Með kjarapakkanum leggur Samfylkingin fram afmarkaðar breytingar við fjárlög en flokkurinn leggur til annars konar nálgun en núverandi ríkisstjórn hefur fylgt. Markmiðið er að verja heimilisbókhaldið hjá fólki og um leið vinna gegn verðbólgu með mótvægisaðgerðum og tryggja að aðhaldið sé þar sem þenslan er í raun og veru.
„Allt aðhald ríkisstjórnarinnar er lagt á almenning. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur hækkar skatta með hækkun krónutölugjalda sem falla þyngra á fólk eftir því sem það hefur lægri tekjur. Samfylkingin vill sýna að það er hægt að fara aðra leið í þessum efnum,“ segir Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, í tilkynningu um málið.
Þrettán milljarðar í kjarabætur
Kjarapakkinn er í tveimur hlutum og er hver tillaga útskýrð nánar í drögum að nefndaráliti sem dreift verður Alþingi í dag. Í fyrri hlutanum, sem snýr að því að verja heimilisbókhaldið, eru tillögur í fimm liðum og fela í sér þrettán milljarða króna í kjarabætur.
Í fyrsta lagi er lagt til að fallið verði frá gjaldhækkunum ríkisstjórnarinnar og að krónutölugjöld hækki um 2,5 prósent í stað 7,7 prósent milli ára en kostnaðurinn af slíkri breytingu er um fjórir milljarðar króna.
Þá muni húsnæðisbætur til leigjenda hækka um tíu prósent, sem myndi kosta um einn milljarð króna, og tímabundin leigubremsa að danskri og skoskri fyrirmynd tekin upp. Húsnæðisbætur hafi ekki fylgt leiguverðshækkun, þær hafi staðið óhreyfðar frá árinu 2017 fram á mitt þetta ár þegar bæturnar voru hækkaðar um tíu prósent en á því tímabili hafi leiguverð hækkað að meðaltali um 35 prósent.
Tillögur Samfylkingarinnar til að verja heimilin
1. Falla frá gjaldahækkunum ríkisstjórnar
● Krónutölugjöld hækki um 2,5% í stað 7,7% á milli ára
2. Hækka húsnæðisbætur til leigjenda
● Hækkun um 10% og tímabundin leigubremsa að danskri og skoskri fyrirmynd
3. Hækka vaxtabætur til millitekjufólks
● Eignaskerðingamörk hækki um 50% eins og íbúðaverð frá 2020
4. Hækka barnabætur til fjölskyldna
● Þrír milljarðar til hækkunar á fjárhæð með barni og viðmiðunarmörkum
5. Tvöfalda framlög til uppbyggingar
● Stofnframlög til íbúðauppbyggingar verði ekki helminguð heldur tvöfölduð 2023
Sömuleiðis er lagt til að hækka vaxtabætur til millitekjufólks þannig að eignaskerðingamörk hækki um fimmtíu prósent til jafns við hækkun íbúðaverðs frá 2020 en slík hækkun myndi kosta 700 milljónir króna.
Þá verði barnabætur til fjölskyldna hækkaðar um þrjá milljarða króna, sem er 22 prósent hækkun frá núverandi fjárheimild. Þannig verði hægt að hækka fjárhæð með hverju barni og viðmiðunarmörk verði þannig að greiðslurnar nái til fleiri fjölskyldna en raunin er í dag.
Einnig eigi að tvöfalda framlög til uppbyggingar þannig að stofnframlög til íbúðabyggingar verði tvöfölduð frekar en helminguð á næsta ári.
Sautján milljarðar náist með mótvægisaðgerðum
Seinni hluti pakkans er í fjórum liðum og snýr að mótvægisaðgerðum gegn verðbólgu sem muni skila sautján milljörðum króna.
Í fyrsta lagi er lagt til að fjármagnstekjuskattur verði hækkaður úr 22 prósent í 25 prósent en sú hækkun falli nær eingöngu á tekjuhæstu tíu prósent landsmanna. Sú breyting myndi koma til móts við lægri gjaldahækkunum sem lagt var til í fyrri hluta kjarapakkans og skila fimm milljörðum króna.
Þá þurfi að takmarka möguleika fólks til að telja launatekjur fram sem fjármagnstekjur, eða að loka „ehf.-gatinu“ svokallaða. Ætla megi að verulegur hluti atvinnutekna sé ranglega talinn fram sem fjármagnstekjur en með aðgerðum sem takmarka möguleika til tekjutilflutnings megi auka tekjur hins opinbera um þrjá til átta milljarða á ári.
Tillögur Samfylkingarinnar til að vinna gegn verðbólgu
1. Hækka fjármagnstekjuskatt
● Hækkun úr 22% í 25% sem fellur nær eingöngu á tekjuhæstu 10% landsmanna
2. Loka „ehf.-gatinu“ svokallaða
● Takmarka möguleika fólks til að telja launatekjur fram sem fjármagnstekjur
3. Leggja álag á veiðigjöld stórútgerða
● Hvalrekaskattur á metarðsemi stærri útgerða vegna verðhækkana sjávarafurða
4. Afturkalla bankaskattslækkun að hluta
● Fjögurra milljarða hækkun á bankaskatti sem var lækkaður um sex milljarða 2020
Í þriðja lagi verði álag lagt á veiðigjöld stórútgerða en þau hafi hagnast á ástandinu í alþjóðabúskapnum þar sem miklar hækkanir hafa verið á verðmæti sjávarafurða. Líta mætti á álagið sem hvalrekaskatt til endurdreifingar um samfélagið og gæti það skilað fjórum milljörðum króna.
Að lokum verði bankaskattslækkun afturkölluð að hluta og bankaskatturinn, sem lækkaður var um sex milljarða árið 2020, verði þar með hækkaður um fjóra milljarða. Ljóst sé að kostnaðarlækkunin hafi ekki skilað sér til neytenda og ekkert gert af hálfu stjórnvalda til að styrkja samkeppni á bankamarkaði. Þá hafi salan á Íslandsbanka ekki hjálpað til.
„Svona á ekki að stjórna landi“
Samfylkingin mun fylgja kjarapakkanum eftir á Alþingi á næstu dögum með því að leggja fram breytingartillögur við fjárlög ríkisstjórnarinnar. Þá verður ítarlegt nefndarálit Kristrúnar, sem situr í fjárlaganefnd Alþingis, dreift á Alþingi seinna í dag.
„Við sem viljum stjórna í þágu almennings viljum sjá framfarir. Í staðinn verðum við vitni að stjórnun sem festir kerfin okkar enn frekar í hjólförunum. Stjórnun sem felur fyrst og fremst í sér að neyð er sköpuð til þess eins að geta hlaupið inn líkt og bjargvættur rétt fyrir jól til að stoppa í götin. Svona á ekki að stjórna landi,“ segir í drögum að álitinu sem sent var á fjölmiðla.
