Leitin að innsæinu Einar Scheving skrifar 31. janúar 2023 14:30 Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir Skoðun Væri ekki bara hreinlegra að vísa manni úr landi? Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Skoðun Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun