Lyfjarisinn veitir offitufræðslu: „Hvaðan á þetta að koma?“ Ólafur Björn Sverrisson skrifar 8. júní 2024 07:01 Erla Gerður segir umfjöllun Novo nordisk faglega og fagnar henni, á meðan stjórnvöld séu sofandi á verðinum. vísir/getty Sprenging hefur orðið í sölu á megrunarlyfinu Ozempic hér á landi síðustu ár. Lyfjarisinn Novo nordisk, sem framleiðir lyfið, auglýsir fræðslusíðu um ofþyngd á samfélagsmiðlum, án þess að minnst sé á lyfið. Sérfræðingur segir greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga of ströng. Seldar pakkningar af Ozempic lyfinu voru tuttugu og þrisvar sinnum fleiri á mánuði í fyrra en árið 2019. Forstjóri Lyfjastofnunar telur að minnsta kosti tíu þúsund manns noti lyfið á Íslandi. Mikil umræða hefur skapast undanfarið um lyfin í kjölfar þessarar aukningar. Þá sér í lagi varðandi fyrir hverja lyfin séu og hvernig þau skuli niðurgreidd af sjúkratryggingum Íslands. Þá hefur vefsíða á vegum danska lyfjafyrirtækisins Novo nordisk, framleiðanda Ozempic, ofþyngd.is vakið athygli. Þar er ekki minnst á lyfin, enda slíkar auglýsingar ekki leyfðar en ítarleg umfjöllun um ofþyngd má þar finna þar og eru lesendur hvattir til að fá „einstaklingsbundna meðferðaráætlun við offitu“. Nokkuð sem er á „gráu svæði“ að sögn viðmælenda Vísis. Greint var frá því fyrr á árinu að Erla Gerður Sveinsdóttir, sérfræðilæknir í offitu, hefði fengið greitt samtals 2,3 milljónir króna frá Novo nordisk á tveggja ára tímabili. Er það í tengslum við fyrirlestra á vegum fyrirtækisins. „Ég fagna vandaðri umfjöllun um offitu. Ef hún kemur frá fagfólki þá held ég að hún sé af því góða. Vissulega má ekki auglýsa lyf og ég hef hvergi séð það gert,“ segir Erla Gerður í samtali við Vísi, spurð út í vefsíðuna á vegum Novo nordisk. Hún spyr á móti: „Hvaðan á þetta að koma? Á meðan yfirvöld eru svolítið sofandi í þessum vanda. Hver á að veita fræðslu? Ég horfi á það þannig að á meðan vönduð fræðsla um offitu er til staðar, eigum við að skoða það vel. En það er vissulega mikið bull í gangi og þess vegna þarf að koma mótvægi. En það sem ég hef séð á þessari síðu er vönduð umfjöllun og ég er sátt við það. Best væri ef yfirvöld stæðu betur að þessu en ef það er enginn að gera það, þá erum við sennilega að horfa fram á verra ástand,“ segir Erla Gerður. Lyf sem ber að nota sem lyf Erla Gerður hefur ýmsar vangaveltur um lyfjanotkunina og greiðsluþátttöku sjúkratrygginga. Hún segir ljóst að stjórnvöld verði að taka skýrari stefnu varðandi notkun þessara lyfja. Hún ítrekar ákveðin grundvallaratriði: „Þetta eru lyf sem ber að nota eins og lyf. Þau eru að leiðrétta ákveðna truflun í ákveðnu ástandi og ekki ætluð fyrir heilbrigða líkama til þess að léttast og trufla þar kerfin. Það er gott að við séum með verkfæri en þau ber að nota rétt. Þá sé von á fleiri lyfjum á markað. Mikil gróska sé í rannsóknum á offitu. „Lyfin verða mun breiðvirkari en þau sem við höfum í dag. Við getum farið að vinna með truflun á þyngdastjórnunarkerfi líkamans á fleiri vegu. Bæði eru að koma fleiri lyf sem líkja eftir fleiri hormónum frá meltingarveginum og síðan lyf sem vinna beint inn í ákveðin stýrikerfi líkamsþyngdar í heilanum“ Stór hópur sem getur fengið lyfið „Ég fagna því að það séu til fleiri leiðir til þess að aðstoða einstaklinga sem eru með sjúkdóminn offitu,“ segir Erla sem gerir skýran greinarmun á sjúkdómnum offitu og megrunar- og útlitsdýrkandi iðnaði. Hún kveðst bjartsýn á áframhaldandi þróun. Um leið þurfi hins vegar að passa hverjir séu að nota lyfin. „Það verður að gera góða greiningu á undirliggjandi vanda og hvað við séum að meðhöndla. Þetta er ekki svo einfalt að það sé hægt að skella sér á lyf og krossa fingur.“ Lyfjunum má ávísa til fólks sem er í 30 í BMI-stuðli eða yfir, eða til þeirra sem eru með 27 og fylgikvilla, sem verður að teljast lágt. Sem dæmi er maður, sem er 180 sentímetrar á hæð og vegur 88 kílógrömm, í 27,2 í BMI. „Þetta er gríðarlega stór hópur miðað við að 30 prósent séu í hópi þeirra sem eru með offitu. Þannig þetta er mjög stór hópur sem læknar mega skrifa lyfið út fyrir.“ Það sé hins vegar ekki víst að læknar séu að skrifa lyfin út á ranga sjúklinga, þó það megi oftast undirbúa lyfjagjöf betur og fylgja henni betur eftir. „Það er ekki endilega við læknana eina að sakast, sem eru að reyna að gera sitt besta.“ Greiðsluþátttökuskilyrði séu ströng Hins vegar telur Erla greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga gríðarlega ströng. Hún hafi lýst þeirri skoðun við ráðamenn sömuleiðis. Umrædd skilyrði felast í því að sjúklingur sé yfir 45 í BMI-stuðli og með lífsógnandi fylgikvilla sem ekki hafi tekist að vinna með, með öðrum hætti í að minnsta kosti sex mánuði. „Við erum oft að fara inn með lyfjameðferð allt of seint. Í mínum huga er þetta sambærilegt við það þegar það er búið að greina krabbamein en við ætlum ekki að stíga inn í með lyfjameðferð fyrr en meinið er búið að dreifa sér í að minnsta kosti tvö líffæri. Þetta heldur engu vatni með krabbamein en við erum að gera það sama með þennan sjúkdóm. Hún myndi því vilja skrifa út lyfin fyrr. „Einstaklingar með offitu hafa lengi búið við það viðhorf að þeir hafi komið sér í þetta ástand og þurfi að taka sig á. Mörg hafa lifað í fordómum og skömm. Ég held að við séum að komast út úr því ástandi, þannig að fólk sé að leita sér hjálpar, og það held ég að sé mjög af hinu góða,“ segir Erla Gerður. Lyf Heilbrigðismál Þyngdarstjórnunarlyf Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Erlent Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Innlent Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Erlent Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Innlent Fleiri fréttir „Það er orrustan um Ísland“ Segir forseta ekki hafa upplýst um lengd þingfundar „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Ávarp forsætisráðherra og kjarnorkukafbátur við Grundartanga Minnihlutinn hafi lagt fram eigið veiðigjaldamál: „Þetta er skrumskæling á lýðræðinu“ Spyr hvort draga eigi valdhafa undir húsvegg og skjóta Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Jökulhlaup úr Mýrdalsjökli í Leirá Syðri og Skálm enn í gangi Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Borgarbúar frekar hlynntir kílómetragjaldi en landsbyggðin Aðilar „einfaldlega ekki tilbúnir að teygja sig nógu langt“ Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Sjá meira
Seldar pakkningar af Ozempic lyfinu voru tuttugu og þrisvar sinnum fleiri á mánuði í fyrra en árið 2019. Forstjóri Lyfjastofnunar telur að minnsta kosti tíu þúsund manns noti lyfið á Íslandi. Mikil umræða hefur skapast undanfarið um lyfin í kjölfar þessarar aukningar. Þá sér í lagi varðandi fyrir hverja lyfin séu og hvernig þau skuli niðurgreidd af sjúkratryggingum Íslands. Þá hefur vefsíða á vegum danska lyfjafyrirtækisins Novo nordisk, framleiðanda Ozempic, ofþyngd.is vakið athygli. Þar er ekki minnst á lyfin, enda slíkar auglýsingar ekki leyfðar en ítarleg umfjöllun um ofþyngd má þar finna þar og eru lesendur hvattir til að fá „einstaklingsbundna meðferðaráætlun við offitu“. Nokkuð sem er á „gráu svæði“ að sögn viðmælenda Vísis. Greint var frá því fyrr á árinu að Erla Gerður Sveinsdóttir, sérfræðilæknir í offitu, hefði fengið greitt samtals 2,3 milljónir króna frá Novo nordisk á tveggja ára tímabili. Er það í tengslum við fyrirlestra á vegum fyrirtækisins. „Ég fagna vandaðri umfjöllun um offitu. Ef hún kemur frá fagfólki þá held ég að hún sé af því góða. Vissulega má ekki auglýsa lyf og ég hef hvergi séð það gert,“ segir Erla Gerður í samtali við Vísi, spurð út í vefsíðuna á vegum Novo nordisk. Hún spyr á móti: „Hvaðan á þetta að koma? Á meðan yfirvöld eru svolítið sofandi í þessum vanda. Hver á að veita fræðslu? Ég horfi á það þannig að á meðan vönduð fræðsla um offitu er til staðar, eigum við að skoða það vel. En það er vissulega mikið bull í gangi og þess vegna þarf að koma mótvægi. En það sem ég hef séð á þessari síðu er vönduð umfjöllun og ég er sátt við það. Best væri ef yfirvöld stæðu betur að þessu en ef það er enginn að gera það, þá erum við sennilega að horfa fram á verra ástand,“ segir Erla Gerður. Lyf sem ber að nota sem lyf Erla Gerður hefur ýmsar vangaveltur um lyfjanotkunina og greiðsluþátttöku sjúkratrygginga. Hún segir ljóst að stjórnvöld verði að taka skýrari stefnu varðandi notkun þessara lyfja. Hún ítrekar ákveðin grundvallaratriði: „Þetta eru lyf sem ber að nota eins og lyf. Þau eru að leiðrétta ákveðna truflun í ákveðnu ástandi og ekki ætluð fyrir heilbrigða líkama til þess að léttast og trufla þar kerfin. Það er gott að við séum með verkfæri en þau ber að nota rétt. Þá sé von á fleiri lyfjum á markað. Mikil gróska sé í rannsóknum á offitu. „Lyfin verða mun breiðvirkari en þau sem við höfum í dag. Við getum farið að vinna með truflun á þyngdastjórnunarkerfi líkamans á fleiri vegu. Bæði eru að koma fleiri lyf sem líkja eftir fleiri hormónum frá meltingarveginum og síðan lyf sem vinna beint inn í ákveðin stýrikerfi líkamsþyngdar í heilanum“ Stór hópur sem getur fengið lyfið „Ég fagna því að það séu til fleiri leiðir til þess að aðstoða einstaklinga sem eru með sjúkdóminn offitu,“ segir Erla sem gerir skýran greinarmun á sjúkdómnum offitu og megrunar- og útlitsdýrkandi iðnaði. Hún kveðst bjartsýn á áframhaldandi þróun. Um leið þurfi hins vegar að passa hverjir séu að nota lyfin. „Það verður að gera góða greiningu á undirliggjandi vanda og hvað við séum að meðhöndla. Þetta er ekki svo einfalt að það sé hægt að skella sér á lyf og krossa fingur.“ Lyfjunum má ávísa til fólks sem er í 30 í BMI-stuðli eða yfir, eða til þeirra sem eru með 27 og fylgikvilla, sem verður að teljast lágt. Sem dæmi er maður, sem er 180 sentímetrar á hæð og vegur 88 kílógrömm, í 27,2 í BMI. „Þetta er gríðarlega stór hópur miðað við að 30 prósent séu í hópi þeirra sem eru með offitu. Þannig þetta er mjög stór hópur sem læknar mega skrifa lyfið út fyrir.“ Það sé hins vegar ekki víst að læknar séu að skrifa lyfin út á ranga sjúklinga, þó það megi oftast undirbúa lyfjagjöf betur og fylgja henni betur eftir. „Það er ekki endilega við læknana eina að sakast, sem eru að reyna að gera sitt besta.“ Greiðsluþátttökuskilyrði séu ströng Hins vegar telur Erla greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga gríðarlega ströng. Hún hafi lýst þeirri skoðun við ráðamenn sömuleiðis. Umrædd skilyrði felast í því að sjúklingur sé yfir 45 í BMI-stuðli og með lífsógnandi fylgikvilla sem ekki hafi tekist að vinna með, með öðrum hætti í að minnsta kosti sex mánuði. „Við erum oft að fara inn með lyfjameðferð allt of seint. Í mínum huga er þetta sambærilegt við það þegar það er búið að greina krabbamein en við ætlum ekki að stíga inn í með lyfjameðferð fyrr en meinið er búið að dreifa sér í að minnsta kosti tvö líffæri. Þetta heldur engu vatni með krabbamein en við erum að gera það sama með þennan sjúkdóm. Hún myndi því vilja skrifa út lyfin fyrr. „Einstaklingar með offitu hafa lengi búið við það viðhorf að þeir hafi komið sér í þetta ástand og þurfi að taka sig á. Mörg hafa lifað í fordómum og skömm. Ég held að við séum að komast út úr því ástandi, þannig að fólk sé að leita sér hjálpar, og það held ég að sé mjög af hinu góða,“ segir Erla Gerður.
Lyf Heilbrigðismál Þyngdarstjórnunarlyf Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Erlent Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Innlent Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Erlent Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Innlent Fleiri fréttir „Það er orrustan um Ísland“ Segir forseta ekki hafa upplýst um lengd þingfundar „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Ávarp forsætisráðherra og kjarnorkukafbátur við Grundartanga Minnihlutinn hafi lagt fram eigið veiðigjaldamál: „Þetta er skrumskæling á lýðræðinu“ Spyr hvort draga eigi valdhafa undir húsvegg og skjóta Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Jökulhlaup úr Mýrdalsjökli í Leirá Syðri og Skálm enn í gangi Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Borgarbúar frekar hlynntir kílómetragjaldi en landsbyggðin Aðilar „einfaldlega ekki tilbúnir að teygja sig nógu langt“ Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Sjá meira