Er pláss á himnum? 13. október 2005 14:56 Fyrir nokkrum dögum flutti eitt virtasta vísindatímarit heims, Nature, heimsbyggðinni fréttir sem voru svo óvæntar og einkennilegar að menn eru enn forviða og hálf ringlaðir yfir þeim. Á eynni Flóres, sem tilheyrir Indónesíu, er búið að finna beinaleifar áður óþekktrar manntegundar sem var uppi samtímis mannkyninu - homo sapiens - fyrir tólf þúsund árum og virðist hafa þróast frá sömu forfeðrum. Þetta fólk var dvergvaxið, um einn metri að hæð, með heilabú sem var um þrisvar sinnum minna en heilbú okkar en samt virðist það hafa útbúið og notað verkfæri og ekki er útilokað að það hafi einnig smíðað sér farartæki til að sigla til Flóres en slík smíði hefur þá jafnframt útheimt tungumál. Ef ekki ættu í hlut vísindamenn sem eru í miklu áliti væri freistandi að afgreiða fréttirnar sem einhvers konar hrekk eða svik svona eins og Piltdown-manninn fræga á Englandi fyrir um það bil hundrað árum sem vera átti hlekkurinn milli manns og apa en reyndist vera tilbúningur. Það voru vísindamenn frá Ástralíu og Indónesíu, sem um árabil hafa stundað fornleifarannsóknir á Flóres, sem gerðu uppgötvunina. Fundurinn var í hellaþyrpingu sem heitir Liang Bua. Bestu greinargerðina fyrir málinu öllu er að finna hér á vefsíðu Nature þar sem fundinum er ýtarlega lýst og hann settur í samhengi við fyrri þekkingu okkar á þróunarsögu mannkyns. Í DV á laugardaginn var góð samantekt um efnið, hin viðamesta sem birst hefur í íslenskum fjölmiðli. Vísindamenn vilja kalla hina nýju tegund Homo floresiensis og aðgreina hana þannig skýrt frá okkur - Homo sapiens - og sameiginlegum forfeðrum - eins og Homo erectus og Homo habilis. Fundur Homo floresiensis veldur því að skrifa verður þróunarsöguna upp á nýtt. Enginn átti von á því að samtímis hinu viti borna mannkyni hafi fyrir ekki lengri tíma en um tólf þúsund árum verið á dögum önnur manntegund sem einnig virðist hafa verið með verkfærni og nokkurt vit í kollinum. Það er alls ekki útilokað að á milli þeirra hafi verið samskipti. Við hljótum nú að endurskoða hugmyndir okkar um sérstöðu mannkynsins á jörðinni og í dýraríkinu. Fréttirnir af Flóreskyninu hafa rifjað upp að enn eru lifandi þar á eynni þjóðsögur um löngu útdautt smáfólk, dvergana Ebu Gogo. Kannski eru þetta ævagamlar minningar um Homo floresiensis. Hver veit. Samkvæmt sumum sögnum á þetta fólk að hafa verið til fyrir fimm hundruð árum, jafnvel síðar. Og þá er stutt í þá spurningu hvort afkomendur þess leynist enn í þéttum og órannsökuðum skógum Flóresar. Þótt yngstu beinaleifarnar, sem fundust á Flóres, séu um tólf þúsund ára gamlar gæti fólk af þessu kyni hafa verið uppi miklu nær okkur í tíma. Einhver frægasti líffræðingur samtímans, Richard Dawkins, var með vangaveltur af þessu tagi í Sunday Times fyrir rúmri viku og þegar annar eins maður og hann lætur slíkt eftir sér ætti minni spámönnum að vera óhætt að láta hugann reika. Homo floresiensis hlýtur líka að vekja upp guðfræðilegar spurningar með kristnu fólki. Við mennirnir erum samkvæmt Heilagri ritningu skapaðir í mynd guðs og það gerir okkur einstaka í veröldinni. Ritningin segir að við eigum að drottna á jörðinni og gera dýrin okkur undirgefin. Við erum með sál öndvert við sálarlausar skepnunar og okkur er búin vist á himnum, ef við njótum náðar og höfum iðkað líferni sem Drottni er þóknanlegt. Hvað með hina nýuppgötvuðu ættingja okkar? Eru þeir kannski nær því að vera dýr en menn? Voru þeir með sál? Hefur Drottinn gert ráð fyrir þeim í himnaríki? Úr því að þeir eru svona líkir manninum eru þeir þá ekki líka svipaðir Drottni sjálfum? Segjum svo að fólk af tegundinni Homo floresiensis birtist á meðal okkar? Mundum við telja að það ætti að njóta mannréttinda eða mundum við koma því fyrir í dýragarði? Það er ekki ætlunin að reyna að svara þessum spurningum hér, aðeins að vekja með lesendum hugrenningar um manninn, náttúruna og trúna í ljósi óvæntrar vísindalegrar uppgötvunar.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Magnússon Í brennidepli Mest lesið Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek Skoðun Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir skrifar Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson skrifar Skoðun Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Fyrir nokkrum dögum flutti eitt virtasta vísindatímarit heims, Nature, heimsbyggðinni fréttir sem voru svo óvæntar og einkennilegar að menn eru enn forviða og hálf ringlaðir yfir þeim. Á eynni Flóres, sem tilheyrir Indónesíu, er búið að finna beinaleifar áður óþekktrar manntegundar sem var uppi samtímis mannkyninu - homo sapiens - fyrir tólf þúsund árum og virðist hafa þróast frá sömu forfeðrum. Þetta fólk var dvergvaxið, um einn metri að hæð, með heilabú sem var um þrisvar sinnum minna en heilbú okkar en samt virðist það hafa útbúið og notað verkfæri og ekki er útilokað að það hafi einnig smíðað sér farartæki til að sigla til Flóres en slík smíði hefur þá jafnframt útheimt tungumál. Ef ekki ættu í hlut vísindamenn sem eru í miklu áliti væri freistandi að afgreiða fréttirnar sem einhvers konar hrekk eða svik svona eins og Piltdown-manninn fræga á Englandi fyrir um það bil hundrað árum sem vera átti hlekkurinn milli manns og apa en reyndist vera tilbúningur. Það voru vísindamenn frá Ástralíu og Indónesíu, sem um árabil hafa stundað fornleifarannsóknir á Flóres, sem gerðu uppgötvunina. Fundurinn var í hellaþyrpingu sem heitir Liang Bua. Bestu greinargerðina fyrir málinu öllu er að finna hér á vefsíðu Nature þar sem fundinum er ýtarlega lýst og hann settur í samhengi við fyrri þekkingu okkar á þróunarsögu mannkyns. Í DV á laugardaginn var góð samantekt um efnið, hin viðamesta sem birst hefur í íslenskum fjölmiðli. Vísindamenn vilja kalla hina nýju tegund Homo floresiensis og aðgreina hana þannig skýrt frá okkur - Homo sapiens - og sameiginlegum forfeðrum - eins og Homo erectus og Homo habilis. Fundur Homo floresiensis veldur því að skrifa verður þróunarsöguna upp á nýtt. Enginn átti von á því að samtímis hinu viti borna mannkyni hafi fyrir ekki lengri tíma en um tólf þúsund árum verið á dögum önnur manntegund sem einnig virðist hafa verið með verkfærni og nokkurt vit í kollinum. Það er alls ekki útilokað að á milli þeirra hafi verið samskipti. Við hljótum nú að endurskoða hugmyndir okkar um sérstöðu mannkynsins á jörðinni og í dýraríkinu. Fréttirnir af Flóreskyninu hafa rifjað upp að enn eru lifandi þar á eynni þjóðsögur um löngu útdautt smáfólk, dvergana Ebu Gogo. Kannski eru þetta ævagamlar minningar um Homo floresiensis. Hver veit. Samkvæmt sumum sögnum á þetta fólk að hafa verið til fyrir fimm hundruð árum, jafnvel síðar. Og þá er stutt í þá spurningu hvort afkomendur þess leynist enn í þéttum og órannsökuðum skógum Flóresar. Þótt yngstu beinaleifarnar, sem fundust á Flóres, séu um tólf þúsund ára gamlar gæti fólk af þessu kyni hafa verið uppi miklu nær okkur í tíma. Einhver frægasti líffræðingur samtímans, Richard Dawkins, var með vangaveltur af þessu tagi í Sunday Times fyrir rúmri viku og þegar annar eins maður og hann lætur slíkt eftir sér ætti minni spámönnum að vera óhætt að láta hugann reika. Homo floresiensis hlýtur líka að vekja upp guðfræðilegar spurningar með kristnu fólki. Við mennirnir erum samkvæmt Heilagri ritningu skapaðir í mynd guðs og það gerir okkur einstaka í veröldinni. Ritningin segir að við eigum að drottna á jörðinni og gera dýrin okkur undirgefin. Við erum með sál öndvert við sálarlausar skepnunar og okkur er búin vist á himnum, ef við njótum náðar og höfum iðkað líferni sem Drottni er þóknanlegt. Hvað með hina nýuppgötvuðu ættingja okkar? Eru þeir kannski nær því að vera dýr en menn? Voru þeir með sál? Hefur Drottinn gert ráð fyrir þeim í himnaríki? Úr því að þeir eru svona líkir manninum eru þeir þá ekki líka svipaðir Drottni sjálfum? Segjum svo að fólk af tegundinni Homo floresiensis birtist á meðal okkar? Mundum við telja að það ætti að njóta mannréttinda eða mundum við koma því fyrir í dýragarði? Það er ekki ætlunin að reyna að svara þessum spurningum hér, aðeins að vekja með lesendum hugrenningar um manninn, náttúruna og trúna í ljósi óvæntrar vísindalegrar uppgötvunar.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun