Linsa Lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar 14. júlí 2025 15:30 Eitt af sérstöku atriðum við að verða eldri sem ég er að upplifa, er að maður fer að sjá líf sitt og áskoranir sem urðu og þær sem koma frá fleiri en einu sjónarhorni. Við að lesa þær ótal lífsreynslusögur yngri kynslóðarinnar sem þau hafa upplifað, þá kom það í hug minn núna 78 ára með mína eigin reynslu að nú hafa eitthvað af viðhorfum breyst sem voru ríkjandi fyrir fjörtíu árum og aftur í aldir.. Sú reynsla er frá þeim tímum sem tjáning um slíkt var bönnuð, og nokkrir bannorða málshættir og slagarar notaðir sem vopn gegn tjáningu. Að deila þessu sjónarhorni, gat þó ekki gerst fyrr en eftir að hafa fengið þann tíma og staðfestingar fræðinga, um að erfiðar tilfinningar hverfi ekki si svona út í buskann. Orðin sem ég lifði við að heyra að við ættum að „trúa“. Staðreyndin að þær fari inn í líkamann stjórnlaust var og er atriði sem ég vissi fyrir meira en hálfri öld síðan, en sú sem ég reyndi að deila því með þá, afneitaði því. Samkvæmt fræðum Thomas Hubl og Peter A Levine. Hef ég svo farið í að finna orð á þessu máli yfir sumt í reynslu minni án vitna, og frá annarri eigin upplifun til að lýsa því sem gerist. Þegar allskonar slæm reynsla gerðist og gerist, án þess að reynslan hafi náð að heimsækja heilabúið og setja í rökhyggjulegt dæmi. Það sem gerðist og gerist er að, fyrst lenda þær í kássu þarna inni í taugakerfunum. Þar sitja áhrif innri sára svo sem mengun þangað til og ef mannveran getur farið að tjá sig um það á gagnlegan hátt. Og Thomas fræðir okkur um í bók sinni að hangi ekki bara hjá okkur, heldur fari niður kynslóðirnar. Við það verður einskonar færsla frá hrúgu eða kássu ástandinu og atriðin fara smám saman á betri staði í kerfinu. Svo fer það eftir einhverju merkilegu um það hvað þarf að geymast til lengri tíma og hvað ekki sem við höfum ekki endilega ákvörðunar réttinn um. Þegar svo sögur reynslunnar hafa fengið tjáningu þá smáfærir efnið sig frá taugakerfum og undirvitund í betri staði einskonar bókasafns. Svo getur það tekið undirvitundina sinn tíma sín ár að melta það nóg til að færa sig á næsta stig. Sem er að skoða gerendur og fá nýja sýn á þá. Þeir geta verið foreldrar eða aðrir einstaklingar í samfélaginu og því miður stundum hreinir glæpa aðilar. Gerendur geta verið foreldrar að lifa ýmis vonbrigði og demba þeim þá á og í börnin sín. Meðvituð sem ómeðvituð hegðun sem er ein tegund langtíma áskorana. Erfiðleikar sem sum börn hafa fengið og tórt undir um aldir. Einskonar innri sýnar myndavél heila og augna sem þróast með tímanum Eftir það kemur óvæntur kafli, sem væri mismunandi tími í mismunandi einstaklingum. Af því að upplifun mín núna er sú, að þá fer ný linsa innra frá í heilabúinu að birtast. Hún getur farið í langtíma áhrif nákvæmnis atriða sem hafi haft áhrif á líkamlega heilsu viðkomandi einstaklings frá hverskonar misnotkun sem mannveran upplifði. Og auðvitað líka hina hliðina, þá fínu félagslegu hlið sem gerðist. Ég þekki atriði slíks. Og er mjög merkilegt að skoða undirölduna í þeim heilsuatriðum sem voru hundsuð og foreldrar horfðu bara í djúpri tilfinningalegri og undarlegri fjarlægð á það afkvæmi sitt hafa það ferli, sem aðrir foreldrar myndu hafa stigið inn um og fengið bætt og lagað. Slíkt kæmi ábyggilega bara frá langtíma djúpum vonbrigðum sem getnaður þess afkvæmis setti líf þeirra í með að setja plön þeirra á hliðina sem var auðvitað frá fordómum og ofurvaldi trúarbragða. Það er mögulegt að segja það nú á tímum að ungt fólk þá hafði séð smá op birtast um möguleika á annarskonar lífsstíl, en þeim gamla, ótal börn, buru og basl. Mengun þöggunar síðan um miðja síðustu öld og fyrri öldum þegar yfirvöld og snobb höfðu þann ráðríkisrétt að ýta einstaklingum í hjónaband vegna þess að þau höfðu leyft sér kynmök, án þess að vera á leið í hjónaband. Þar skorti algerlega nærgætni til þeirra einstaklinga og innsæi í hvað slíkt myndi setja í gang í þeim og trúin að „Guð hafi sett alla saman í hjónaband“ . Fullyrðing sem hefur reynst hin mikla bábilja í ótal tilfellum. Þó að auðvitað hafi verið og að hjónabönd séu til með þeim gæðum. Þegar viðkomandi einstaklingar hafa nægan þroska og annað til að slíkt geti orðið. En þegar svo er ekki, þá sitja þær erfiðu tilfinningar í þeim einstaklingum sem hafa verið þolendur slíks. Og þá gert með þær það sem þau kunnu og gátu, fyrir tíma leyfis til að mótmæla. Við höfum séð ótal dæmi frá skrifum ungu kynslóðarinnar í dag um þær erfiðu afleiðingar sem svo margir hafa lifað. Og afleiðingar þess komið fram á ótal vegu hegðunar og annars. Tíminn læknar ekki öll sár en setur sum í betri hólf í líkamanum Svo hvað gera þolendur til lengdar? Það er auðvitað einstaklings bundið og fari eftir eðli misnotkunarinnar og slíks. Hugtakið fyrirgefning hefur ótal stig og ferli. Ég sá að það væru tvær gráður um slíkt og sneri því svo við á þann hátt að það séu ótal tilfelli sem fyrirgefning gerist si svona án tilfinningalegra leyfa í viðkomandi einstaklingi. Sumt sem er hent að mannverum og þá oft hugsanlega frá óunnum sárum geranda frá undirvitundinni, án viðkomu í heilanum í reiði, frá fordómum og stundum einnig frá óunnunum sárum í gerendum. Eitthvað sem þau upplifa sig allt í einu verða að láta út og sem þá gubbast úr þeim án möguleika til að það heimsæki heilannn. Slíkt ristist svo þannig í þolendum að áhrifin fara áfram á hátt sem er ekki holl útkoma. Slíkt er líklegt til að hindra ferli þolenda. Og geta þá líka landað á og í börnum þeirra. Og þá að seinka eða stundum eyðileggja möguleika þeirra til að blómstra sem þær og upplifa sig sem mannverur á réttu róli fyrir sig. En varðandi alvarlegt andlegt ofbeldi. Þá er ekki rétt að sópa slíku undir teppin eins og ég man að ætlast var til fyrr á tímum. Sem var einskonar sjálfvirk afléttun fyrir gerendur, svo að þeir þyrftu ekki að hugsa neitt. Varðandi slík atriði kom ég upp með að snúa hugtakinu við á þennan hátt:„Hvaða einkunn eigi að gefa fyrir það“? Þegar maður fyrirgefur sjálfvirkt fyrir svo margt. Hvaða einkunn eigi að gefa, var uppgötvun og uppljómun fyrir mig að skoða dæmi gerenda, eftir að hafa fundið sjálfa mig. Og með því einnig náð þeirri tilfinningalegu fjarlægð og vinnslu, sem skapaði andrúmsloft til að gera það gerenda þolenda ástand hlutlaust. Þó að langtíma erfiðar afleiðingar snúist ekki endilega til hins betra. Svo er það: Hvað náum við að læra og taka frá reynslunni í þeim tilgangi að hjálpa öðrum í hliðstæðum kringumstæðum. Létta þeim einstaklingum lífið. Ferli sem kemur frá eigin vinnu. Og um leið með að hafa fengið einskonar röntgen sýn á mörg af atriðum þeirra sem níða og misnota aðra á ýmsa vegu, beita andlegu ofbeldi og ráðskast með líf annarra sem er ekki rétt leið fyrir líf þeirra. Mannkynssögur og önnur skrif staðfesta að lífsreynsla sé hluti af tilverunni en að það sé hægt að hækka meðvitundarstig um hegðun og framkomu Auðvitað er mikið af lífsreynslu hluti af skóla lífsins. Hvernig á mannkyn að læra ef allt sem gerðist í gær, á að hafa horfið úr heilabúum og kerfum og minni mannvera næsta dag? Fullyrðing sem oft var reynt að halda fram í þá daga, og var bull. Það er: Nema og ef það verður opnun til að kryfja allt til mergjar, sortera, skilja og læra að elska sjálf sig og viðurkenna eigin eiginleika. Þöggunar krafan sem var í gangi um aldir var kúgun. Með að finna orðin og skilninginn á sér, og því sem gerðist í félagi réttra einstaklinga. Þá er verið að minnka mengun taugakerfa, og um leið að gefa næstu kynslóðum möguleika á taugakerfum í betra ástandi. Svo er spurningin hvernig getur einhver talið að þolendur árása á lönd þeirra, hús, fjölskyldur og annað eigi að geta fyrirgefið þeim sem vilja gera slíkt? Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langt skeið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Sjá meira
Eitt af sérstöku atriðum við að verða eldri sem ég er að upplifa, er að maður fer að sjá líf sitt og áskoranir sem urðu og þær sem koma frá fleiri en einu sjónarhorni. Við að lesa þær ótal lífsreynslusögur yngri kynslóðarinnar sem þau hafa upplifað, þá kom það í hug minn núna 78 ára með mína eigin reynslu að nú hafa eitthvað af viðhorfum breyst sem voru ríkjandi fyrir fjörtíu árum og aftur í aldir.. Sú reynsla er frá þeim tímum sem tjáning um slíkt var bönnuð, og nokkrir bannorða málshættir og slagarar notaðir sem vopn gegn tjáningu. Að deila þessu sjónarhorni, gat þó ekki gerst fyrr en eftir að hafa fengið þann tíma og staðfestingar fræðinga, um að erfiðar tilfinningar hverfi ekki si svona út í buskann. Orðin sem ég lifði við að heyra að við ættum að „trúa“. Staðreyndin að þær fari inn í líkamann stjórnlaust var og er atriði sem ég vissi fyrir meira en hálfri öld síðan, en sú sem ég reyndi að deila því með þá, afneitaði því. Samkvæmt fræðum Thomas Hubl og Peter A Levine. Hef ég svo farið í að finna orð á þessu máli yfir sumt í reynslu minni án vitna, og frá annarri eigin upplifun til að lýsa því sem gerist. Þegar allskonar slæm reynsla gerðist og gerist, án þess að reynslan hafi náð að heimsækja heilabúið og setja í rökhyggjulegt dæmi. Það sem gerðist og gerist er að, fyrst lenda þær í kássu þarna inni í taugakerfunum. Þar sitja áhrif innri sára svo sem mengun þangað til og ef mannveran getur farið að tjá sig um það á gagnlegan hátt. Og Thomas fræðir okkur um í bók sinni að hangi ekki bara hjá okkur, heldur fari niður kynslóðirnar. Við það verður einskonar færsla frá hrúgu eða kássu ástandinu og atriðin fara smám saman á betri staði í kerfinu. Svo fer það eftir einhverju merkilegu um það hvað þarf að geymast til lengri tíma og hvað ekki sem við höfum ekki endilega ákvörðunar réttinn um. Þegar svo sögur reynslunnar hafa fengið tjáningu þá smáfærir efnið sig frá taugakerfum og undirvitund í betri staði einskonar bókasafns. Svo getur það tekið undirvitundina sinn tíma sín ár að melta það nóg til að færa sig á næsta stig. Sem er að skoða gerendur og fá nýja sýn á þá. Þeir geta verið foreldrar eða aðrir einstaklingar í samfélaginu og því miður stundum hreinir glæpa aðilar. Gerendur geta verið foreldrar að lifa ýmis vonbrigði og demba þeim þá á og í börnin sín. Meðvituð sem ómeðvituð hegðun sem er ein tegund langtíma áskorana. Erfiðleikar sem sum börn hafa fengið og tórt undir um aldir. Einskonar innri sýnar myndavél heila og augna sem þróast með tímanum Eftir það kemur óvæntur kafli, sem væri mismunandi tími í mismunandi einstaklingum. Af því að upplifun mín núna er sú, að þá fer ný linsa innra frá í heilabúinu að birtast. Hún getur farið í langtíma áhrif nákvæmnis atriða sem hafi haft áhrif á líkamlega heilsu viðkomandi einstaklings frá hverskonar misnotkun sem mannveran upplifði. Og auðvitað líka hina hliðina, þá fínu félagslegu hlið sem gerðist. Ég þekki atriði slíks. Og er mjög merkilegt að skoða undirölduna í þeim heilsuatriðum sem voru hundsuð og foreldrar horfðu bara í djúpri tilfinningalegri og undarlegri fjarlægð á það afkvæmi sitt hafa það ferli, sem aðrir foreldrar myndu hafa stigið inn um og fengið bætt og lagað. Slíkt kæmi ábyggilega bara frá langtíma djúpum vonbrigðum sem getnaður þess afkvæmis setti líf þeirra í með að setja plön þeirra á hliðina sem var auðvitað frá fordómum og ofurvaldi trúarbragða. Það er mögulegt að segja það nú á tímum að ungt fólk þá hafði séð smá op birtast um möguleika á annarskonar lífsstíl, en þeim gamla, ótal börn, buru og basl. Mengun þöggunar síðan um miðja síðustu öld og fyrri öldum þegar yfirvöld og snobb höfðu þann ráðríkisrétt að ýta einstaklingum í hjónaband vegna þess að þau höfðu leyft sér kynmök, án þess að vera á leið í hjónaband. Þar skorti algerlega nærgætni til þeirra einstaklinga og innsæi í hvað slíkt myndi setja í gang í þeim og trúin að „Guð hafi sett alla saman í hjónaband“ . Fullyrðing sem hefur reynst hin mikla bábilja í ótal tilfellum. Þó að auðvitað hafi verið og að hjónabönd séu til með þeim gæðum. Þegar viðkomandi einstaklingar hafa nægan þroska og annað til að slíkt geti orðið. En þegar svo er ekki, þá sitja þær erfiðu tilfinningar í þeim einstaklingum sem hafa verið þolendur slíks. Og þá gert með þær það sem þau kunnu og gátu, fyrir tíma leyfis til að mótmæla. Við höfum séð ótal dæmi frá skrifum ungu kynslóðarinnar í dag um þær erfiðu afleiðingar sem svo margir hafa lifað. Og afleiðingar þess komið fram á ótal vegu hegðunar og annars. Tíminn læknar ekki öll sár en setur sum í betri hólf í líkamanum Svo hvað gera þolendur til lengdar? Það er auðvitað einstaklings bundið og fari eftir eðli misnotkunarinnar og slíks. Hugtakið fyrirgefning hefur ótal stig og ferli. Ég sá að það væru tvær gráður um slíkt og sneri því svo við á þann hátt að það séu ótal tilfelli sem fyrirgefning gerist si svona án tilfinningalegra leyfa í viðkomandi einstaklingi. Sumt sem er hent að mannverum og þá oft hugsanlega frá óunnum sárum geranda frá undirvitundinni, án viðkomu í heilanum í reiði, frá fordómum og stundum einnig frá óunnunum sárum í gerendum. Eitthvað sem þau upplifa sig allt í einu verða að láta út og sem þá gubbast úr þeim án möguleika til að það heimsæki heilannn. Slíkt ristist svo þannig í þolendum að áhrifin fara áfram á hátt sem er ekki holl útkoma. Slíkt er líklegt til að hindra ferli þolenda. Og geta þá líka landað á og í börnum þeirra. Og þá að seinka eða stundum eyðileggja möguleika þeirra til að blómstra sem þær og upplifa sig sem mannverur á réttu róli fyrir sig. En varðandi alvarlegt andlegt ofbeldi. Þá er ekki rétt að sópa slíku undir teppin eins og ég man að ætlast var til fyrr á tímum. Sem var einskonar sjálfvirk afléttun fyrir gerendur, svo að þeir þyrftu ekki að hugsa neitt. Varðandi slík atriði kom ég upp með að snúa hugtakinu við á þennan hátt:„Hvaða einkunn eigi að gefa fyrir það“? Þegar maður fyrirgefur sjálfvirkt fyrir svo margt. Hvaða einkunn eigi að gefa, var uppgötvun og uppljómun fyrir mig að skoða dæmi gerenda, eftir að hafa fundið sjálfa mig. Og með því einnig náð þeirri tilfinningalegu fjarlægð og vinnslu, sem skapaði andrúmsloft til að gera það gerenda þolenda ástand hlutlaust. Þó að langtíma erfiðar afleiðingar snúist ekki endilega til hins betra. Svo er það: Hvað náum við að læra og taka frá reynslunni í þeim tilgangi að hjálpa öðrum í hliðstæðum kringumstæðum. Létta þeim einstaklingum lífið. Ferli sem kemur frá eigin vinnu. Og um leið með að hafa fengið einskonar röntgen sýn á mörg af atriðum þeirra sem níða og misnota aðra á ýmsa vegu, beita andlegu ofbeldi og ráðskast með líf annarra sem er ekki rétt leið fyrir líf þeirra. Mannkynssögur og önnur skrif staðfesta að lífsreynsla sé hluti af tilverunni en að það sé hægt að hækka meðvitundarstig um hegðun og framkomu Auðvitað er mikið af lífsreynslu hluti af skóla lífsins. Hvernig á mannkyn að læra ef allt sem gerðist í gær, á að hafa horfið úr heilabúum og kerfum og minni mannvera næsta dag? Fullyrðing sem oft var reynt að halda fram í þá daga, og var bull. Það er: Nema og ef það verður opnun til að kryfja allt til mergjar, sortera, skilja og læra að elska sjálf sig og viðurkenna eigin eiginleika. Þöggunar krafan sem var í gangi um aldir var kúgun. Með að finna orðin og skilninginn á sér, og því sem gerðist í félagi réttra einstaklinga. Þá er verið að minnka mengun taugakerfa, og um leið að gefa næstu kynslóðum möguleika á taugakerfum í betra ástandi. Svo er spurningin hvernig getur einhver talið að þolendur árása á lönd þeirra, hús, fjölskyldur og annað eigi að geta fyrirgefið þeim sem vilja gera slíkt? Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langt skeið.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun