á íslensku og pólsku. Meðal ummæla Helga sem krafist var að yrðu dæmd dauð og ómerk voru: „að sögn hennar fór hann fljótlega að beita hana ofbeldi, bæði andlegu og líkamlegu, eitt sinn var [konan] svo bólgin og marin í andliti eftir ofbeldi mannsins, að hún var frá vinnu í heila viku og neyddist til að leita til læknis.“ Vísir greindi skilmerkilega frá niðurstöðu héraðsdóms á sínum tíma, sem sýknaði Helga og Ríkisútvarpið, að ummælin hafi verið réttlætanleg vegna samfélagslegrar skírskotunar þeirra og framlags umfjöllunarefnisins til mikilvægrar þjóðfélagsumræðu. Og ekki var talið að gengið hafi verið nær einkalífi stefnanda en óhjákvæmilegt var. Umfjöllunaefnið væri eðli máls samkvæmt viðkvæmt en umfjöllunin hafi verið fagleg. Fagleg umfjöllun en málskostnaður felldur niður Ekki var á það fallist að Helgi hafi borið út ósannar og meiðandi staðhæfingar gegn betri vitund. Þessu vildi maðurinn ekki una og áfrýjaði hann málinu til Landsréttar sem gerði enga athugasemd við dóm sem féll í héraði og staðfesti hann. Svigrúmi fjölmiðla til að beita ögrandi framsetningu við miðlun frétta fylgdi sú krafa að þeir væru í góðri trú, byggðu á traustum grunni og störfuðu í samræmi við góða starfshætti blaðamanna með hliðsjón af dómaframkvæmd mannréttindadómsstóls Evrópu. Sú hafi verið raunin og efnið sett fram með óhlutdrægum hætti. Hinn áfrýjaði dómur staðfestur og málskostnaður fyrir Landsrétti felldur niður. Landsréttardómararnir Ásmundur Helgason, Davíð Þór Björgvinsson og Símon Sigvaldason felldu dóminn. Fjölmiðlar Dómsmál Ríkisútvarpið Mest lesið Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Innlent Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Innlent Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Innlent „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ Innlent MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Innlent Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Innlent Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Innlent Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Innlent Tóku tugi af lífi eftir að hafa fengið lausnarfé Erlent Deilur Repúblikana um Epstein-skjölin magnast enn Erlent Fleiri fréttir Neyðast til að endurbyggja grunnskólann vegna myglu Bílar fullir af bensínbrúsum séu úti um alla borg Áhyggjur af tollum ESB, olíuþjófur gómaður og fífldjarfir ferðamenn „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Árekstur í Öxnadal Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Vilja að ríkisstjórnin leggi allt kapp í að afstýra tollunum Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Ekkert hægt að gera nema húseigendur kæri Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Mikil umferð á gosstöðvunum og óvissa á Grundartanga Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Sóttu veikan ferðamann í Loðmundarfjörð Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Vara fólk við því að ganga á nýrunnu hrauninu Stór jarðskjálfti í Vatnajökli Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Sjá meira
„Þetta var afgerandi í héraðsdómi. Ég er ekki búinn að lesa dóminn en það sem mér hefur verið tjáð um niðurstöðuna er þetta á sömu lund. Þetta gat ekki farið öðru vísi,“ segir Helgi í samtali við Vísi. Helgi er að vonum ánægður með niðurstöðuna en ekki allskostar ánægður með að málskostnaður hafi verið felldur niður. „Það sem situr eftir, eins og í héraðsdómi, nú á tveimur dómsstigum, er að búið er að sýkna mig. Eðlilega. Engu að síður er sá sem stefndi mér ranglega ekki látinn bera málskostnað umfram sinn eigin. Ég er dæmdur til að bera kostnað af því að hafa þurft að verja hendur mínar. Það náttúrlega gengur ekki að kerfið virki svona.“ Fjölmiðlar í vonlausri stöðu Helgi segir að þetta, sem oft hefur verið gagnrýnt, sé beinlínist til þess fallið að lama fjölmiðla. „Fyrir Ríkisútvarpið þarf þetta ekki að reynast úrslitaatriði. En fyrir litla fjölmiðla virkar þetta letjandi. Það er hægt að setja fjölmiðla á hliðina með tilhæfulausum málarekstri eins og þessum, séu menn þannig innréttaðir og eigi til þess nóg af peningum og tíma sem virðist fara saman í einhverjum tilfellum. Eins og oft hefur verið bent á. Þetta getur ekki gengið svona.“ Helgi bendir á, og hefur það eftir lögmanni sínum Gunnari Inga Jóhannssyni sem gjörþekkir þennan málaflokk, að málskostnaður í málum sem þessum geti oft verið miklu hærri en bæturnar sem verið er að takast á um. Dæmi eru um að hjá litlum fjölmiðlafyrirtækjum sem hafa fengið yfir sig svona skelli í röðum, án þess að hafa nokkuð gert af sér að lögfræðikostnaður hafi verið hæsti útgjaldaliður, eða á pari við launakostnað, þegar svona hefur gengið til. „Það sér hver maður að þetta er leið til að knésetja fjölmiðla með hjálp dómsvaldsins. Án þess að menn hafi nokkuð sér til saka unnið,“ segir Helgi. Ofbeldi, andlegt og líkamlegt En að málinu sem slíku. Í þættinum ræddi konan reynslu sína sem brotaþoli í nálgunarbannsmálum og hvernig lögregla hafi tekið á hennar málum. Lýsti hún hvernig hún lifði í stöðum ótta eftir að hafa sætt ónæði og hótunum frá fyrrverandi maka og hvernig hann hafi brotið nálgunarbann. Það var hins vegar ekki fyrr en fjórum árum eftir sýningu þáttarins sem maðurinn kærir og krafðist þá ómerkingar á tíu ummælum Helga í þættinum. Hann vildi fjórar milljónir í skaðabætur og afsökunarbeiðni; að niðurstaða dóms yrði umfjöllunarefni í fréttum Ríkisútvarpsins og á vef stofnunarinnar, bæði á íslensku og pólsku. Meðal ummæla Helga sem krafist var að yrðu dæmd dauð og ómerk voru: „að sögn hennar fór hann fljótlega að beita hana ofbeldi, bæði andlegu og líkamlegu, eitt sinn var [konan] svo bólgin og marin í andliti eftir ofbeldi mannsins, að hún var frá vinnu í heila viku og neyddist til að leita til læknis.“ Vísir greindi skilmerkilega frá niðurstöðu héraðsdóms á sínum tíma, sem sýknaði Helga og Ríkisútvarpið, að ummælin hafi verið réttlætanleg vegna samfélagslegrar skírskotunar þeirra og framlags umfjöllunarefnisins til mikilvægrar þjóðfélagsumræðu. Og ekki var talið að gengið hafi verið nær einkalífi stefnanda en óhjákvæmilegt var. Umfjöllunaefnið væri eðli máls samkvæmt viðkvæmt en umfjöllunin hafi verið fagleg. Fagleg umfjöllun en málskostnaður felldur niður Ekki var á það fallist að Helgi hafi borið út ósannar og meiðandi staðhæfingar gegn betri vitund. Þessu vildi maðurinn ekki una og áfrýjaði hann málinu til Landsréttar sem gerði enga athugasemd við dóm sem féll í héraði og staðfesti hann. Svigrúmi fjölmiðla til að beita ögrandi framsetningu við miðlun frétta fylgdi sú krafa að þeir væru í góðri trú, byggðu á traustum grunni og störfuðu í samræmi við góða starfshætti blaðamanna með hliðsjón af dómaframkvæmd mannréttindadómsstóls Evrópu. Sú hafi verið raunin og efnið sett fram með óhlutdrægum hætti. Hinn áfrýjaði dómur staðfestur og málskostnaður fyrir Landsrétti felldur niður. Landsréttardómararnir Ásmundur Helgason, Davíð Þór Björgvinsson og Símon Sigvaldason felldu dóminn.
Fjölmiðlar Dómsmál Ríkisútvarpið Mest lesið Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Innlent Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Innlent Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Innlent „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ Innlent MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Innlent Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Innlent Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Innlent Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Innlent Tóku tugi af lífi eftir að hafa fengið lausnarfé Erlent Deilur Repúblikana um Epstein-skjölin magnast enn Erlent Fleiri fréttir Neyðast til að endurbyggja grunnskólann vegna myglu Bílar fullir af bensínbrúsum séu úti um alla borg Áhyggjur af tollum ESB, olíuþjófur gómaður og fífldjarfir ferðamenn „Í minningu sonar - og allra þeirra sem aldrei komu heim“ MBA-nemi kvartaði og kveinaði en beið lægri hlut Hjólreiðamaður slasaður við Kerlingarfjöll Árekstur í Öxnadal Ung stúlka varð fyrir húsbíl og hljóp af vettvangi Vilja að ríkisstjórnin leggi allt kapp í að afstýra tollunum Sagði sig úr þingmannahóp: „Ég læt ekki nota mig í slíkum tilgangi“ Ekkert hægt að gera nema húseigendur kæri Segir afkomu hundraða ógnað með beinum hætti Mikil umferð á gosstöðvunum og óvissa á Grundartanga Gripinn glóðvolgur í skjóli nætur við að tappa af bílnum Sóttu veikan ferðamann í Loðmundarfjörð Óteljandi skiptin sem lögregla hefur þurft að vísa sömu mönnum út Vara fólk við því að ganga á nýrunnu hrauninu Stór jarðskjálfti í Vatnajökli Foreldrar ómeðvitaðir um fjárhagstjón barnanna í fjárhættuspilum Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Sjá meira