Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir og Magnús Magnússon skrifa 4. júní 2025 10:05 Þann 2. maí varð skipið Conscience (ísl. Samviska) á leið til Gaza með hjálpargögn, en áhöfnin var mönnuð almennum borgurum sem gátu ekki setið aðgerðarlausir hjá á meðan þjóðarmorð átti sér stað. Á leið sinni frá Möltu varð skipið fyrir árásum tveggja dróna á alþjóðlegu hafsvæði og allar vísbendingar benda til þess að Ísraelsher hafi verið þar að verki. Fjölmiðlar þar í landi sýndu hvernig þota ísraelska hersins hafi flogið lágflug nálægt ströndum Möltu á svipuðum tíma. Haft var eftir nafnlausum starfsmanni hersins á Möltu að atvikið væri alvarlegt og að Ísrael hafi flogið án leyfis í lofthelgi landsins, og þar með rofið lofthelgi Möltu og Evrópusambandsins. Nú mánuði síðar siglir nýtt skip, Madleen, frá Ítalíu með barnamat, hveiti, hrísgrjón, bleyjur, tíðarvörur, lækningavörur, hækjur og gervi útlimi fyrir börn á Gaza. Þar ríkir hungursneyð af mannavöldum og hafa stofnanir á borð við UNICEF sagt að þúsundir barna muni svelta til dauða ef ekkert verður aðhafst. Þó alþjóðasamfélagið og -stofnanir standi þegjandi hjá og neiti að grípa til aðgerða eru almennir borgarar, þ.á m. sænski aðgerðarsinninn Greta Thunberg, sem ætla að leggja líf sitt að veði til að koma hjálpargögnum til Gaza. Skipið Madleen er nú undir ströndum Grikklands og hafa Ísraelsmenn þegar sent dróna til að ógna áhöfninni. Hægt er að fylgjast með förinni hér: https://freedomflotilla.org/ffc-tracker/ Þetta er þó ekki í fyrsta sinn sem almenningur reynir að brjóta herkví Ísraels en árið 2010 drápu hermenn ríkisins tíu almenna borgara, sem reyndu að sigla með hjálpargögn til Gaza (sjá Mavi Marmara fyrir nánari upplýsingar). Fólkið var skotið margsinnis af stuttu í færi í andlit, höfuð og útlimi og vakti árásin hörð viðbrögð alþjóðasamfélagsins en engar urðu afleiðingarnar. Lögsaga Íslands byggir á lögum – ekki valdi Ísland er strandríki sem reiðir sig á fiskveiðilögsögu, efnahagslögsögu og landhelgi. Ef önnur ríki ætla sér að brjóta gegn þeim rétti með valdi er Ísland illa í stakk búið til þess að verjast enda hefur öryggi Íslands alltaf byggt á því að alþjóðalög séu virt. Þegar Ísrael ræðst á skip í alþjóðlegri lögsögu, á evrópsku áhrifasvæði, án afleiðinga snýst málið ekki aðeins um Gaza og þjóðarmorðið sem þar á sér stað. Þá vaknar sú spurning hvort smáríki eins og Íslandi geti treyst því að eiga tilverurétt sem herlaust ríki í hafi. Við eigum allt undir því að frelsi siglinga og lögsaga á hafi sé virt. Ef vald en ekki lög ræður för er ekkert sem tryggir öryggi og rétt okkar. Siðferðisleg skylda smáríkis á hafi Málið er þó ekki aðeins lagalegt heldur siðferðislegt. Ísland hefur borið kyndil mannréttinda og friðar á alþjóðavísu. Íslensk stjórnvöld ættu því að krefjast þess á alþjóðavettvangi að áhöfn Madleen fái að sigla í öryggi að Gaza og skoða möguleika þess að senda skip með sjálfboðaliðum til fylgdar flotanum. Aðgerðin væri táknræn, friðsæl og fer gegn ólöglegum aðgerðum Ísraels gegn almennum borgurum í Palestínu. Ríkisstjórn Íslands hefur þegar tekið fyrstu skrefin á alþjóða vettvangi gegn þjóðarmorðinu og stuðningur við flutning hjálpargagna væri sterk aðgerð. Á meðan aðrir flytja vopn skulum við flytja mat og hjálpargögn. Höfundar eru Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og baráttukona fyrir réttindum fatlaðs fólks og Magnús Magnússon, stjórnarmeðlimur í Félaginu Ísland-Palestína. Heimildir CNN. (2025, 2. maí). „Aid ship bound for Gaza catches fire after alleged Israeli drone attack off Malta.“ https://edition.cnn.com/2025/05/02/europe/gaza-flotilla-ship-sos-intl-hkn Guardian. (2010, 4. júní). „Gaza flotilla activists were shot in head at close range“ https://www.theguardian.com/world/2010/jun/04/gaza-flotilla-activists-autopsy-results Times of Malta. (2025, 1. júní). „New Freedom Flotilla aid ship sets sail for Gaza, month after attack off Malta.“ https://timesofmalta.com/article/new-freedom-flotilla-aid-ship-sets-sail-gaza-month-attack-off-malta.1110716 Times of Malta. (2025, 2. maí). „Israel military plane circled Malta, hours before flotilla 'drone attack.'“ https://timesofmalta.com/article/israel-military-plane-hovered-malta-hours-flotilla-drone-attack.1109079 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir Átök í Ísrael og Palestínu Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kristrún slær á puttana á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Þann 2. maí varð skipið Conscience (ísl. Samviska) á leið til Gaza með hjálpargögn, en áhöfnin var mönnuð almennum borgurum sem gátu ekki setið aðgerðarlausir hjá á meðan þjóðarmorð átti sér stað. Á leið sinni frá Möltu varð skipið fyrir árásum tveggja dróna á alþjóðlegu hafsvæði og allar vísbendingar benda til þess að Ísraelsher hafi verið þar að verki. Fjölmiðlar þar í landi sýndu hvernig þota ísraelska hersins hafi flogið lágflug nálægt ströndum Möltu á svipuðum tíma. Haft var eftir nafnlausum starfsmanni hersins á Möltu að atvikið væri alvarlegt og að Ísrael hafi flogið án leyfis í lofthelgi landsins, og þar með rofið lofthelgi Möltu og Evrópusambandsins. Nú mánuði síðar siglir nýtt skip, Madleen, frá Ítalíu með barnamat, hveiti, hrísgrjón, bleyjur, tíðarvörur, lækningavörur, hækjur og gervi útlimi fyrir börn á Gaza. Þar ríkir hungursneyð af mannavöldum og hafa stofnanir á borð við UNICEF sagt að þúsundir barna muni svelta til dauða ef ekkert verður aðhafst. Þó alþjóðasamfélagið og -stofnanir standi þegjandi hjá og neiti að grípa til aðgerða eru almennir borgarar, þ.á m. sænski aðgerðarsinninn Greta Thunberg, sem ætla að leggja líf sitt að veði til að koma hjálpargögnum til Gaza. Skipið Madleen er nú undir ströndum Grikklands og hafa Ísraelsmenn þegar sent dróna til að ógna áhöfninni. Hægt er að fylgjast með förinni hér: https://freedomflotilla.org/ffc-tracker/ Þetta er þó ekki í fyrsta sinn sem almenningur reynir að brjóta herkví Ísraels en árið 2010 drápu hermenn ríkisins tíu almenna borgara, sem reyndu að sigla með hjálpargögn til Gaza (sjá Mavi Marmara fyrir nánari upplýsingar). Fólkið var skotið margsinnis af stuttu í færi í andlit, höfuð og útlimi og vakti árásin hörð viðbrögð alþjóðasamfélagsins en engar urðu afleiðingarnar. Lögsaga Íslands byggir á lögum – ekki valdi Ísland er strandríki sem reiðir sig á fiskveiðilögsögu, efnahagslögsögu og landhelgi. Ef önnur ríki ætla sér að brjóta gegn þeim rétti með valdi er Ísland illa í stakk búið til þess að verjast enda hefur öryggi Íslands alltaf byggt á því að alþjóðalög séu virt. Þegar Ísrael ræðst á skip í alþjóðlegri lögsögu, á evrópsku áhrifasvæði, án afleiðinga snýst málið ekki aðeins um Gaza og þjóðarmorðið sem þar á sér stað. Þá vaknar sú spurning hvort smáríki eins og Íslandi geti treyst því að eiga tilverurétt sem herlaust ríki í hafi. Við eigum allt undir því að frelsi siglinga og lögsaga á hafi sé virt. Ef vald en ekki lög ræður för er ekkert sem tryggir öryggi og rétt okkar. Siðferðisleg skylda smáríkis á hafi Málið er þó ekki aðeins lagalegt heldur siðferðislegt. Ísland hefur borið kyndil mannréttinda og friðar á alþjóðavísu. Íslensk stjórnvöld ættu því að krefjast þess á alþjóðavettvangi að áhöfn Madleen fái að sigla í öryggi að Gaza og skoða möguleika þess að senda skip með sjálfboðaliðum til fylgdar flotanum. Aðgerðin væri táknræn, friðsæl og fer gegn ólöglegum aðgerðum Ísraels gegn almennum borgurum í Palestínu. Ríkisstjórn Íslands hefur þegar tekið fyrstu skrefin á alþjóða vettvangi gegn þjóðarmorðinu og stuðningur við flutning hjálpargagna væri sterk aðgerð. Á meðan aðrir flytja vopn skulum við flytja mat og hjálpargögn. Höfundar eru Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og baráttukona fyrir réttindum fatlaðs fólks og Magnús Magnússon, stjórnarmeðlimur í Félaginu Ísland-Palestína. Heimildir CNN. (2025, 2. maí). „Aid ship bound for Gaza catches fire after alleged Israeli drone attack off Malta.“ https://edition.cnn.com/2025/05/02/europe/gaza-flotilla-ship-sos-intl-hkn Guardian. (2010, 4. júní). „Gaza flotilla activists were shot in head at close range“ https://www.theguardian.com/world/2010/jun/04/gaza-flotilla-activists-autopsy-results Times of Malta. (2025, 1. júní). „New Freedom Flotilla aid ship sets sail for Gaza, month after attack off Malta.“ https://timesofmalta.com/article/new-freedom-flotilla-aid-ship-sets-sail-gaza-month-attack-off-malta.1110716 Times of Malta. (2025, 2. maí). „Israel military plane circled Malta, hours before flotilla 'drone attack.'“ https://timesofmalta.com/article/israel-military-plane-hovered-malta-hours-flotilla-drone-attack.1109079
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun