Gamlir uppvakningar og ríkisfjármál Rósa Björk Brynjólfsdóttir skrifar 13. febrúar 2013 06:00 Þegar kosningar nálgast er mikilvægt að gera sér grein fyrir valkostunum. Í umræðunni um ríkisfjármál og tekjuöflun ríkissjóðs hefur stjórnarandstaðan gagnrýnt ríkisstjórnina stöðugt með elstu klisjum sem menn muna og reynst einstaklega hugmyndasnauð. Auðvitað er aldrei minnst á að við höfum vermt 16. sæti meðal OECD-landa hvað skattbyrði varðar en trónum ekki á toppnum eins og ætla mætti, né að skattbyrði hér er sú lægsta á Norðurlöndunum. Nei, klisjan um skattpíninguna er flutt aftur og aftur og svo eintóna að það glitti í langþráðan lit þegar annar varaformaður Sjálfstæðisflokksins skrifaði um ?skattkrumlu? ríkisstjórnarinnar fyrir skemmstu á heimasíðu flokksins og framkvæmdastýra borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins skrifaði nýverið grein í Fréttablaðið um vonda skattastefnu ríkisstjórnarinnar með yfirskriftinni ?Skattland?.Nýjar hugmyndir? Það er í sjálfu sér ekki óeðlilegt að fólk og fyrirtæki vilji borga lægri skatta. En um leið skortir ekki hugmyndir um verkefni fyrir ríkissjóð eða umræðu um fjársveltar ríkisstofnanir og loforð um betri tíð með blóm í haga. Og stjórnarandstaðan, sem ætlar að gera allt það og líka lækka skatta, hvaða hugmyndir setur hún fram um tekjuöflun ríkissjóðs? Varavaraformaðurinn Kristján Þór Júlíusson segir að ríkissjóður eigi að afla tekna með því að lækka skatta og efla þannig atvinnulífið. Sama atvinnulíf og lognaðist nánast út af eftir ein verstu hagstjórnarmistök vestrænnar ríkisstjórnar síðari tíma þar sem Sjálfstæðisflokkurinn hélt um stjórn ríkisfjármála og réði umgjörð viðskipta- og efnahagslífsins um áratugaskeið. Í ljósi þess er ekki furða að Kristján og félagar tali mjög almennt um skattalækkanir. Skýri ekki hvernig á að hækka lægstu launin um leið og ríkissjóður á að missa spón úr nærri galtómum aski með lækkun skatta. Á markaðurinn kannski að sjá um lægstu launin? Það er auðvelt að lofa öllu fögru en hvar er raunsæið? Umræða um ríkissjóð og tekjuöflun hans verður að vera ábyrg. Án innantómra loforða og frjálslegra staðreynda. Því miður fylgja hvorki Kristján né Þórey Vilhjálmsdóttir, framkvæmdastýra borgarstjórnarflokks Sjálfstæðismanna, þessu. Hún fullyrðir ranglega í grein sinni að efsta tekjuskattsþrepið sé 58% þegar lífeyrissjóðsiðgjöld séu tekin með. Hið rétta er að lífeyrissjóðsiðgjöld eru, eins og vonandi allir launþegar vita, 4% og eru hvorki skattur eða álögur af hálfu ríkis eða sveitarfélaga. Efsta tekjuskattsþrepið er 46,22% af mánaðartekjum hærri en 739.509 en ekki 704.367 kr. eins og segir í grein hennar. Ef prósentutalan er hærri á að leita réttar síns. Þórey skrifar líka um þær fjölmörgu breytingar á skattkerfinu í tíð núverandi ríkisstjórnar sem ekki verið í þágu fjölskylda eða fyrirtækja í landinu. Þó á hún að vita að skattbyrði 60% heimila á landinu er nú lægri en á velmektarárum Sjálfstæðisflokksins á aðventu hrunsins. Eitt er að vera á móti skattbreytingum, annað að fullyrða að andstæðingurinn leggi fæð á allar fjölskyldur og öll fyrirtæki í landinu. Hvers konar málstað þarf að verja með svona tali? Það hafa verið gerðar breytingar á skattkerfinu en þær hafa gert skattkerfið réttlátara og endurúthlutað tekjum með sanngjarnari hætti en áður. Hin leiðin, sem félagar Þóreyjar hefðu farið og munu fara ef þau geta, er að draga frekar úr útgjöldum með enn sársaukafyllri niðurskurði í velferðar- og menntakerfinu. Eru annars aðrar hugmyndir á sveimi frá þeim?Jöfnuður í stað misskiptingar Það er einfaldlega rangt að halda því fram að breytingar á skattkerfinu hafi ekki verið í þágu fjölskyldna í landinu. Það er hagur allra heimila í landinu að ríkissjóður afli tekna með sanngjörnum hætti til að samfélag okkar virki sem skyldi. Og ég spyr á móti, var skattkerfið hér fyrir hrun í þágu allra fjölskyldna í landinu eða bara örfárra? Svarið er skýrt. Nýjar rannsóknir Stefáns Ólafssonar prófessors og Arnaldar Sölva Kristjánssonar, sérfræðings við HÍ, á þróun tekjuskiptingar hér á landi sýna ótvírætt að hún var ójafnari frá 1995 til 2007. Alþjóðlegur samanburður sýnir að umfang ójafnaðarins var hér óvenjumikill á alþjóðavísu frá 1995. Ójöfnuðurinn óx mest þegar allar tekjur eru meðtaldar (ráðstöfunartekjur eftir skatt) en einnig mikið þó fjármagnstekjum sé sleppt að hluta eða alveg. Skattastefna stjórnvalda á tímabilinu fyrir efnahagshrunið jók því ójöfnuð með umtalsverðum hætti. Íhugum andartak hverjir voru þá við völd. Hvers vegna ættum við skattborgarar að vilja færa skattkerfið aftur til þess tíma?Nýjar leiðir Á árinu 2008 til 2010 snerist þróunin við og tekjuskiptingin varð aftur mun jafnari. Að sjálfsögðu skiptir þar miklu að háar tekjur í bankakerfinu og í viðskiptalífinu drógust saman. En ekki skipta minna máli þær mikilvægu og réttlátu breytingar sem gerðar voru á skattkerfinu í tíð Steingríms J. Sigfússonar sem fjármálaráðherra. Þá var skattbyrðinni dreift hlutfallslega meira á þá tekjuhærri en áður og minnkuð á þá tekjulægri. Til viðbótar hefur bótakerfið verið markvisst notað í þágu fjölskyldna í landinu, samanber hækkun barnabóta. Þetta tvennt er dæmi um ábyrga stjórn ríkisfjármála í þágu okkar allra og að það skiptir máli hvernig tekna er aflað. En ekki síður hvernig þeim er ráðstafað og af hverjum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rósa Björk Brynjólfsdóttir Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Sjá meira
Þegar kosningar nálgast er mikilvægt að gera sér grein fyrir valkostunum. Í umræðunni um ríkisfjármál og tekjuöflun ríkissjóðs hefur stjórnarandstaðan gagnrýnt ríkisstjórnina stöðugt með elstu klisjum sem menn muna og reynst einstaklega hugmyndasnauð. Auðvitað er aldrei minnst á að við höfum vermt 16. sæti meðal OECD-landa hvað skattbyrði varðar en trónum ekki á toppnum eins og ætla mætti, né að skattbyrði hér er sú lægsta á Norðurlöndunum. Nei, klisjan um skattpíninguna er flutt aftur og aftur og svo eintóna að það glitti í langþráðan lit þegar annar varaformaður Sjálfstæðisflokksins skrifaði um ?skattkrumlu? ríkisstjórnarinnar fyrir skemmstu á heimasíðu flokksins og framkvæmdastýra borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins skrifaði nýverið grein í Fréttablaðið um vonda skattastefnu ríkisstjórnarinnar með yfirskriftinni ?Skattland?.Nýjar hugmyndir? Það er í sjálfu sér ekki óeðlilegt að fólk og fyrirtæki vilji borga lægri skatta. En um leið skortir ekki hugmyndir um verkefni fyrir ríkissjóð eða umræðu um fjársveltar ríkisstofnanir og loforð um betri tíð með blóm í haga. Og stjórnarandstaðan, sem ætlar að gera allt það og líka lækka skatta, hvaða hugmyndir setur hún fram um tekjuöflun ríkissjóðs? Varavaraformaðurinn Kristján Þór Júlíusson segir að ríkissjóður eigi að afla tekna með því að lækka skatta og efla þannig atvinnulífið. Sama atvinnulíf og lognaðist nánast út af eftir ein verstu hagstjórnarmistök vestrænnar ríkisstjórnar síðari tíma þar sem Sjálfstæðisflokkurinn hélt um stjórn ríkisfjármála og réði umgjörð viðskipta- og efnahagslífsins um áratugaskeið. Í ljósi þess er ekki furða að Kristján og félagar tali mjög almennt um skattalækkanir. Skýri ekki hvernig á að hækka lægstu launin um leið og ríkissjóður á að missa spón úr nærri galtómum aski með lækkun skatta. Á markaðurinn kannski að sjá um lægstu launin? Það er auðvelt að lofa öllu fögru en hvar er raunsæið? Umræða um ríkissjóð og tekjuöflun hans verður að vera ábyrg. Án innantómra loforða og frjálslegra staðreynda. Því miður fylgja hvorki Kristján né Þórey Vilhjálmsdóttir, framkvæmdastýra borgarstjórnarflokks Sjálfstæðismanna, þessu. Hún fullyrðir ranglega í grein sinni að efsta tekjuskattsþrepið sé 58% þegar lífeyrissjóðsiðgjöld séu tekin með. Hið rétta er að lífeyrissjóðsiðgjöld eru, eins og vonandi allir launþegar vita, 4% og eru hvorki skattur eða álögur af hálfu ríkis eða sveitarfélaga. Efsta tekjuskattsþrepið er 46,22% af mánaðartekjum hærri en 739.509 en ekki 704.367 kr. eins og segir í grein hennar. Ef prósentutalan er hærri á að leita réttar síns. Þórey skrifar líka um þær fjölmörgu breytingar á skattkerfinu í tíð núverandi ríkisstjórnar sem ekki verið í þágu fjölskylda eða fyrirtækja í landinu. Þó á hún að vita að skattbyrði 60% heimila á landinu er nú lægri en á velmektarárum Sjálfstæðisflokksins á aðventu hrunsins. Eitt er að vera á móti skattbreytingum, annað að fullyrða að andstæðingurinn leggi fæð á allar fjölskyldur og öll fyrirtæki í landinu. Hvers konar málstað þarf að verja með svona tali? Það hafa verið gerðar breytingar á skattkerfinu en þær hafa gert skattkerfið réttlátara og endurúthlutað tekjum með sanngjarnari hætti en áður. Hin leiðin, sem félagar Þóreyjar hefðu farið og munu fara ef þau geta, er að draga frekar úr útgjöldum með enn sársaukafyllri niðurskurði í velferðar- og menntakerfinu. Eru annars aðrar hugmyndir á sveimi frá þeim?Jöfnuður í stað misskiptingar Það er einfaldlega rangt að halda því fram að breytingar á skattkerfinu hafi ekki verið í þágu fjölskyldna í landinu. Það er hagur allra heimila í landinu að ríkissjóður afli tekna með sanngjörnum hætti til að samfélag okkar virki sem skyldi. Og ég spyr á móti, var skattkerfið hér fyrir hrun í þágu allra fjölskyldna í landinu eða bara örfárra? Svarið er skýrt. Nýjar rannsóknir Stefáns Ólafssonar prófessors og Arnaldar Sölva Kristjánssonar, sérfræðings við HÍ, á þróun tekjuskiptingar hér á landi sýna ótvírætt að hún var ójafnari frá 1995 til 2007. Alþjóðlegur samanburður sýnir að umfang ójafnaðarins var hér óvenjumikill á alþjóðavísu frá 1995. Ójöfnuðurinn óx mest þegar allar tekjur eru meðtaldar (ráðstöfunartekjur eftir skatt) en einnig mikið þó fjármagnstekjum sé sleppt að hluta eða alveg. Skattastefna stjórnvalda á tímabilinu fyrir efnahagshrunið jók því ójöfnuð með umtalsverðum hætti. Íhugum andartak hverjir voru þá við völd. Hvers vegna ættum við skattborgarar að vilja færa skattkerfið aftur til þess tíma?Nýjar leiðir Á árinu 2008 til 2010 snerist þróunin við og tekjuskiptingin varð aftur mun jafnari. Að sjálfsögðu skiptir þar miklu að háar tekjur í bankakerfinu og í viðskiptalífinu drógust saman. En ekki skipta minna máli þær mikilvægu og réttlátu breytingar sem gerðar voru á skattkerfinu í tíð Steingríms J. Sigfússonar sem fjármálaráðherra. Þá var skattbyrðinni dreift hlutfallslega meira á þá tekjuhærri en áður og minnkuð á þá tekjulægri. Til viðbótar hefur bótakerfið verið markvisst notað í þágu fjölskyldna í landinu, samanber hækkun barnabóta. Þetta tvennt er dæmi um ábyrga stjórn ríkisfjármála í þágu okkar allra og að það skiptir máli hvernig tekna er aflað. En ekki síður hvernig þeim er ráðstafað og af hverjum.
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun