Brúðkaupstertur Stalíns Þorvaldur Gylfason skrifar 19. apríl 2018 07:00 Að loknum frækilegum sigri gegn nasistum í síðari heimsstyrjöldinni ákvað Jósef Stalín að byggja skýjakljúfa í Moskvu til að stappa stálinu í Rússa og til að sýna Bandaríkjamönnum að fleiri en þeir kynnu að reisa háhýsi. Húsin risu á árunum 1947-1953 og eru ýmist kölluð sjö systur eða brúðkaupstertur Stalíns.Lenín átti að snúast … Húsin áttu að verða átta en urðu bara sjö. Hæst þeirra var húsið sem var lagt undir ríkisháskólann í Moskvu og gnæfir enn yfir borgina. Tvö urðu stjórnarbyggingar, annað fyrir utanríkisráðuneytið. Tvö urðu hótel, nú Hilton (áður Hótel Leningradskaya) og Radisson (áður Hótel Úkraína). Og tvö urðu íbúðarhús handa valdsmönnum og vinum þeirra. Húsin voru eins og byggðakjarnar því þar var öll algeng þjónusta í boði innan dyra. Í upphaflega íbúahópnum var Faina Ranevskaya, fræg leikkona sem sagðist búa milli brauðs og leika því öðrum megin við íbúð hennar var bakarí og hinum megin var bíó. Erindrekar leyniþjónustunnar KGB báðu hana að njósna um nágrannana en hún sagðist ganga í svefni og því miður ekki geta ábyrgzt hvað hún segði þegar svo bæri við. Þessu til staðfestingar gekk hún í svefni um ganga hússins næstu nætur og lét ýmislegt flakka svo þeir hjá KGB sáu þann kost vænstan að snúa sér annað. Brúðkaupstertunafnið stafaði af því að Stalín skipaði arkitektunum að skreyta þök húsanna eftir sínum smekk. Krústsjov leyfði arkitektunum að taka skrautið niður að Stalín látnum. Um dauða Stalíns fjallar afar skemmtileg og að mestu leyti sannsöguleg ný kvikmynd sem er nú sýnd um allar jarðir nema í Rússlandi þar sem hún er bönnuð. Áttunda húsið átti að verða hæsta hús í heimi, hærra en Empire State-byggingin í New York, með risavaxið flóðlýst líkneski af Lenín sem myndi snúast uppi á þakinu í 400 metra hæð, en af því varð ekki.… en fékk í staðinn að liggja smurður Nikita Krústjov, eftirmaður Stalíns sem aðalritari Kommúnistaflokksins, afhjúpaði glæpi Stalíns á þingi flokksins 1956 og lét taka niður minnismerki um hann, þó ekki alveg öll. Mósaíkmyndum í fagurlega skreyttu neðanjarðarlestakerfinu í Moskvu var breytt með því að höggva Stalín út úr myndunum og setja Lenín inn í staðinn eða svífandi fugla eða bara eitthvað. Neðanjarðarkerfið er óvenjulegt fyrir þá sök að þvert á brautirnar sem liggja frá norðri til suðurs og austri til vesturs o.s.frv. er hringbraut. Stalín var að drekka kaffið sitt þegar verkfræðingar komu til að sýna honum teikningar að lestakerfinu, hann lagði bollann sinn á kortið meðan hann setti stafina sína á það og bollinn skildi eftir sig brúnan hring á kortinu. Verkfræðingarnir töldu öruggast að leggja hringbrautina. Stalín fékk að halda grafreit sínum í Kreml. Og Lenín liggur enn smurður og lítill fyrir mann að sjá í skotheldu glerbúri í grafhýsi sínu á Rauða torginu. Sem minnir mig á manninn sem kom að mjög langri biðröð við grafhýsið og gaf sig á tal við borðalagða verðina til að athuga hvort hann gæti komizt fram fyrir röðina. Kemur ekki til greina, sögðu verðirnir. En ef ég gef ykkur rúblur? spurði maðurinn og veifaði seðlabúnti framan í verðina. Ekki við það komandi, sögðu þeir og sátu fastir við einn keip. En ef ég býð ykkur vodka? spurði maðurinn enn og sýndi þeim flöskuna. Þú meinar, sögðu verðirnir. Viltu koma inn eða eigum við að koma með karlinn út? Enn eru þeir margir sem mæra Stalín, einkum í dreifðum byggðum Rússlands, þrátt fyrir allt sem um hann er nú vitað. Skoðanakannanir sýna að þeir sem mæra Stalín styðja langflestir Pútín forseta og virðast kæra sig kollótta um spillinguna, morðin o.fl. Ný vísitala laga og réttar skipar Rússlandi í 89. sæti meðal 133 landa, Bandaríkjunum í 19. sæti og Danmörku, Noregi, Finnlandi og Svíþjóð í fjögur efstu sætin. Lýðræði útheimtir virðingu fyrir lögum og rétti.Ástand og horfur Rússar eru nú tæplega hálfdrættingar á við Bandaríkjamenn mælt í kaupmætti þjóðartekna á mann. Það er miklu minni munur en blasti við þegar Sovétríkin hrundu 1991. Þeir sem segja að munurinn sé nú sexfaldur eða sjöfaldur bera saman landsframleiðslu á mann án tillits til að tekjur hrökkva miklu lengra í Rússlandi en í Bandaríkjunum þar eð framfærslukostnaður er lægri í Rússlandi. Efnahagslífið hefur tekið stakkaskiptum. Hlutdeild landbúnaðar í hagkerfinu er komin niður fyrir 5% m.a. til að rýma fyrir verzlun og þjónustu sem standa á bak við 63% af landsframleiðslu Rússa á móti 79% í Bandaríkjunum og 71% hér heima skv. upplýsingum Alþjóðabankans. Það háir Rússum að fáir kæra sig um að kaupa af þeim annað en olíu, vodka og vopn. Efnahagslíf þeirra er um of háð útflutningi á olíu og gasi sem hafa lækkað verulega í verði á heimsmarkaði. Margt bendir til að verðlækkunin sé varanleg. Einhæfni getur verið hættuleg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson skrifar Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Virkjum lýðræðið Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Beðið eftir orkumálaráðherra Eggert Valur Guðmundsson,Gunnar Aron Ólason skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Sjá meira
Að loknum frækilegum sigri gegn nasistum í síðari heimsstyrjöldinni ákvað Jósef Stalín að byggja skýjakljúfa í Moskvu til að stappa stálinu í Rússa og til að sýna Bandaríkjamönnum að fleiri en þeir kynnu að reisa háhýsi. Húsin risu á árunum 1947-1953 og eru ýmist kölluð sjö systur eða brúðkaupstertur Stalíns.Lenín átti að snúast … Húsin áttu að verða átta en urðu bara sjö. Hæst þeirra var húsið sem var lagt undir ríkisháskólann í Moskvu og gnæfir enn yfir borgina. Tvö urðu stjórnarbyggingar, annað fyrir utanríkisráðuneytið. Tvö urðu hótel, nú Hilton (áður Hótel Leningradskaya) og Radisson (áður Hótel Úkraína). Og tvö urðu íbúðarhús handa valdsmönnum og vinum þeirra. Húsin voru eins og byggðakjarnar því þar var öll algeng þjónusta í boði innan dyra. Í upphaflega íbúahópnum var Faina Ranevskaya, fræg leikkona sem sagðist búa milli brauðs og leika því öðrum megin við íbúð hennar var bakarí og hinum megin var bíó. Erindrekar leyniþjónustunnar KGB báðu hana að njósna um nágrannana en hún sagðist ganga í svefni og því miður ekki geta ábyrgzt hvað hún segði þegar svo bæri við. Þessu til staðfestingar gekk hún í svefni um ganga hússins næstu nætur og lét ýmislegt flakka svo þeir hjá KGB sáu þann kost vænstan að snúa sér annað. Brúðkaupstertunafnið stafaði af því að Stalín skipaði arkitektunum að skreyta þök húsanna eftir sínum smekk. Krústsjov leyfði arkitektunum að taka skrautið niður að Stalín látnum. Um dauða Stalíns fjallar afar skemmtileg og að mestu leyti sannsöguleg ný kvikmynd sem er nú sýnd um allar jarðir nema í Rússlandi þar sem hún er bönnuð. Áttunda húsið átti að verða hæsta hús í heimi, hærra en Empire State-byggingin í New York, með risavaxið flóðlýst líkneski af Lenín sem myndi snúast uppi á þakinu í 400 metra hæð, en af því varð ekki.… en fékk í staðinn að liggja smurður Nikita Krústjov, eftirmaður Stalíns sem aðalritari Kommúnistaflokksins, afhjúpaði glæpi Stalíns á þingi flokksins 1956 og lét taka niður minnismerki um hann, þó ekki alveg öll. Mósaíkmyndum í fagurlega skreyttu neðanjarðarlestakerfinu í Moskvu var breytt með því að höggva Stalín út úr myndunum og setja Lenín inn í staðinn eða svífandi fugla eða bara eitthvað. Neðanjarðarkerfið er óvenjulegt fyrir þá sök að þvert á brautirnar sem liggja frá norðri til suðurs og austri til vesturs o.s.frv. er hringbraut. Stalín var að drekka kaffið sitt þegar verkfræðingar komu til að sýna honum teikningar að lestakerfinu, hann lagði bollann sinn á kortið meðan hann setti stafina sína á það og bollinn skildi eftir sig brúnan hring á kortinu. Verkfræðingarnir töldu öruggast að leggja hringbrautina. Stalín fékk að halda grafreit sínum í Kreml. Og Lenín liggur enn smurður og lítill fyrir mann að sjá í skotheldu glerbúri í grafhýsi sínu á Rauða torginu. Sem minnir mig á manninn sem kom að mjög langri biðröð við grafhýsið og gaf sig á tal við borðalagða verðina til að athuga hvort hann gæti komizt fram fyrir röðina. Kemur ekki til greina, sögðu verðirnir. En ef ég gef ykkur rúblur? spurði maðurinn og veifaði seðlabúnti framan í verðina. Ekki við það komandi, sögðu þeir og sátu fastir við einn keip. En ef ég býð ykkur vodka? spurði maðurinn enn og sýndi þeim flöskuna. Þú meinar, sögðu verðirnir. Viltu koma inn eða eigum við að koma með karlinn út? Enn eru þeir margir sem mæra Stalín, einkum í dreifðum byggðum Rússlands, þrátt fyrir allt sem um hann er nú vitað. Skoðanakannanir sýna að þeir sem mæra Stalín styðja langflestir Pútín forseta og virðast kæra sig kollótta um spillinguna, morðin o.fl. Ný vísitala laga og réttar skipar Rússlandi í 89. sæti meðal 133 landa, Bandaríkjunum í 19. sæti og Danmörku, Noregi, Finnlandi og Svíþjóð í fjögur efstu sætin. Lýðræði útheimtir virðingu fyrir lögum og rétti.Ástand og horfur Rússar eru nú tæplega hálfdrættingar á við Bandaríkjamenn mælt í kaupmætti þjóðartekna á mann. Það er miklu minni munur en blasti við þegar Sovétríkin hrundu 1991. Þeir sem segja að munurinn sé nú sexfaldur eða sjöfaldur bera saman landsframleiðslu á mann án tillits til að tekjur hrökkva miklu lengra í Rússlandi en í Bandaríkjunum þar eð framfærslukostnaður er lægri í Rússlandi. Efnahagslífið hefur tekið stakkaskiptum. Hlutdeild landbúnaðar í hagkerfinu er komin niður fyrir 5% m.a. til að rýma fyrir verzlun og þjónustu sem standa á bak við 63% af landsframleiðslu Rússa á móti 79% í Bandaríkjunum og 71% hér heima skv. upplýsingum Alþjóðabankans. Það háir Rússum að fáir kæra sig um að kaupa af þeim annað en olíu, vodka og vopn. Efnahagslíf þeirra er um of háð útflutningi á olíu og gasi sem hafa lækkað verulega í verði á heimsmarkaði. Margt bendir til að verðlækkunin sé varanleg. Einhæfni getur verið hættuleg.
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar
Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar