Fjárfesting í þágu barna Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 7. október 2024 17:39 Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Vinstri græn Mest lesið Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun