Að líða eins og svikara í vinnunni

Fyrirsögn á slæmri íslensku um sambærilegt efni í New Yorker er: Skýringin á því hvers vegna öllum finnst þeir vera að feika það (e. Why Everyone Feels Like They're Faking It).

Um hvað er verið að tala?

Og hvernig getur fólki liðið eins og það sé svikari í vinnunni – alla daga, allt árið um kring? Alltaf.

Er það hægt?

Jú, nú erum við að tala um fyrirbæri sem kallast á ensku Imposter Syndrome. Það vísar til þess að okkur finnst við ekki alveg standa undir því sem við erum eða gerum – eins og við séum að svindla á einhverju, komast upp með eitthvað eða þykjast meira en við erum eða getum.

Algeng dæmi eru þegar fólk, þar á meðal við sjálf, svörum einhverju með því að segja:

„Tja, þetta var nú bara einskær heppni.“

„Ég á nú ekki heiðurinn af þessu, þetta var bara hópavinna.“

„Ég var bara rétta manneskjan á réttum stað á réttum tíma.“

Því já – það sem Imposter Syndrome þýðir er að okkur sjálfum líður eins og við séum ekki verðug okkar eigin árangurs. Eins og það sé eitthvað svindl í gangi ef við eignum okkur árangurinn til fulls. Þótt innistæðan sé svo sannarlega fyrir hendi og árangurinn tvímælalaust okkar eiginn.

Í grein Forbes segir að einkenni Imposter Syndrome endurspeglist meðal annars í:

• Því þegar fólk hefur tilhneigingu til að útskýra eigin árangur með ytri þáttum, eins og heppni eða aðstoð frá öðrum, í stað þess að trúa því að árangurinn hafi náðst fyrir þeirra eigin tilstilli og hæfni,
• Áhyggjum af því að fólk muni fatta að þú sért ekki eins góður eða hæfur og það heldur miðað við þitt starf eða hlutverk,
• Þinni eigin sannfæringu um að þú standir ekki undir þeirri færni eða hæfni sem þér er ætlað miðað við starfið sem þú ert í.

Það sem er síðan slæmt fyrir hvern og einn sem upplifir þessi einkenni er að slík vanlíðan og viðhorf auka á streitutilfinningu og geta aukið líkur á kulnun. Sömuleiðis getur þessi líðan verið hamlandi í starfsframanum, þar sem fólk á það til að forðast að taka á sig ný verkefni eða ábyrgð af ótta við að aðrir fatti að það standi ekki undir þeim.

Góð ráð til að sporna við þessari líðan eru til dæmis:

• Að viðurkenna að þér líði stundum eða alltaf svona,
• Að ræða við góðan vin, samstarfsaðila eða fagaðila – að leita stuðnings er ekkert til að skammast sín fyrir og oft mjög nauðsynlegt til að líða betur,
• Að reyna að breyta viðhorfinu þannig að þú hugsir jákvætt um þitt eigið framlag og árangur; eignir þér það sem þú átt,
• Að þjálfa þig í að hugsa um mistök sem tækifæri til að læra og vaxa.

Í umfjöllun Forbes segir að samkvæmt niðurstöðum rannsókna upplifi um 70% fólks einkenni Imposter Syndrome einhvern tímann um ævina. Eittsem sem er gott fyrir okkur að hafa í huga, þegar og ef við efumst um okkur sjálf eða teljum að það sé eitthvað meira að hjá okkur en öðrum.