Áralangt stofufangelsi, umdeild ákæra og játning í skiptum fyrir frelsi Magnús Jochum Pálsson skrifar 1. september 2025 12:30 Eiríkur og Hulda fara yfir sögu Julians Assange í Skuggavaldinu frá stóra leka Wikileaks árið 2010 og þar til hann varð frjáls maður 2024. EPA/Getty Eftir sjö ár Julians Assange, stofnanda Wikileaks, í sendiráði Ekvadors í Lundúnum var hann fluttur árið 2019 í Belmarsh-fangelsið sem venjulega hýsir hættulegustu ofbeldismenn Bretlands. Þar sat Assange í fimm ár meðan Bandaríkin reyndu á bak við tjöldin að fá hann framseldan. Í nýjasta þætti Skuggavaldsins rekja Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann sögu Julian Assange og WikiLeaks frá sögulegum lekum Wikileaks árið 2010 til lausnar hans árið 2024. Fyrir tilstuðlan Chelsea Manning hafði Wikileaks birt skjöl árið 2010 sem afhjúpuðu stríðsglæpi og leyndarmál Bandaríkjanna í Írak og Afganistan. Síðar komu minnisblöð og samskipti bandarískra diplómata í ljós sem leiddu til vandræðagangs og diplómatískra krísa. Lekarnir gerðu Assange að táknmynd frjálsra upplýsinga en jafnframt að skotmarki stórveldanna. Flúði í sendiráð Ekvadors og kynntist þar Stellu Vendipunktur varð þegar Assange var sakaður um kynferðisbrot í Svíþjóð. Málið dróst á langinn og lauk án ákæru, en ýtti undir vangaveltur um hvort ásakanirnar væru réttmætar eða hluti af stærri aðför gegn honum. Svíar kröfðust framsals, en Assange treysti því ekki og var sannfærður um að það myndi leiða til framsals til Bandaríkjanna. Hann flúði því í sendiráð Ekvadors og sat þar fastur í sjö ár undir stöðugu eftirliti, á meðan stjórnvöld og réttarkerfi deildu um örlög hans. Stofufangelsið var þó ekki samfellt volæði, þar kynntist hann mannréttindalögfræðingnum Stellu sem síðar varð eiginkona hans. Þau eignuðust tvö börn árin 2017 og 2019 en Stella hélt faðerni þeirra leyndu fram til ársins 2020. Fórnarlamb kerfisbundinnar aðfarar eða Íkarus anarkistanna? Við handtökuna í London 2019 lögðu bandarísk yfirvöld fram ákæru á hendur Assange. Upphaflega var hún fyrir samsæri um tölvuinnbrot, en innan mánaðar bættust við sautján ákæruatriði undir hinum umdeildu njósnalögum. Í versta falli hefði Assange getað átt yfir höfði sér 175 ára fangelsisdóm. Mannréttindasamtök víða um heim fordæmdu málið sem árás á blaðamennsku og Nils Melzer, sérfræðingur Sameinuðu þjóðanna um pyntingar, kallaði málsmeðferðina „fáránlega“ því um væri að ræða rannsókn sem hefði staðið í nær áratug án formlegrar ákæru. Sjá einnig: Assange sagður játa sök til að ganga laus Málinu lauk á endanum ekki með dómi. Í júní 2024, eftir tólf ár í stofufangelsi og fangelsi, lét bandaríska réttarkerfið undan alþjóðlegum þrýstingi, einkum frá Ástralíu, og Assange var leystur úr haldi og fluttur til eyjunnar Saipan á Kyrrahafi. Þar játaði hann eitt brot gegn njósnalögunum í skiptum fyrir að teljast hafa þegar setið af sér refsingu sína. Hann var í kjölfarið sendur heim til Ástralíu. Út frá sögu og örlögum Assange hafa spunnist miklar umræður um það hvort hann sé fórnarlamb kerfisbundinnar aðfarar stórvelda að uppljóstrara eða stjórnlaus anarkisti sem flaug of nálægt sólinni. Í næstu tveimur þáttum Skuggavaldsins verður sagan rakin enn frekar í ítarlegu viðtali við Kristinn Hrafnsson, ritstjóra WikiLeaks, sem hefur fylgt málinu frá upphafi og er einn nánasti samstarfsmaður Assange um margra ára skeið. Skuggavaldið Mál Julians Assange Bretland Bandaríkin Ástralía Tengdar fréttir WikiLeaks og aðför stórvelda: Uppljóstrun aldarinnar undirbúin í Reykjavík Á hráslagalegum vetri árið 2009 í djúpri efnahagskreppu varð Reykjavík óvæntur vettvangur einnar umtöluðustu uppljóstrunar 21. aldar. 18. ágúst 2025 12:53 Mest lesið Fann ástina loksins þegar hann tók sér marga elskhuga Lífið „Balí hefur einfaldlega stolið hjarta mínu“ Lífið Íslenski hönnuðurinn sem Dorrit dýrkar Tíska og hönnun Fyrsta Ungfrú Grænland í rúm þrjátíu ár Lífið Fékk sterkari bein án lyfja Lífið samstarf Söguleg rappveisla í Laugardalnum Tónlist Kynfræðingur, rektor og listakona styrktu tengslin Lífið Með sálfræðigráðu á leið í skartgripahönnun í Róm Tíska og hönnun Stjörnulífið: Dætur Jóns Ásgeirs og Geirs H. Haarde giftu sig Lífið Þóttist hafa rekið bróður sinn sem mætti óvænt aftur Lífið Fleiri fréttir Fyrsta Ungfrú Grænland í rúm þrjátíu ár Kynfræðingur, rektor og listakona styrktu tengslin FM Belfast bætir við aukatónleikum Þóttist hafa rekið bróður sinn sem mætti óvænt aftur Fann ástina loksins þegar hann tók sér marga elskhuga „Balí hefur einfaldlega stolið hjarta mínu“ 20 börn frá Grænlandi í sundi, skautum og í heimsókn hjá forsetanum Hver er Thomas Skinner? Tryllingur, framhjáhald og myndarlegar máltíðir Björk neitar Ísraelum um tónlist sína Enginn að rífast í partýi á Prikinu Hljóp undir fölsku nafni Úrslitaspurningin var um húðflúr aðalleikarans í Breaking Bad „Það jafnast enginn á við þig“ Hágrét þegar hún sagði mömmu að hún tæki ekki við búðinni Stjörnulífið: Dætur Jóns Ásgeirs og Geirs H. Haarde giftu sig Lítill rappari á leiðinni Ljúffengar uppskriftir undir tuttugu mínútum Fátt skemmtilegra en að klappa Einari á afturendann á almannafæri Haustlestur: Gotneskur drungi, magnaður sannleikur og boltarnir hans Trump Í fullkomnu starfi sem listrænn skipulagspési Krakkatían: Lína Langsokkur, Vegbúi og Afríka Hamingjustund þjóðarinnar í beinni útsendingu Allt að gerast í Rangárþingi hvað varðar lífsgæði íbúa Bakaríið í beinni útsendingu „Vökvagjöfin er ekki bara eitthvað sem ég trúi á“ Fréttatía vikunnar: Heimsmet, fúkyrði og brjóstahaldari Í leyfi frá skjánum til að styðja eiginmanninn í veikindum Ágústa Eva slær sér upp með KR-ingi Fagurfræði og ævintýralegt gróðurhús í Fossvogi Innviðaráðherra á von á barni Sjá meira
Í nýjasta þætti Skuggavaldsins rekja Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann sögu Julian Assange og WikiLeaks frá sögulegum lekum Wikileaks árið 2010 til lausnar hans árið 2024. Fyrir tilstuðlan Chelsea Manning hafði Wikileaks birt skjöl árið 2010 sem afhjúpuðu stríðsglæpi og leyndarmál Bandaríkjanna í Írak og Afganistan. Síðar komu minnisblöð og samskipti bandarískra diplómata í ljós sem leiddu til vandræðagangs og diplómatískra krísa. Lekarnir gerðu Assange að táknmynd frjálsra upplýsinga en jafnframt að skotmarki stórveldanna. Flúði í sendiráð Ekvadors og kynntist þar Stellu Vendipunktur varð þegar Assange var sakaður um kynferðisbrot í Svíþjóð. Málið dróst á langinn og lauk án ákæru, en ýtti undir vangaveltur um hvort ásakanirnar væru réttmætar eða hluti af stærri aðför gegn honum. Svíar kröfðust framsals, en Assange treysti því ekki og var sannfærður um að það myndi leiða til framsals til Bandaríkjanna. Hann flúði því í sendiráð Ekvadors og sat þar fastur í sjö ár undir stöðugu eftirliti, á meðan stjórnvöld og réttarkerfi deildu um örlög hans. Stofufangelsið var þó ekki samfellt volæði, þar kynntist hann mannréttindalögfræðingnum Stellu sem síðar varð eiginkona hans. Þau eignuðust tvö börn árin 2017 og 2019 en Stella hélt faðerni þeirra leyndu fram til ársins 2020. Fórnarlamb kerfisbundinnar aðfarar eða Íkarus anarkistanna? Við handtökuna í London 2019 lögðu bandarísk yfirvöld fram ákæru á hendur Assange. Upphaflega var hún fyrir samsæri um tölvuinnbrot, en innan mánaðar bættust við sautján ákæruatriði undir hinum umdeildu njósnalögum. Í versta falli hefði Assange getað átt yfir höfði sér 175 ára fangelsisdóm. Mannréttindasamtök víða um heim fordæmdu málið sem árás á blaðamennsku og Nils Melzer, sérfræðingur Sameinuðu þjóðanna um pyntingar, kallaði málsmeðferðina „fáránlega“ því um væri að ræða rannsókn sem hefði staðið í nær áratug án formlegrar ákæru. Sjá einnig: Assange sagður játa sök til að ganga laus Málinu lauk á endanum ekki með dómi. Í júní 2024, eftir tólf ár í stofufangelsi og fangelsi, lét bandaríska réttarkerfið undan alþjóðlegum þrýstingi, einkum frá Ástralíu, og Assange var leystur úr haldi og fluttur til eyjunnar Saipan á Kyrrahafi. Þar játaði hann eitt brot gegn njósnalögunum í skiptum fyrir að teljast hafa þegar setið af sér refsingu sína. Hann var í kjölfarið sendur heim til Ástralíu. Út frá sögu og örlögum Assange hafa spunnist miklar umræður um það hvort hann sé fórnarlamb kerfisbundinnar aðfarar stórvelda að uppljóstrara eða stjórnlaus anarkisti sem flaug of nálægt sólinni. Í næstu tveimur þáttum Skuggavaldsins verður sagan rakin enn frekar í ítarlegu viðtali við Kristinn Hrafnsson, ritstjóra WikiLeaks, sem hefur fylgt málinu frá upphafi og er einn nánasti samstarfsmaður Assange um margra ára skeið.
Skuggavaldið Mál Julians Assange Bretland Bandaríkin Ástralía Tengdar fréttir WikiLeaks og aðför stórvelda: Uppljóstrun aldarinnar undirbúin í Reykjavík Á hráslagalegum vetri árið 2009 í djúpri efnahagskreppu varð Reykjavík óvæntur vettvangur einnar umtöluðustu uppljóstrunar 21. aldar. 18. ágúst 2025 12:53 Mest lesið Fann ástina loksins þegar hann tók sér marga elskhuga Lífið „Balí hefur einfaldlega stolið hjarta mínu“ Lífið Íslenski hönnuðurinn sem Dorrit dýrkar Tíska og hönnun Fyrsta Ungfrú Grænland í rúm þrjátíu ár Lífið Fékk sterkari bein án lyfja Lífið samstarf Söguleg rappveisla í Laugardalnum Tónlist Kynfræðingur, rektor og listakona styrktu tengslin Lífið Með sálfræðigráðu á leið í skartgripahönnun í Róm Tíska og hönnun Stjörnulífið: Dætur Jóns Ásgeirs og Geirs H. Haarde giftu sig Lífið Þóttist hafa rekið bróður sinn sem mætti óvænt aftur Lífið Fleiri fréttir Fyrsta Ungfrú Grænland í rúm þrjátíu ár Kynfræðingur, rektor og listakona styrktu tengslin FM Belfast bætir við aukatónleikum Þóttist hafa rekið bróður sinn sem mætti óvænt aftur Fann ástina loksins þegar hann tók sér marga elskhuga „Balí hefur einfaldlega stolið hjarta mínu“ 20 börn frá Grænlandi í sundi, skautum og í heimsókn hjá forsetanum Hver er Thomas Skinner? Tryllingur, framhjáhald og myndarlegar máltíðir Björk neitar Ísraelum um tónlist sína Enginn að rífast í partýi á Prikinu Hljóp undir fölsku nafni Úrslitaspurningin var um húðflúr aðalleikarans í Breaking Bad „Það jafnast enginn á við þig“ Hágrét þegar hún sagði mömmu að hún tæki ekki við búðinni Stjörnulífið: Dætur Jóns Ásgeirs og Geirs H. Haarde giftu sig Lítill rappari á leiðinni Ljúffengar uppskriftir undir tuttugu mínútum Fátt skemmtilegra en að klappa Einari á afturendann á almannafæri Haustlestur: Gotneskur drungi, magnaður sannleikur og boltarnir hans Trump Í fullkomnu starfi sem listrænn skipulagspési Krakkatían: Lína Langsokkur, Vegbúi og Afríka Hamingjustund þjóðarinnar í beinni útsendingu Allt að gerast í Rangárþingi hvað varðar lífsgæði íbúa Bakaríið í beinni útsendingu „Vökvagjöfin er ekki bara eitthvað sem ég trúi á“ Fréttatía vikunnar: Heimsmet, fúkyrði og brjóstahaldari Í leyfi frá skjánum til að styðja eiginmanninn í veikindum Ágústa Eva slær sér upp með KR-ingi Fagurfræði og ævintýralegt gróðurhús í Fossvogi Innviðaráðherra á von á barni Sjá meira
WikiLeaks og aðför stórvelda: Uppljóstrun aldarinnar undirbúin í Reykjavík Á hráslagalegum vetri árið 2009 í djúpri efnahagskreppu varð Reykjavík óvæntur vettvangur einnar umtöluðustu uppljóstrunar 21. aldar. 18. ágúst 2025 12:53