Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar 23. nóvember 2024 07:47 Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir” Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Siglaugsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas Skoðun Skoðun Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Sjá meira
Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir”
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun