Fasteignauppbygging er óábyrg og ekki til þess fallin að þjóna þeim efnalitlu Vilhelm Jónsson skrifar 28. febrúar 2023 10:31 Enn og aftur er verkalýðsforustan farin að klifa á ódýrara húsnæðisverði í kjarasamningsviðræðum sem skiptimynd fyrir lágtekjufólk. Það mun væntanlega sem fyrr ekkert vanta upp á loforðaflauminn hjá stjórnvöldum að skrifa undir enn eina viljayfirlýsinguna sem er vart pappírsins virði. Til að hagkvæmt fasteignarverð verði til staðar þarf vitræn uppbygging að eiga sér stað ásamt fjármálaumhverfi þar sem ábyrgir aðilar véli með slíkar ákvarðanir en ekki stjórnmálamenn, sem geta vart stýrt sjálfum sér. Einnig þarf þjóðin að stöðva þá rányrkju sem bankar og aðrar lánastofnanir ástunda fyrir tilverknað óhæfra stjórnmálamanna. Það er löngu orðið tímabært að dregið sé úr óraunhæfum byggingakröfum og regluverki, ekki síst félagslegs húsnæðis, sem stenst alltof oft enga skoðun, og sá listi er langur. Eigi að nást að vinda ofan af húsnæðisúrræðum ætti hið opinbera ekki að koma nærri þeirri úrvinnslu eða skipa til þeirra verka. Það er ekki nóg að stjórnvöld viti að of hröð og sveiflukennd uppbygging skapar óstöðugleika ásamt skorti á vinnuafli, heldur þurfa þau að bregðast við vandanum. Það er óforsvaranlegt að byggingaréttur á venjulegu einbýlishúsi liggi í 50 milljónum, og vart byrjað á byggingunni. Það er líka galið og óheyrilega dýrt að húsbyggjendur skuli þurfa að þvera borgina úr vestri austur fyrir fjall upp í Bolöldur (hálfa leið í Hveragerði) eða Álsnes til að losa uppgröft fyrir húsagrunnum. Síðan skilur enginn neitt í neinu að götur borgarinnar séu undirlagðar af skít sem rennur frá vöruflutningabifreiðum í rigningatíð ásamt að ýta enn frekar undir umferðatafir, kolefnisójöfnuð og byggingakostnað. Iðnaðarmenn sem og aðrir byggingaaðilar geta skammtað sér nánast hvað laun sem er í skjóli þenslu. Það skiptir nánast engu hvar komið er niður, samfélagið er á villigötum og drifið áfram af lántökum, stjórnleysi og græðgi. Eigi að vera hægt að takast á við núverandi húsnæðisskort og byggingakostnað þarf hugarfarsbreyting að eiga sér stað og skynsemi að ráða för. Sé ekki hægt að ná vitrænu samkomulagi við borgina og nágrannasveitarfélög um hagfellt lóðarframboð til að kostnaðarauki fari síður úr böndunum væri eðlilegast að ríkið ásamt lífeyrissjóðum stæðu að sérstöku átaksverkefni fyrir t.d. þrjú til fimm þúsund manna hverfi. Slík byggð gæti jafnvel verið á jaðri borgarmarkanna. Eðlilegast væri að leita tímabundið út fyrir landsteinana að ódýrara vinnuafli til að slá á þensluhvetjandi vanda og snara upp húsnæði á einu til tveimur árum á sem hagkvæmasta hátt og undir eðlilegu eftirliti. Útsjónarsemi og góð útfærsla þarf ekki alltaf að vera kostnaðarsöm til að vel til takist, einnig þarf að tryggja að gettóhverfi skapist ekki. Vellukkuð hverfi víðsvegar um heiminn gætu verið fyrirmynd. En eigi að vera hægt að halda byggingakostnaði niðri er tímabært að byggingar og verkfræðistofur komi þar sem minnst nærri. Rekstur félagslegra leiguíbúða, samanber Bjarg og systurfélög sem rekin eru fyrir tilstuðlan verkalýðs- og stéttarfélaga, ásamt að hafa fengið niðurfellingu ríkis og sveitarfélaga, er vart annað en tálsýn. Að ætla sér að reyna að byggja ódýrt félagslegt húsnæði í bullandi þenslu stenst enga skoðun. Verkamannabústaðakerfið sáluga snerist fljótt upp í misnotkun til að stuðla að atvinnuuppbyggingu. Eflaust eru einhverjir sem telja rétt að endurvekja verkamannabústaðakerfið í upprunalegri mynd þótt sú sýn hafi brugðist endanlega með verðtryggingu lána 1979, og var lagt nokkrum árum síðar niður. Væntanlega getur fasteignarfélagið Bjarg skaffað eitthvað ódýrari félagslegar íbúðir sem eru niðurgreiddar með opinberu fé. Sé litið til allra þátta þá eru þessir fermetrar alltof dýrir þegar grannt er skoðað og oft á tíðum illa skipulagðar kytrur og fylgir þeim óraunhæfir búsetu- og lánaskilmálar. Eðlilega er fasteignarfélagið Bjarg ekki að gefa eitt eða neitt, og allra síst á uppgangstímum. Stjórnvöld og verkalýðsfélög hafa verið iðin við að stæra sig af framangreindri uppbyggingu, sem er fokdýr sé litið til allra þátta. Það er vart liðið nema á annað ár síðan félagið fékk lækkun á vöxtum þar sem uppbyggingin var ósjálfbær. Svokölluð hlutabótalán sem áttu að bjarga þeim efnaminni um kaup á ódýru félagslegu húsnæði voru og eru lítið annað en tálsýn til að slá ryki í augu verkalýðshreyfingarinnar og almennings. Lágtekjufólki á almennum markaði stendur sjaldnast slík fyrirgreiðsla til boða nema í besta falli þegar um ákveðnar nýbyggingar er að ræða og oft fylgja kvaðir sem standast enga skoðun þegar á reynir. Hugsanlega mætti í einstaka tilfellum með geðþóttaákvörðun HMS endurskoða verklagið utan borgarmarkanna. Það yrði HMS ekki til framdráttar ef verklag og áherslur stofnunar kæmu fram í dagsljósið og ekki síst varðandi hlutabótalánsloforð til þeirra efnaminni. Tilvitnun: umsækjanda var synjað um hlutabótalán á nýlegri þriggja herbergja íbúð þótt söluverð væri langt undir byggingakostnaði á þeim forsendum að það samræmdist ekki reglum HMS að lána til notaðra eigna. Það er löngu orðið tímabært að flett sé ofan af verklagi stofnunar og ekki síst eftir áratuga sorgarsögu og brotlendingar Íbúðalánasjóðs sem og verkamannabústaða. Notað eldra húsnæði þarf að vera valkostur hjá þeim efnaminni. Það er óumdeilanlegt að nýtt húsnæði er umtalsvert dýrara en notað og örugglega sé litið til fasteignaverðs á landsbyggðinni. Forustusauðir HMS þrákálfast við að skilja að notað húsnæði getur þjónað sumu lágtekjufólki mun betur og þarf að vera valmöguleiki. Það væri hægt að líkja verklaginu við að ríkið niðurgreiddi matarmiða til aðstoðar þeirra sem minnst mega sín með þeim kvöðum að miðarnir nýttust eingöngu í dýrustu matvörubúðinni. Ódýrt félagslegt húsnæði sem er byggt í bullandi þenslu stenst enga skoðun. Sú félagslega húsnæðisuppbygging sem hefur átt sér stað í gegnum fasteignafélagið Bjarg, fyrir tilstuðlan verkalýðshreyfingarinnar, er of dýr og vart annað en tálsýn. Starfsemin er drifin áfram af óskhyggju og ekki sjálfbær til lengri tíma litið hverjum hún eigi að þjóna. Uppbygging félagslegs kerfis á engu að síður fullan rétt á sér með hagkvæmum og ábyrgum hætti. Það er löngu tímabært að fleiri húsnæðisúrræði og valmöguleikar séu í boði fyrir þá efnaminni. Sveitarfélög þurfa að hætta að nýta sér ófarir þeirra sem minna mega sín til að viðhalda atvinnuskapandi uppbyggingu. Stjórnvöld og sveitarfélög ber að standa undir lögboðnum og félagslegum skyldum sínum, ekki síst gagnvart þeim sem eiga allt sitt undir að vel sé að verki staðið. Stjórnvöldum ber að stýra atvinnulífi með þeim hætti að eðlilegt jafnvægi og stöðugleiki ríki. Það er kominn tími til að kafað verði ofan í þá óstjórn sem þrífst í landinu sem stjórnvöld stæra sig af sem miklu hagvaxtaskeiði.Með samstilltu átaki má vinda ofan af áratugaóstjórn og rányrkju í boði stjórnvalda. Til slíkra verka þarf annað og meira en ríkisstjórn Íslands og handónýtan gjaldmiðil. Höfundur er athafnamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vilhelm Jónsson Mest lesið Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Enn og aftur er verkalýðsforustan farin að klifa á ódýrara húsnæðisverði í kjarasamningsviðræðum sem skiptimynd fyrir lágtekjufólk. Það mun væntanlega sem fyrr ekkert vanta upp á loforðaflauminn hjá stjórnvöldum að skrifa undir enn eina viljayfirlýsinguna sem er vart pappírsins virði. Til að hagkvæmt fasteignarverð verði til staðar þarf vitræn uppbygging að eiga sér stað ásamt fjármálaumhverfi þar sem ábyrgir aðilar véli með slíkar ákvarðanir en ekki stjórnmálamenn, sem geta vart stýrt sjálfum sér. Einnig þarf þjóðin að stöðva þá rányrkju sem bankar og aðrar lánastofnanir ástunda fyrir tilverknað óhæfra stjórnmálamanna. Það er löngu orðið tímabært að dregið sé úr óraunhæfum byggingakröfum og regluverki, ekki síst félagslegs húsnæðis, sem stenst alltof oft enga skoðun, og sá listi er langur. Eigi að nást að vinda ofan af húsnæðisúrræðum ætti hið opinbera ekki að koma nærri þeirri úrvinnslu eða skipa til þeirra verka. Það er ekki nóg að stjórnvöld viti að of hröð og sveiflukennd uppbygging skapar óstöðugleika ásamt skorti á vinnuafli, heldur þurfa þau að bregðast við vandanum. Það er óforsvaranlegt að byggingaréttur á venjulegu einbýlishúsi liggi í 50 milljónum, og vart byrjað á byggingunni. Það er líka galið og óheyrilega dýrt að húsbyggjendur skuli þurfa að þvera borgina úr vestri austur fyrir fjall upp í Bolöldur (hálfa leið í Hveragerði) eða Álsnes til að losa uppgröft fyrir húsagrunnum. Síðan skilur enginn neitt í neinu að götur borgarinnar séu undirlagðar af skít sem rennur frá vöruflutningabifreiðum í rigningatíð ásamt að ýta enn frekar undir umferðatafir, kolefnisójöfnuð og byggingakostnað. Iðnaðarmenn sem og aðrir byggingaaðilar geta skammtað sér nánast hvað laun sem er í skjóli þenslu. Það skiptir nánast engu hvar komið er niður, samfélagið er á villigötum og drifið áfram af lántökum, stjórnleysi og græðgi. Eigi að vera hægt að takast á við núverandi húsnæðisskort og byggingakostnað þarf hugarfarsbreyting að eiga sér stað og skynsemi að ráða för. Sé ekki hægt að ná vitrænu samkomulagi við borgina og nágrannasveitarfélög um hagfellt lóðarframboð til að kostnaðarauki fari síður úr böndunum væri eðlilegast að ríkið ásamt lífeyrissjóðum stæðu að sérstöku átaksverkefni fyrir t.d. þrjú til fimm þúsund manna hverfi. Slík byggð gæti jafnvel verið á jaðri borgarmarkanna. Eðlilegast væri að leita tímabundið út fyrir landsteinana að ódýrara vinnuafli til að slá á þensluhvetjandi vanda og snara upp húsnæði á einu til tveimur árum á sem hagkvæmasta hátt og undir eðlilegu eftirliti. Útsjónarsemi og góð útfærsla þarf ekki alltaf að vera kostnaðarsöm til að vel til takist, einnig þarf að tryggja að gettóhverfi skapist ekki. Vellukkuð hverfi víðsvegar um heiminn gætu verið fyrirmynd. En eigi að vera hægt að halda byggingakostnaði niðri er tímabært að byggingar og verkfræðistofur komi þar sem minnst nærri. Rekstur félagslegra leiguíbúða, samanber Bjarg og systurfélög sem rekin eru fyrir tilstuðlan verkalýðs- og stéttarfélaga, ásamt að hafa fengið niðurfellingu ríkis og sveitarfélaga, er vart annað en tálsýn. Að ætla sér að reyna að byggja ódýrt félagslegt húsnæði í bullandi þenslu stenst enga skoðun. Verkamannabústaðakerfið sáluga snerist fljótt upp í misnotkun til að stuðla að atvinnuuppbyggingu. Eflaust eru einhverjir sem telja rétt að endurvekja verkamannabústaðakerfið í upprunalegri mynd þótt sú sýn hafi brugðist endanlega með verðtryggingu lána 1979, og var lagt nokkrum árum síðar niður. Væntanlega getur fasteignarfélagið Bjarg skaffað eitthvað ódýrari félagslegar íbúðir sem eru niðurgreiddar með opinberu fé. Sé litið til allra þátta þá eru þessir fermetrar alltof dýrir þegar grannt er skoðað og oft á tíðum illa skipulagðar kytrur og fylgir þeim óraunhæfir búsetu- og lánaskilmálar. Eðlilega er fasteignarfélagið Bjarg ekki að gefa eitt eða neitt, og allra síst á uppgangstímum. Stjórnvöld og verkalýðsfélög hafa verið iðin við að stæra sig af framangreindri uppbyggingu, sem er fokdýr sé litið til allra þátta. Það er vart liðið nema á annað ár síðan félagið fékk lækkun á vöxtum þar sem uppbyggingin var ósjálfbær. Svokölluð hlutabótalán sem áttu að bjarga þeim efnaminni um kaup á ódýru félagslegu húsnæði voru og eru lítið annað en tálsýn til að slá ryki í augu verkalýðshreyfingarinnar og almennings. Lágtekjufólki á almennum markaði stendur sjaldnast slík fyrirgreiðsla til boða nema í besta falli þegar um ákveðnar nýbyggingar er að ræða og oft fylgja kvaðir sem standast enga skoðun þegar á reynir. Hugsanlega mætti í einstaka tilfellum með geðþóttaákvörðun HMS endurskoða verklagið utan borgarmarkanna. Það yrði HMS ekki til framdráttar ef verklag og áherslur stofnunar kæmu fram í dagsljósið og ekki síst varðandi hlutabótalánsloforð til þeirra efnaminni. Tilvitnun: umsækjanda var synjað um hlutabótalán á nýlegri þriggja herbergja íbúð þótt söluverð væri langt undir byggingakostnaði á þeim forsendum að það samræmdist ekki reglum HMS að lána til notaðra eigna. Það er löngu orðið tímabært að flett sé ofan af verklagi stofnunar og ekki síst eftir áratuga sorgarsögu og brotlendingar Íbúðalánasjóðs sem og verkamannabústaða. Notað eldra húsnæði þarf að vera valkostur hjá þeim efnaminni. Það er óumdeilanlegt að nýtt húsnæði er umtalsvert dýrara en notað og örugglega sé litið til fasteignaverðs á landsbyggðinni. Forustusauðir HMS þrákálfast við að skilja að notað húsnæði getur þjónað sumu lágtekjufólki mun betur og þarf að vera valmöguleiki. Það væri hægt að líkja verklaginu við að ríkið niðurgreiddi matarmiða til aðstoðar þeirra sem minnst mega sín með þeim kvöðum að miðarnir nýttust eingöngu í dýrustu matvörubúðinni. Ódýrt félagslegt húsnæði sem er byggt í bullandi þenslu stenst enga skoðun. Sú félagslega húsnæðisuppbygging sem hefur átt sér stað í gegnum fasteignafélagið Bjarg, fyrir tilstuðlan verkalýðshreyfingarinnar, er of dýr og vart annað en tálsýn. Starfsemin er drifin áfram af óskhyggju og ekki sjálfbær til lengri tíma litið hverjum hún eigi að þjóna. Uppbygging félagslegs kerfis á engu að síður fullan rétt á sér með hagkvæmum og ábyrgum hætti. Það er löngu tímabært að fleiri húsnæðisúrræði og valmöguleikar séu í boði fyrir þá efnaminni. Sveitarfélög þurfa að hætta að nýta sér ófarir þeirra sem minna mega sín til að viðhalda atvinnuskapandi uppbyggingu. Stjórnvöld og sveitarfélög ber að standa undir lögboðnum og félagslegum skyldum sínum, ekki síst gagnvart þeim sem eiga allt sitt undir að vel sé að verki staðið. Stjórnvöldum ber að stýra atvinnulífi með þeim hætti að eðlilegt jafnvægi og stöðugleiki ríki. Það er kominn tími til að kafað verði ofan í þá óstjórn sem þrífst í landinu sem stjórnvöld stæra sig af sem miklu hagvaxtaskeiði.Með samstilltu átaki má vinda ofan af áratugaóstjórn og rányrkju í boði stjórnvalda. Til slíkra verka þarf annað og meira en ríkisstjórn Íslands og handónýtan gjaldmiðil. Höfundur er athafnamaður.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun