Miskunn, vorkunn og verslun Pawel Bartoszek skrifar 9. desember 2011 06:00 Nú líður að þeim tíma ársins þegar margir sjá ástæðu til að fara til útlanda að kaupa föt og annað drasl og aðrir sjá ástæðu til að býsnast yfir því. Sumir telja að við verðum okkur til skammar með kaupgleði í H&M. Aðrir óttast að íslenskir kaupmenn séu að „verða af“ tekjum upp á hitt og þetta. Hugtakið að „verða af“ er stundum notað á ansi skapandi hátt. Til að „verða af“ einhverju þurfa menn eiginlega að hafa þurft að eiga verulega möguleika á að fá það á annað borð. Dæmi um rétta notkun: „Hóteleigandi varð af tekjum þegar læknaráðstefna féll niður í kjölfar goss.“ En undir hvaða kringumstæðum hefðu íslenskir kaupmenn átt að fá alla þessa erlendu veltu? Ef landið væri lokað fyrir erlendum vöruflutningum? Hvernig væri að reka verslun á Íslandi þá? Frjálsir vöruflutningar eru eðlilegt ástand, ekki óvæntur atburður sem veldur tapi. Verslun er verslun en ekki atvinnubótastarf. Það er ekki þar með sagt að við megum ekki að hugsa um annað en verð þegar við veljum okkur búð. Finnist einhverjum tilteknar bóka- eða tónlistarverslanir vera ómissandi er það hagur hans að tryggja áframhaldandi tilvist þeirra. Það verður best gert með því að versla við þær, allan ársins hring. Það er hagur fólks að hafa sem best framboð af vörum og þjónustu sem næst sér. Það er engin meðaumkunarverslun, heldur viðskipti með langtímasjónarmið í huga. Þegar kemur að því að ákveða hvort strauja eigi kortið innanlands eða utan væri í raun full ástæða til að hafa samúð með þeim sömu sjónarmiðum, og reyna fremur að versla innanlands þar sem blómleg innlend verslun væri okkur hagstæð til langframa. En auðvitað er búið að ákveða þetta fyrir okkur: Við skulum hafa samúð með þessum sjónarmiðum! Lögum samkvæmt. Innlend verslun er varin með tollagirðingum, sem tollverðir á Keflavíkurflugvelli gæta. Frá útlöndum má einungis flytja með sér vörur fyrir 65.000 kr. í einni ferð. Að auki eru ýmsar aðrar reglur í gildi, til dæmis er nammihámark, auk ákvæðis sem segir að enginn stakur hlutur megi kosta meira 32.500 kr. Það sjónarmið sem liggur til grundvallar seinasta lagaákvæðinu er væntanlega það að án þess væru lögin of stutt. En þá geta menn spurt, er ekki óeðlilegt að menn sanki að sér Tax-Free nótum erlendis og fái vaskinn endurgreiddan við brottför úr útlandinu, greiði engan vask við komu til landsins og fái þá vöruna nokkurn veginn skattfrjálsa? Jú, auðvitað er það algjör vitleysa. Þetta endurgreiðslukerfi kann ef til vill að vera rökrétt þegar um alvörufaginnflytjendur er að ræða. En þessir stimpla- og tollaleikir eru hlægilegir þegar um er að ræða neytanda sem treður nokkrum buxum og nammi í ferðatöskuna. „Sýna peysuna í Köben. Fá stimpil. Fá pening. Fela peysuna í Keflavík. Úps, þeir sáu peysuna. Þykjast hafa átt peysuna áður. Trúa ekki. Jæja. Borga pening.“ Stimpla- og tollaleikirnir eru auðvitað ein stór blekking. Fæstir labba samviskusamlega inn í rauða hliðið ef þeir eru ekki vissir um hvort þeir hafi skriðið yfir 65.000 krónurnar. Flestir reyna eðlilega að komast hjá því að greiða nokkuð, og tekst það vitanlega oftast. Tax-free er þannig ferðamannaafsláttur. „Veitum erlendum ferðamönnum afslátt en leggjum álag á okkar eigin þegna,“ er afstaða flestra ríkja. Svona er þetta. Menn lofsyngja lýðheilsu en reyna svo að pranga ódýru áfengi og sígarettum upp á hver annan á ferðalögum. Þetta er kjánalega mótsagnakennt. Ýmsu, þar með talið skattkerfinu, er beitt til að hvetja útlendinga til að versla á Íslandi og letja Íslendinga frá því að versla í útlöndum. Hættum því. Leyfum fólki að flytja vörur til einkanota á milli landa hömlulaust. Við getum gert það einhliða ef við viljum. Við getum líka leitað eftir gagnkvæmu samstarfi um slíkt við önnur lönd. Slíkt samstarf ku vera til. Og ef einhverjum finnst óeðlilega margir Íslendingar fara til útlanda að versla þá má velta því fyrir sér hvort fyrir því sé einhver góð ástæða. Önnur en sú að við séum illa uppalin neysludýr. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pawel Bartoszek Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Nú líður að þeim tíma ársins þegar margir sjá ástæðu til að fara til útlanda að kaupa föt og annað drasl og aðrir sjá ástæðu til að býsnast yfir því. Sumir telja að við verðum okkur til skammar með kaupgleði í H&M. Aðrir óttast að íslenskir kaupmenn séu að „verða af“ tekjum upp á hitt og þetta. Hugtakið að „verða af“ er stundum notað á ansi skapandi hátt. Til að „verða af“ einhverju þurfa menn eiginlega að hafa þurft að eiga verulega möguleika á að fá það á annað borð. Dæmi um rétta notkun: „Hóteleigandi varð af tekjum þegar læknaráðstefna féll niður í kjölfar goss.“ En undir hvaða kringumstæðum hefðu íslenskir kaupmenn átt að fá alla þessa erlendu veltu? Ef landið væri lokað fyrir erlendum vöruflutningum? Hvernig væri að reka verslun á Íslandi þá? Frjálsir vöruflutningar eru eðlilegt ástand, ekki óvæntur atburður sem veldur tapi. Verslun er verslun en ekki atvinnubótastarf. Það er ekki þar með sagt að við megum ekki að hugsa um annað en verð þegar við veljum okkur búð. Finnist einhverjum tilteknar bóka- eða tónlistarverslanir vera ómissandi er það hagur hans að tryggja áframhaldandi tilvist þeirra. Það verður best gert með því að versla við þær, allan ársins hring. Það er hagur fólks að hafa sem best framboð af vörum og þjónustu sem næst sér. Það er engin meðaumkunarverslun, heldur viðskipti með langtímasjónarmið í huga. Þegar kemur að því að ákveða hvort strauja eigi kortið innanlands eða utan væri í raun full ástæða til að hafa samúð með þeim sömu sjónarmiðum, og reyna fremur að versla innanlands þar sem blómleg innlend verslun væri okkur hagstæð til langframa. En auðvitað er búið að ákveða þetta fyrir okkur: Við skulum hafa samúð með þessum sjónarmiðum! Lögum samkvæmt. Innlend verslun er varin með tollagirðingum, sem tollverðir á Keflavíkurflugvelli gæta. Frá útlöndum má einungis flytja með sér vörur fyrir 65.000 kr. í einni ferð. Að auki eru ýmsar aðrar reglur í gildi, til dæmis er nammihámark, auk ákvæðis sem segir að enginn stakur hlutur megi kosta meira 32.500 kr. Það sjónarmið sem liggur til grundvallar seinasta lagaákvæðinu er væntanlega það að án þess væru lögin of stutt. En þá geta menn spurt, er ekki óeðlilegt að menn sanki að sér Tax-Free nótum erlendis og fái vaskinn endurgreiddan við brottför úr útlandinu, greiði engan vask við komu til landsins og fái þá vöruna nokkurn veginn skattfrjálsa? Jú, auðvitað er það algjör vitleysa. Þetta endurgreiðslukerfi kann ef til vill að vera rökrétt þegar um alvörufaginnflytjendur er að ræða. En þessir stimpla- og tollaleikir eru hlægilegir þegar um er að ræða neytanda sem treður nokkrum buxum og nammi í ferðatöskuna. „Sýna peysuna í Köben. Fá stimpil. Fá pening. Fela peysuna í Keflavík. Úps, þeir sáu peysuna. Þykjast hafa átt peysuna áður. Trúa ekki. Jæja. Borga pening.“ Stimpla- og tollaleikirnir eru auðvitað ein stór blekking. Fæstir labba samviskusamlega inn í rauða hliðið ef þeir eru ekki vissir um hvort þeir hafi skriðið yfir 65.000 krónurnar. Flestir reyna eðlilega að komast hjá því að greiða nokkuð, og tekst það vitanlega oftast. Tax-free er þannig ferðamannaafsláttur. „Veitum erlendum ferðamönnum afslátt en leggjum álag á okkar eigin þegna,“ er afstaða flestra ríkja. Svona er þetta. Menn lofsyngja lýðheilsu en reyna svo að pranga ódýru áfengi og sígarettum upp á hver annan á ferðalögum. Þetta er kjánalega mótsagnakennt. Ýmsu, þar með talið skattkerfinu, er beitt til að hvetja útlendinga til að versla á Íslandi og letja Íslendinga frá því að versla í útlöndum. Hættum því. Leyfum fólki að flytja vörur til einkanota á milli landa hömlulaust. Við getum gert það einhliða ef við viljum. Við getum líka leitað eftir gagnkvæmu samstarfi um slíkt við önnur lönd. Slíkt samstarf ku vera til. Og ef einhverjum finnst óeðlilega margir Íslendingar fara til útlanda að versla þá má velta því fyrir sér hvort fyrir því sé einhver góð ástæða. Önnur en sú að við séum illa uppalin neysludýr.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun