Landbúnaðarkerfi ESB hentar ekki fyrir Íslendinga Brjánn Jónasson skrifar 9. apríl 2014 06:30 Íslenskir bændur eru styrktir á grundvelli þess sem þeir framleiða, en styrkir ESB tengjast að mestu landareignum bænda. Fréttablaðið/Stefán Líklegt er að Ísland hefði fengið undanþágur frá reglum Evrópusambandsins til að fá áfram að banna innflutning á lifandi dýrum hefði aðildarviðræðum Íslands verið lokið. Þetta kemur fram í skýrslu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands um aðildarviðræður Íslands við Evrópusambandið. Skýrslan var unnin fyrir Alþýðusamband Íslands, Félag atvinnurekenda, Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð Íslands, og var kynnt á mánudag. Í skýrslunni segir að líklega hefði dugað fyrir Íslendinga að sýna fram á að bannið væri byggt á vísindalegum grunni. Undanþágan myndi þá að öllum líkindum vera endurskoðuð reglulega, en haldist vísindaleg rök óbreytt fengi hún að halda sér áfram. Þegar er tekist á um bann Íslands við innflutningi á ófrystu fersku kjöti á vettvangi ESA, eftirlitsstofnunar EFTA. Allt stefnir í að ESA fari í mál við Ísland vegna bannsins, og mun niðurstaðan úr því máli skipta miklu gangi Ísland í ESB. Vinni Ísland málið mun það styrkja stöðu landsins í að halda banninu. Tapist málið veikist um leið sá málstaður. Haldi aðildarviðræður Íslands og ESB áfram bendir ekkert til þess að Ísland muni þurfa á umfangsmiklum undanþágum eða sérlausnum að halda í landbúnaðarmálum umfram það sem fordæmi eru fyrir, til dæmis frá Finnlandi. Þegar kemur að landbúnaðarmálunum er líklegt að þrjú úrlausnarefni verði erfiðust, að mati skýrsluhöfunda. Í fyrsta lagi hversu stóran hluta landbúnaðarstyrkja á Íslandi megi tengja framleiðslu. Í öðru lagi hversu mikill stuðningur við bændur muni verða. Í þriðja lagi verði tekist á um hversu stóran hluta af stuðningnum ESB muni greiða. Langsamlega stærstur hluti greiðslna til bænda innan ESB er vegna eignar á landi. Þá er greidd ákveðin upphæð á hvern hektara lands sem er ræktaður. Upphæðin er misjöfn „vegna sögulegra ástæðna“, eins og segir í skýrslunni. Greiðslur eru lægstar um 15 þúsund á hektara í Lettlandi, en hæstar um 124 þúsund á hektara á Möltu. Í skýrslu Alþjóðamálastofnunar segir að illa henti að hafa stuðning af þessu tagi sem meginstoð styrkgreiðslna til bænda á Íslandi. Á Íslandi er nær allur stuðningur tengdur framleiðslu, en slíkir styrkir eru mjög takmarkaðir í ESB. Opnað var á frekari framleiðslutengdan stuðning í regluverki ESB í byrjun þessa árs, en umfanginu eru settar hömlur. „Ekki virðist þó útilokað að Ísland gæti nýtt sér undanþáguákvæði í reglunum og fengið að viðhalda umtalsverðum framleiðslutengdum stuðningi,“ segir í skýrslunni. Þá er „mjög líklegt“ að Ísland fái að fylgja fordæmi Finnlands, sem hefur fengið heimild til að styðja við eigin landbúnað á eigin kostnað. Heimild Finnlands er tímabundin. Forsendur fyrir henni eru endurskoðaðar reglulega, og breytist þær ekki er möguleiki á framlengingu. Við aðild að ESB yrði núverandi kvótakerfi á mjólk lagt niður, enda litlar líkur á að Ísland geti fengið, eða vilji fá, undanþágu frá opinberu íhlutunarkerfi ESB. „Það getur valdið vandamálum fyrir þá bændur sem eru mjög skuldsettir og hafa með einhverjum hætti veðsett greiðslumark sitt en kemur sér vel fyrir þá sem hafa möguleika á að auka framleiðslu sína,“ segir í skýrslunni.Verndartollar yrðu felldir niður Ísland yrði eina ríkið innan ESB þar sem allir bændur ættu rétt á svokölluðum harðbýlisgreiðslum. Stuðningur við dreifbýlið fellur undir landbúnaðarstefnu ESB. Ísland styrkir bændur þegar með sambærilegum hætti í gegnum ýmsa sjóði, og yrði aðlögun að kerfi ESB því ekki mjög erfið að mati skýrsluhöfunda. Erfitt gæti reynst fyrir Ísland að uppfylla kröfur ESB um stjórnsýslu landbúnaðarmála. Ljóst er að setja þyrfti á laggirnar greiðslustofnun í stað þess að láta greiðslurnar fara í gegnum Bændasamtök Íslands. Í skýrslu Alþjóðamálastofnunar segir að fulltrúar ESB hafi verið meðvitaðir um að leita þyrfti sérlausna fyrir Ísland á þessu sviði. Afar hæpið er að Ísland fái að halda verndartollum á landbúnaðarafurðir, gangi landið í ESB, enda tollfrjáls viðskipti milli landa eitt af grundvallaratriðunum í samstarfi aðildarríkjanna, segir í skýrslu Alþjóðamálastofnunar. Slík vernd skiptir langmestu fyrir framleiðendur kjúklinga- og svínakjöts. Mögulegt væri að bæta framleiðendunum upp niðurfellingu tollverndar með beinum styrkjum.Tvær hvalategundir eru veiddar hér við land. Hrefnur eru skotnar og seldar á innanlandsmarkaði. Langreiðarveiðar hafa einnig verið stundaðar undanfarin sumur, og er aflinn að mestu sendur til Japan.Fréttablaðið/AntonEnginn vilji til að leyfa hvalveiðar Líklegt er að Íslendingar þyrftu að hætta hvalveiðum gengi landið í Evrópusambandið, enda yrði afar erfitt að fá fram sérlausn í aðildarviðræðum sem gerði áframhaldandi hvalveiðar mögulegar, að mati skýrsluhöfunda Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands. Enginn pólitískur vilji er til að heimila hvalveiðar eða viðskipti með hvalaafurðir í ESB. Skýrsluhöfundar velta þó upp þeim möguleika að hvalveiðar sem sýnt hafi verið fram á að séu sjálfbærar myndu fá að halda áfram „að einhverju leyti“, mögulega aðeins fyrir heimamarkað. „Það er hins vegar augljós staðreynd að hvalveiðar eru mjög viðkvæmt mál hjá ýmsum aðildarríkjum ESB. Þau ættu erfitt með að samþykkja samning við Ísland sem fæli í sér samþykki við hvalveiðum,“ segir í skýrslunni. ESB-málið Mest lesið Myndskeiðið segi ekki alla söguna Innlent Útlit fyrir nauman sigur frjálslyndra og fyrsta samkynheigða forsætisráðherra landsins Erlent Reynsluboltum sagt upp í skugga ráðgjafabruðls Innlent Fólk sæki um námsmannaleyfi í annarlegum tilgangi Innlent Séreignarleiðin gerð varanleg og nýtist til tíu ára Innlent „Alveg brjálaður yfir því að hann sé að hjóla á götunni“ Innlent Þrír handteknir á stolnum bíl og dýnur teknar ófrjálsri hendi Innlent Engar uppsagnir í farvatninu Innlent Létu sleðaveðrið ekki fram hjá sér fara Innlent Svona lítur fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar út Innlent Fleiri fréttir Ístak bauð best í frágang á nýja Landspítalanum Engar uppsagnir í farvatninu Þrír handteknir á stolnum bíl og dýnur teknar ófrjálsri hendi Létu sleðaveðrið ekki fram hjá sér fara Séreignarleiðin gerð varanleg og nýtist til tíu ára Myndskeiðið segi ekki alla söguna Vinstri grænir í Reykjavík gagnrýna leikskólaplan borgarinnar Reynsluboltum sagt upp í skugga ráðgjafabruðls Þúsundir nýrra íbúða og óvissu eytt: „Verið að einfalda og hagræða“ „Alveg brjálaður yfir því að hann sé að hjóla á götunni“ Fólk sæki um námsmannaleyfi í annarlegum tilgangi Aðgerðir í húsnæðismálum og þung stemning hjá ríkislögreglustjóra Ekið á unga stúlku á Ásbrú Skjálfti í Bárðarbungu mældist um fjórir að stærð Boða róttækar breytingar á byggingarreglugerð Draga úr skattfrelsi fólks sem safnar íbúðum Svona lítur fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar út Vandræðamál hjá Hafró og Landspítala bera af í fjölda og kostnaði Snjóhengjur geti skapað hættu Tugir ökumanna í vandræðum á Suðurnesjum Vélfagsmönnum heitt í hamsi á fundi Viðreisnar Góður grunnur en ekki nóg til að opna Þurftu að halda peppfund á lygilegum óhappadegi Lokuðu veginum um Kjalarnes vegna veðurs Fundinum lokið án niðurstöðu Kynna fyrsta húsnæðispakka ríkisstjórnarinnar Leita konu sem ók á konu og stakk af Metfjöldi árekstra í ófærðinni í gær og Vélfagsmenn tóku yfir fund Viðreisnar „Græna gímaldið“ fer ekki fet Gera ekki tilkall til höfuðborgartitils þótt Akureyri verði borg Sjá meira
Líklegt er að Ísland hefði fengið undanþágur frá reglum Evrópusambandsins til að fá áfram að banna innflutning á lifandi dýrum hefði aðildarviðræðum Íslands verið lokið. Þetta kemur fram í skýrslu Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands um aðildarviðræður Íslands við Evrópusambandið. Skýrslan var unnin fyrir Alþýðusamband Íslands, Félag atvinnurekenda, Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð Íslands, og var kynnt á mánudag. Í skýrslunni segir að líklega hefði dugað fyrir Íslendinga að sýna fram á að bannið væri byggt á vísindalegum grunni. Undanþágan myndi þá að öllum líkindum vera endurskoðuð reglulega, en haldist vísindaleg rök óbreytt fengi hún að halda sér áfram. Þegar er tekist á um bann Íslands við innflutningi á ófrystu fersku kjöti á vettvangi ESA, eftirlitsstofnunar EFTA. Allt stefnir í að ESA fari í mál við Ísland vegna bannsins, og mun niðurstaðan úr því máli skipta miklu gangi Ísland í ESB. Vinni Ísland málið mun það styrkja stöðu landsins í að halda banninu. Tapist málið veikist um leið sá málstaður. Haldi aðildarviðræður Íslands og ESB áfram bendir ekkert til þess að Ísland muni þurfa á umfangsmiklum undanþágum eða sérlausnum að halda í landbúnaðarmálum umfram það sem fordæmi eru fyrir, til dæmis frá Finnlandi. Þegar kemur að landbúnaðarmálunum er líklegt að þrjú úrlausnarefni verði erfiðust, að mati skýrsluhöfunda. Í fyrsta lagi hversu stóran hluta landbúnaðarstyrkja á Íslandi megi tengja framleiðslu. Í öðru lagi hversu mikill stuðningur við bændur muni verða. Í þriðja lagi verði tekist á um hversu stóran hluta af stuðningnum ESB muni greiða. Langsamlega stærstur hluti greiðslna til bænda innan ESB er vegna eignar á landi. Þá er greidd ákveðin upphæð á hvern hektara lands sem er ræktaður. Upphæðin er misjöfn „vegna sögulegra ástæðna“, eins og segir í skýrslunni. Greiðslur eru lægstar um 15 þúsund á hektara í Lettlandi, en hæstar um 124 þúsund á hektara á Möltu. Í skýrslu Alþjóðamálastofnunar segir að illa henti að hafa stuðning af þessu tagi sem meginstoð styrkgreiðslna til bænda á Íslandi. Á Íslandi er nær allur stuðningur tengdur framleiðslu, en slíkir styrkir eru mjög takmarkaðir í ESB. Opnað var á frekari framleiðslutengdan stuðning í regluverki ESB í byrjun þessa árs, en umfanginu eru settar hömlur. „Ekki virðist þó útilokað að Ísland gæti nýtt sér undanþáguákvæði í reglunum og fengið að viðhalda umtalsverðum framleiðslutengdum stuðningi,“ segir í skýrslunni. Þá er „mjög líklegt“ að Ísland fái að fylgja fordæmi Finnlands, sem hefur fengið heimild til að styðja við eigin landbúnað á eigin kostnað. Heimild Finnlands er tímabundin. Forsendur fyrir henni eru endurskoðaðar reglulega, og breytist þær ekki er möguleiki á framlengingu. Við aðild að ESB yrði núverandi kvótakerfi á mjólk lagt niður, enda litlar líkur á að Ísland geti fengið, eða vilji fá, undanþágu frá opinberu íhlutunarkerfi ESB. „Það getur valdið vandamálum fyrir þá bændur sem eru mjög skuldsettir og hafa með einhverjum hætti veðsett greiðslumark sitt en kemur sér vel fyrir þá sem hafa möguleika á að auka framleiðslu sína,“ segir í skýrslunni.Verndartollar yrðu felldir niður Ísland yrði eina ríkið innan ESB þar sem allir bændur ættu rétt á svokölluðum harðbýlisgreiðslum. Stuðningur við dreifbýlið fellur undir landbúnaðarstefnu ESB. Ísland styrkir bændur þegar með sambærilegum hætti í gegnum ýmsa sjóði, og yrði aðlögun að kerfi ESB því ekki mjög erfið að mati skýrsluhöfunda. Erfitt gæti reynst fyrir Ísland að uppfylla kröfur ESB um stjórnsýslu landbúnaðarmála. Ljóst er að setja þyrfti á laggirnar greiðslustofnun í stað þess að láta greiðslurnar fara í gegnum Bændasamtök Íslands. Í skýrslu Alþjóðamálastofnunar segir að fulltrúar ESB hafi verið meðvitaðir um að leita þyrfti sérlausna fyrir Ísland á þessu sviði. Afar hæpið er að Ísland fái að halda verndartollum á landbúnaðarafurðir, gangi landið í ESB, enda tollfrjáls viðskipti milli landa eitt af grundvallaratriðunum í samstarfi aðildarríkjanna, segir í skýrslu Alþjóðamálastofnunar. Slík vernd skiptir langmestu fyrir framleiðendur kjúklinga- og svínakjöts. Mögulegt væri að bæta framleiðendunum upp niðurfellingu tollverndar með beinum styrkjum.Tvær hvalategundir eru veiddar hér við land. Hrefnur eru skotnar og seldar á innanlandsmarkaði. Langreiðarveiðar hafa einnig verið stundaðar undanfarin sumur, og er aflinn að mestu sendur til Japan.Fréttablaðið/AntonEnginn vilji til að leyfa hvalveiðar Líklegt er að Íslendingar þyrftu að hætta hvalveiðum gengi landið í Evrópusambandið, enda yrði afar erfitt að fá fram sérlausn í aðildarviðræðum sem gerði áframhaldandi hvalveiðar mögulegar, að mati skýrsluhöfunda Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands. Enginn pólitískur vilji er til að heimila hvalveiðar eða viðskipti með hvalaafurðir í ESB. Skýrsluhöfundar velta þó upp þeim möguleika að hvalveiðar sem sýnt hafi verið fram á að séu sjálfbærar myndu fá að halda áfram „að einhverju leyti“, mögulega aðeins fyrir heimamarkað. „Það er hins vegar augljós staðreynd að hvalveiðar eru mjög viðkvæmt mál hjá ýmsum aðildarríkjum ESB. Þau ættu erfitt með að samþykkja samning við Ísland sem fæli í sér samþykki við hvalveiðum,“ segir í skýrslunni.
ESB-málið Mest lesið Myndskeiðið segi ekki alla söguna Innlent Útlit fyrir nauman sigur frjálslyndra og fyrsta samkynheigða forsætisráðherra landsins Erlent Reynsluboltum sagt upp í skugga ráðgjafabruðls Innlent Fólk sæki um námsmannaleyfi í annarlegum tilgangi Innlent Séreignarleiðin gerð varanleg og nýtist til tíu ára Innlent „Alveg brjálaður yfir því að hann sé að hjóla á götunni“ Innlent Þrír handteknir á stolnum bíl og dýnur teknar ófrjálsri hendi Innlent Engar uppsagnir í farvatninu Innlent Létu sleðaveðrið ekki fram hjá sér fara Innlent Svona lítur fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar út Innlent Fleiri fréttir Ístak bauð best í frágang á nýja Landspítalanum Engar uppsagnir í farvatninu Þrír handteknir á stolnum bíl og dýnur teknar ófrjálsri hendi Létu sleðaveðrið ekki fram hjá sér fara Séreignarleiðin gerð varanleg og nýtist til tíu ára Myndskeiðið segi ekki alla söguna Vinstri grænir í Reykjavík gagnrýna leikskólaplan borgarinnar Reynsluboltum sagt upp í skugga ráðgjafabruðls Þúsundir nýrra íbúða og óvissu eytt: „Verið að einfalda og hagræða“ „Alveg brjálaður yfir því að hann sé að hjóla á götunni“ Fólk sæki um námsmannaleyfi í annarlegum tilgangi Aðgerðir í húsnæðismálum og þung stemning hjá ríkislögreglustjóra Ekið á unga stúlku á Ásbrú Skjálfti í Bárðarbungu mældist um fjórir að stærð Boða róttækar breytingar á byggingarreglugerð Draga úr skattfrelsi fólks sem safnar íbúðum Svona lítur fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar út Vandræðamál hjá Hafró og Landspítala bera af í fjölda og kostnaði Snjóhengjur geti skapað hættu Tugir ökumanna í vandræðum á Suðurnesjum Vélfagsmönnum heitt í hamsi á fundi Viðreisnar Góður grunnur en ekki nóg til að opna Þurftu að halda peppfund á lygilegum óhappadegi Lokuðu veginum um Kjalarnes vegna veðurs Fundinum lokið án niðurstöðu Kynna fyrsta húsnæðispakka ríkisstjórnarinnar Leita konu sem ók á konu og stakk af Metfjöldi árekstra í ófærðinni í gær og Vélfagsmenn tóku yfir fund Viðreisnar „Græna gímaldið“ fer ekki fet Gera ekki tilkall til höfuðborgartitils þótt Akureyri verði borg Sjá meira