Hvað kom fyrir Júsjenko? 30. nóvember 2004 00:01 Nafn gamla Sovétlýðveldisins Úkraínu heyrist sjaldan í fréttum á vesturlöndum. Það er næstum einsog eitthvert óformlegt samkomulag sé um það meðal fjölmiðla í okkar heimshluta að landið tilheyri öðrum menningarheimi; stórviðburði þurfi til þess að málefni þess beri á góma. Ekki furða þó margir eigi erfitt með að ná áttum - og nöfnum - þegar ástandið í Úkraínu er nú skyndilega fyrsta frétt í öllum sjónvarpsstöðvum og á forsíðum dagblaðanna. Það voru forsetakosningarnar í landinu á dögunum sem sköpuðu þessa athygli. Þar tókust á nafnarnir Viktor Janúkovits núverandi forsætisráðherra og leiðtogi stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko. Þótt þeir eigi margt sameiginlegt standa þeir fyrir ýmis ólík sjónarmið sem skipta umheiminn miklu; forsætisráðherrann er hliðhollur Rússum og stjórnvöld í Moskvu honum. Rússar teljast fimmtungur íbúa landsins þannig að áhugi þeirra á málefnum Úkraínu þarf ekki að koma á óvart. Og ekki er nema tæpur hálfur annar áratugur síðan Kremlverjar fóru með öll raunveruleg völd í landinu; það breyttist hins vegar þegar Sovétríkin liðuðust í sundur. Júsjenko er hliðhollari vesturlöndum og lítt hrifinn að ásælni Moskvuvaldsins. Andúð Pútíns Rússlandsforseta á honum fer ekki leynt.Lýðræði á sér skamma sögu í Úkraínu. Skortur á lýðræðishefð og öflugum eftirlitsstofnunum ræður því að iðulega hafa leikreglur lýðræðis verið sniðgengnar í landinu. Í aðdraganda forsetakosninganna í síðasta mánuði höfðu menn innan Úkraínu sem utan áhyggjur af því að reynt yrði að spilla kosningum og falsa úrslitin. Og óháðir eftirlitsmenn með kosningunum eru sammála um að það hafi einmitt gerst. Framkvæmd kosninganna var í molum og ótal dæmi um svik og pretti voru skjalfest af eftirlitsmönnunum alþjóðlegra stofnana. Útgönguspár eftir lokun kjörstaða bentu eindregið til þess að frambjóðandi stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko hefði unnið sannfærandi sigur og yrði næsti forseti Úkraínu. Tölur sem stjórnvöld hafa birt sýna þveröfuga niðurstöðu; sigur forsætisráðherrans og þar með valdakerfisins í landinu. Rússnesk stjórnvöld fagna þessu en Bandaríkin og ríki Evrópusambandsins hafa fordæmt vinnubrögðin og neita að viðurkenna úrslitin. Fólk hefur flykkst út á stræti Kænugarðs, höfðuðborgar Úkraínu, og annarra borga landsins og krafist þess að kosningarnar verði endurteknar. Upplausnarástand ríkir í landinu og fullkomin óvissa um hvað gerist næst. Við þessar aðstæður hafa sjónir heimsins skiljanlega beinst að leiðtoga stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko. Hér verður staldrað við einn þátt þeirrar athygli. Útlit Júsjenkos hefur tekið snöggum og óskiljanlegum breytingum. Ekki er útilokað að ástæðan fyrir því sé valdabaráttan í Úkraínu. En hvernig má það vera? Rifjum fyrst upp úr fréttunum hver Júsjenko er. Hann er endurskoðandi að mennt og komst til áhrifa í úkraínskum stjórnmálum fyrir nokkrum árum; þótti aðsópsmikill, glæsilegur á velli og öflugur stjórnandi. Honum voru þakkaðir miklar endurbætur á fjármálakerfi landsins meðan hann var forsætisráðherra um skeið. Leiðir hans og Kuchma, núverandi en fráfarandi forseta, skildu fyrir þremur árum og í framhaldinu varð Júsjenko leiðtogi stjórnarandstæðinga. Júsjenko er rétt fimmtugur að aldri. Myndir sem teknar voru af honum í sumar, eins og sú til vinstri hér að ofan, sýna mann sem eftir flestum viðteknum viðmiðunum myndi kallast vel útlítandi með engin auðkenni eða lýti sem skera í augu. Sumum fannst hann svo myndarlegur að talað var um að hann minnti á kvikmyndastjörnu. Myndin til hægri, tekin fyirr nokkrum dögum, sýnir hins vegar gerólíkt andlit sem sýnist áratug eldra, húðin er upphleypt og bólugrafin, hárið sem var glansandi er orðið lífvana. Ekki beint andlit sem spáð yrði velgengni í fegurðarsamkeppni miðaldra karla! Hefur maðurinn elst svona á nokkrum vikum? Og hvað hrjáir hann í andlitinu?Góðar spurningar en engin svör. Júsjenko fór að verða var við þessar breytingar á andliti sínu síðsumars og leitaði sér þá meðal annars lækninga í Austurríki. Læknar þar og annars staðar hafa hins vegar hvorki getað gefið honum sitt gamla andlit aftur né skýrt breytingarnar á andliti hans. Alls konar tilgátur hafa verið settar fram, frá streitu og heiftarlegri matareitrun til einhvers konar sýkingar eða eitrunar sem Júsjenko hafi verið veitt af ásetningi í því skyni að skaða hann, jafnt ásjónu hans sem heilsu. Sjálfur hallast hann að síðast nefndu skýringunni. Ekki er óeðlilegt að einhverjir spyrji: Er þetta örugglega sami maðurinn? Saga Saddams Husseins sannar að tvífarar eru ekki bara til í reyfurum. Getur verið að skipt hafi verið um mann? Að þetta sé alls ekki Júsjenko? Sá góði og fallegi maður sé einhvers staðar bak við lás og slá? Óhætt mun að svara þessum spurningum neitandi. Þrátt fyrir lýtin á andliti Júsjenkos þekkja menn hann nógu vel til að vísa öllum slíkum vangaveltum á bug. Andlitin tvö á myndunum á einn og sami maðurinn. Erlendir fjölmiðlar hafa leitað til lækna, hver í sínu heimalandi, og lagt fyrir þá að leysa ráðgátuna um andlit Júsjenkos. Svörin eru misvísandi og enginn treystir sér til að kveða upp úr um í málinu. Gaman væri að heyra í íslenskum læknum. Það skyldi þó aldrei vera að þeir finndu lausnina? Ef einhver þeirra les þessa samantekt er athygli vakin á því að hægt er segja skoðun sína með því að smella á viðeigandi reit hér fyrir neðan. Sama kost eiga aðrir lesendur. Kannast einhver þeirra við dæmi um svipað atvik? Getur einhver þeirra skýrt hvað er á seyði?Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Magnússon Í brennidepli Mest lesið Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Skoðun Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Nafn gamla Sovétlýðveldisins Úkraínu heyrist sjaldan í fréttum á vesturlöndum. Það er næstum einsog eitthvert óformlegt samkomulag sé um það meðal fjölmiðla í okkar heimshluta að landið tilheyri öðrum menningarheimi; stórviðburði þurfi til þess að málefni þess beri á góma. Ekki furða þó margir eigi erfitt með að ná áttum - og nöfnum - þegar ástandið í Úkraínu er nú skyndilega fyrsta frétt í öllum sjónvarpsstöðvum og á forsíðum dagblaðanna. Það voru forsetakosningarnar í landinu á dögunum sem sköpuðu þessa athygli. Þar tókust á nafnarnir Viktor Janúkovits núverandi forsætisráðherra og leiðtogi stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko. Þótt þeir eigi margt sameiginlegt standa þeir fyrir ýmis ólík sjónarmið sem skipta umheiminn miklu; forsætisráðherrann er hliðhollur Rússum og stjórnvöld í Moskvu honum. Rússar teljast fimmtungur íbúa landsins þannig að áhugi þeirra á málefnum Úkraínu þarf ekki að koma á óvart. Og ekki er nema tæpur hálfur annar áratugur síðan Kremlverjar fóru með öll raunveruleg völd í landinu; það breyttist hins vegar þegar Sovétríkin liðuðust í sundur. Júsjenko er hliðhollari vesturlöndum og lítt hrifinn að ásælni Moskvuvaldsins. Andúð Pútíns Rússlandsforseta á honum fer ekki leynt.Lýðræði á sér skamma sögu í Úkraínu. Skortur á lýðræðishefð og öflugum eftirlitsstofnunum ræður því að iðulega hafa leikreglur lýðræðis verið sniðgengnar í landinu. Í aðdraganda forsetakosninganna í síðasta mánuði höfðu menn innan Úkraínu sem utan áhyggjur af því að reynt yrði að spilla kosningum og falsa úrslitin. Og óháðir eftirlitsmenn með kosningunum eru sammála um að það hafi einmitt gerst. Framkvæmd kosninganna var í molum og ótal dæmi um svik og pretti voru skjalfest af eftirlitsmönnunum alþjóðlegra stofnana. Útgönguspár eftir lokun kjörstaða bentu eindregið til þess að frambjóðandi stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko hefði unnið sannfærandi sigur og yrði næsti forseti Úkraínu. Tölur sem stjórnvöld hafa birt sýna þveröfuga niðurstöðu; sigur forsætisráðherrans og þar með valdakerfisins í landinu. Rússnesk stjórnvöld fagna þessu en Bandaríkin og ríki Evrópusambandsins hafa fordæmt vinnubrögðin og neita að viðurkenna úrslitin. Fólk hefur flykkst út á stræti Kænugarðs, höfðuðborgar Úkraínu, og annarra borga landsins og krafist þess að kosningarnar verði endurteknar. Upplausnarástand ríkir í landinu og fullkomin óvissa um hvað gerist næst. Við þessar aðstæður hafa sjónir heimsins skiljanlega beinst að leiðtoga stjórnarandstöðunnar Viktor Júsjenko. Hér verður staldrað við einn þátt þeirrar athygli. Útlit Júsjenkos hefur tekið snöggum og óskiljanlegum breytingum. Ekki er útilokað að ástæðan fyrir því sé valdabaráttan í Úkraínu. En hvernig má það vera? Rifjum fyrst upp úr fréttunum hver Júsjenko er. Hann er endurskoðandi að mennt og komst til áhrifa í úkraínskum stjórnmálum fyrir nokkrum árum; þótti aðsópsmikill, glæsilegur á velli og öflugur stjórnandi. Honum voru þakkaðir miklar endurbætur á fjármálakerfi landsins meðan hann var forsætisráðherra um skeið. Leiðir hans og Kuchma, núverandi en fráfarandi forseta, skildu fyrir þremur árum og í framhaldinu varð Júsjenko leiðtogi stjórnarandstæðinga. Júsjenko er rétt fimmtugur að aldri. Myndir sem teknar voru af honum í sumar, eins og sú til vinstri hér að ofan, sýna mann sem eftir flestum viðteknum viðmiðunum myndi kallast vel útlítandi með engin auðkenni eða lýti sem skera í augu. Sumum fannst hann svo myndarlegur að talað var um að hann minnti á kvikmyndastjörnu. Myndin til hægri, tekin fyirr nokkrum dögum, sýnir hins vegar gerólíkt andlit sem sýnist áratug eldra, húðin er upphleypt og bólugrafin, hárið sem var glansandi er orðið lífvana. Ekki beint andlit sem spáð yrði velgengni í fegurðarsamkeppni miðaldra karla! Hefur maðurinn elst svona á nokkrum vikum? Og hvað hrjáir hann í andlitinu?Góðar spurningar en engin svör. Júsjenko fór að verða var við þessar breytingar á andliti sínu síðsumars og leitaði sér þá meðal annars lækninga í Austurríki. Læknar þar og annars staðar hafa hins vegar hvorki getað gefið honum sitt gamla andlit aftur né skýrt breytingarnar á andliti hans. Alls konar tilgátur hafa verið settar fram, frá streitu og heiftarlegri matareitrun til einhvers konar sýkingar eða eitrunar sem Júsjenko hafi verið veitt af ásetningi í því skyni að skaða hann, jafnt ásjónu hans sem heilsu. Sjálfur hallast hann að síðast nefndu skýringunni. Ekki er óeðlilegt að einhverjir spyrji: Er þetta örugglega sami maðurinn? Saga Saddams Husseins sannar að tvífarar eru ekki bara til í reyfurum. Getur verið að skipt hafi verið um mann? Að þetta sé alls ekki Júsjenko? Sá góði og fallegi maður sé einhvers staðar bak við lás og slá? Óhætt mun að svara þessum spurningum neitandi. Þrátt fyrir lýtin á andliti Júsjenkos þekkja menn hann nógu vel til að vísa öllum slíkum vangaveltum á bug. Andlitin tvö á myndunum á einn og sami maðurinn. Erlendir fjölmiðlar hafa leitað til lækna, hver í sínu heimalandi, og lagt fyrir þá að leysa ráðgátuna um andlit Júsjenkos. Svörin eru misvísandi og enginn treystir sér til að kveða upp úr um í málinu. Gaman væri að heyra í íslenskum læknum. Það skyldi þó aldrei vera að þeir finndu lausnina? Ef einhver þeirra les þessa samantekt er athygli vakin á því að hægt er segja skoðun sína með því að smella á viðeigandi reit hér fyrir neðan. Sama kost eiga aðrir lesendur. Kannast einhver þeirra við dæmi um svipað atvik? Getur einhver þeirra skýrt hvað er á seyði?Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun