Á­gætu fyrrum sam­starfs­aðilar á Þjóð­minja­safni Ís­lands

Ég þakka innilega fyrir það traust sem þið hafið sýnt mér um árabil með því að bera undir mig ýmsa texta í nafni eins af fáum (3) höfuðsöfnum Íslands. Það hefur verið ómetanlegur heiður og honum mun ég ei gleyma svo lengi eða skammt sem ég lifi. 

Hvort heldur verður ofan á er önnur saga sem er engin sérstök ástæða til að spá mikið í, því öðrum og hryllilegri sögum hefur á undanförnum misserum undið fram á Þjóðminjasafni Íslands, einu af höfuðdjásnum þjóðarinnar, og bitnað harkalega á safninu sjálfu og ekki síður starfsfólki þess (sjá t.d. þetta stuðandi viðtal við tvo fyrrum starfsmenn safnsins, sem birtist fyrir liðlega mánuði:

https://www.visir.is/g/20252732442d/segja-ognar-stjorn-rikja-a-thjod-minja-safninu).

Erindið mitt smáa með þessum pistli er þó reyndar bara eitt og kem ég nú að því: Af augljósum ástæðum, sem ljósar eru þeim sem mig þekkja og snerta gríðarlegt óþol mitt þar sem rangindi eru annars vegar, og því miður er nú runnin upp sú stund, eftir nokkuð stífar og tiltölulega samviskusamlegar umþenkingar undanfarnar vikur, að ég sé mér ekki annað fært en að hætta sem yfirlesari Þjóðminjasafnsins. 

Þetta gerist á þjóðhátíðardegi hinna frjálsu í landi hinna hugrökku (Land of the Free, Home of the Brave) og til hamingju með daginn, þið Bandaríkjamenn, Vestur-Íslendingar og Norður-Ameríkuvinir sem mögulega lesið þessar mínar fátæklegu hugleiðingar. 

(Ef til vill er óviðeigandi, og sjálfsagt óþarft í samhenginu, að nefna það akkúrat í dag að ég hef hugleitt alvarlega hvort þetta land hinna hugrökku er sé yfirleitt til eða hvort það er horfið úr augsýn, rétt eins og fjöld starfsmanna Þjóðminjasafns Íslands sl. tvö ár eða svo, rétt eins og fjöld starfsmanna sem hurfu úr starfi á Listasafni Íslands meðan Harpa Þórsdóttir var þar við völd sem hún réði ekki vel við, viðlíka völd og hún ræður heldur ekki við en hefur einhverra hluta vegna – kannski af því að svona nokkuð þykir bara frekar venjulegur föðurarfur í landi okkar sem vorum kannski einhvern tíma hugrökk þjóð en erum sennilega eitthvað allt annað á okkar dögum; en það er alltaf von um að hlutir breytist, jafnvel heilar þjóðir, því sagan sýnir að slíkt hefur gerst í nánast hverju einasta landi sem einhverjar heimildir eru til um, en þetta var útúrdúr og ég gæti sosum alveg smíðað annan enn lengri og lítt notalegan í anda ofannefnds viðtals, þar sem drepið var á nokkra ódæðislega þætti í fari Margrétar Hallgrímsdóttur sem veitti Þjóðminjasafninu forstöðu ansi lengi, að sumum fannst – en hvað er næstum aldarfjórðungur (2000–2022) milli vina? Margrét starfaði reyndar við safnið á góðum tímum: frá 1998 til 2004 var safnið lokað vegna lagfæringa sem leiddu til þess að þegar við loks komumst inn í það aftur var það sem nýtt og meirihluta þessa endurnýjunartímabils var Margrét við stjórn í safninu.

Takk, Margrét! Í sama útúrdúrnum gæti ég minnst á vinkvennahyglarann Lilja Alfreðsdóttur, en það ætla ég heldur ekki að gera. Hvað þá heldur rifja upp notalegheit Katrínar Jakobsdóttur við Margréti þegar hún var alveg búin að fá upp í kok endalausa setu sína á volgum stóli Þórs Jakobssonar – eða fékk hún kannski nýjan stól árið 2000? eða er þetta alltaf sami stóllinn, forngripur og þar með fornminjar, og velgdur mann fram af manni, konu fram af konu? En þetta ætla ég ekki að minnast neitt á og við skulum ekki eyða helginni í að hugsa neitt um hluti sem liggja í þagnargildinu dýrmæta. 

Á morgun er veðrið til að mynda einkar hagstætt safnavinum og upplagt að fara á Þjóðminjasafnið og Listasafn Íslands og Kjarvalsstaði og sjá mjög hrífandi listaverk. 

Gerið það endilega og ef Guð lofar er aldrei að vita nema þið komið auga á höfund þessara hugleiðinga lúskrast milli sala og glápa á hvað sem fyrir ber. Ef ég er þá yfirleitt til ... etc.

Með minni hinstu kveðju til ógnarstjórnarinnar, eins og hún er kölluð, ber ég í einlægni fram ósk um að hún sjái að sér.

Að lokum óska ég öllum eftirlifandi starfsmönnum Listasafns Íslands og Þjóðminjasafns Íslands til hamingju með lífið (þetta er tilvitnun í titil einnar bestu ljóðabókar ársins 2023, eftir Sigríði Soffíu Níelsdóttur þúsundlistasmiðs).

Grein þessi er tileinkuð Helenu Mirru og Þorvaldi Óttari, fyrrum hetjum í safnastarfi.

Höfundur fer fyrir samtökunum FTA,FY sem munu ekki hafa meira um þetta mál að segja; fleiri mál bíða í ofvæni eftir að verða tekin fyrir.