Ristilkrabbamein og forvarnir Teitur Guðmundsson skrifar 26. febrúar 2011 11:30 Mánuðurinn mars var í fyrra tengdur við „mottuna" og var kallaður Mottumars. Þar var áherslan lögð á krabbamein karla og forvarnir gegn þeim. Það skapaðist frábær stemmning og voru sendar inn myndir af mottum einstaklinga og jafnvel heilu liðunum, enda keppni í gangi og Íslendingar mikið keppnisfólk. Krabbameinsfélagið og styrktaraðilar eiga lof skilið fyrir þá vitundarvakningu og nú verður leikurinn endurtekinn í næsta mánuði. Það er þó óneitanlega sérstakt að leggja þennan mánuð undir krabbamein karla, enda mjög víða erlendis skilgreindur sem mánuður ristilkrabbameins, vitundar, fræðslu og forvarna , gegn því mjög svo algenga meini beggja kynja. Við teljum rétt að umræðan um ristilkrabbamein verði hafin upp í þessum sama mánuði samanber erlendis, til viðbótar við áherslur á eingöngu krabbamein hjá körlum. Hérlendis er ristilkrabbamein í þriðja sæti yfir algengustu krabbamein hjá báðum kynjum og greinast á hverju ári um 140 einstaklingar samkvæmt tölum Krabbameinsskrár Íslands og fer vaxandi. Þá eru ekki síður sláandi tölur úr sama gagnagrunni, en 50 einstaklingar látast árlega sem gefur hugmynd um alvarleika sjúkdómsins. Það er því mikilvægt að vinna ötullega að fræðslu til einstaklinga um ristilkrabbamein og hvetja þá sem eru í skilgreindum áhættuhópum til skimunar samkvæmt klínískum leiðbeiningum Landlæknisembættisins. Þannig mun á markvissan hátt reynt að fækka dauðsföllum og hafa áhrif á nýgengi ristilkrabbameins hérlendis, bæta lífsgæði einstaklinga og stuðla að sparnaði vegna meðferðar slíkra meina en kostnaður hleypur á hundruðum milljóna á ári hverju. Mikilvægi þess að geta fækkað dauðsföllum af völdum krabbameina er öllum ljóst. Krabbamein í ristli og endaþarmi eru í dag orsök mikils heilsutjóns og er önnur algengasta dánarorsök af völdum krabbameina meðal Íslendinga. Stórar rannsóknir þar sem einstaklingum hefur verið fylgt eftir í nálægt tvo áratugi hafa sýnt að fækka má dauðsföllum af völdum þessarra krabbameina með skimun þar sem leitað er að blóði í hægðum. Skimun hefur nú þegar verið hafin í mörgum löndum í kringum okkur. Slík skimun er mjög mikilvæg af eftirtöldum ástæðum: 1. Um er að ræða sjúkdóm sem er algengur og veldur miklu heilsufarstjóni eða dauðsföllum. 2. Með skimun er hægt að greina sjúkdóminn á forstigum hans, meðan hann er enn læknanlegur. Skimunaraðgerðir eru ásættanlegar fyrir sjúklinginn og auðveldar í framkvæmd. 3. Sýnt er að meðferð sjúkdómsins sem greinist í kjölfar skimunar er árangursríkari en án skimunar. 4. Ávinningur skimunar vegur þyngra en mögulegur skaði og kostnaður vegna hennar. Það er til mikils að vinna og ljóst að allir verða að leggjast á eitt til þess að árangur verði sem bestur í því forvarnarstarfi sem okkur ber að sinna, samanber leiðbeiningar Landlæknisembættisins. Í mörg ár hefur verið barist fyrir því að koma á fót skipulegri skimun fyrir þessum sjúkdómi hérlendis, en því miður án árangurs. Fjárveitingar hafa verið af skornum skammti í þennan málaflokk og ekki hefur ástandið batnað í fjármálum ríkisins á undanförnum misserum. Heilsuvernd hefur því í samvinnu við Meltingarlækningadeild Landspítala í Hafnarfirði ákveðið að hefja leit að ristilkrabbameini hjá einstaklingum með því að skima fyrir blóði í hægðum með reglubundnum hætti. Þeim sem greinast jákvæðir við slíka skoðun verður vísað til skoðunar og mats á þörf fyrir ristilspeglun sem er talin nákvæmasta tæknin í dag til greiningar og meðferðar á forstigum sjúkdóma í ristli og endaþarmi. Einstaklingar munu geta nálgast heimagreiningarpróf í apóteki innan tíðar með ítarlegum leiðbeiningum um skipulag framkvæmdar og eftirfylgd með niðurstöðu. Þá skal þeim sem hafa tekið slíkt próf en reynst neikvæðir fyrir blóði fylgt eftir árlega með sama hætti. Rannsóknir hafa sýnt fram á lækkun dánartíðni af völdum ristilkrabbameins með slíku fyrirkomulagi. Aðgerð sem þessi beinist að öllum einstaklingum, körlum og konum, 50-75 ára sem teljast í meðal áhættu, þ.e. hafa enga sérstaka áhættuþættti og eru einkennalausir. Að öðru leyti er vísað í leiðbeiningar landlæknis varðandi sérstaka áhættuhópa á vefnum www.landlaeknir.is. Þá skal einnig vísað í fræðsluefni á vefnum www.doktor.is og á vef krabbameinsfélagsins, www.krabb.is. Allar nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu Heilsuverndar www.hv.is eða í gegnum netfangið hv@hv.is. Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Teitur Guðmundsson Mest lesið Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Mánuðurinn mars var í fyrra tengdur við „mottuna" og var kallaður Mottumars. Þar var áherslan lögð á krabbamein karla og forvarnir gegn þeim. Það skapaðist frábær stemmning og voru sendar inn myndir af mottum einstaklinga og jafnvel heilu liðunum, enda keppni í gangi og Íslendingar mikið keppnisfólk. Krabbameinsfélagið og styrktaraðilar eiga lof skilið fyrir þá vitundarvakningu og nú verður leikurinn endurtekinn í næsta mánuði. Það er þó óneitanlega sérstakt að leggja þennan mánuð undir krabbamein karla, enda mjög víða erlendis skilgreindur sem mánuður ristilkrabbameins, vitundar, fræðslu og forvarna , gegn því mjög svo algenga meini beggja kynja. Við teljum rétt að umræðan um ristilkrabbamein verði hafin upp í þessum sama mánuði samanber erlendis, til viðbótar við áherslur á eingöngu krabbamein hjá körlum. Hérlendis er ristilkrabbamein í þriðja sæti yfir algengustu krabbamein hjá báðum kynjum og greinast á hverju ári um 140 einstaklingar samkvæmt tölum Krabbameinsskrár Íslands og fer vaxandi. Þá eru ekki síður sláandi tölur úr sama gagnagrunni, en 50 einstaklingar látast árlega sem gefur hugmynd um alvarleika sjúkdómsins. Það er því mikilvægt að vinna ötullega að fræðslu til einstaklinga um ristilkrabbamein og hvetja þá sem eru í skilgreindum áhættuhópum til skimunar samkvæmt klínískum leiðbeiningum Landlæknisembættisins. Þannig mun á markvissan hátt reynt að fækka dauðsföllum og hafa áhrif á nýgengi ristilkrabbameins hérlendis, bæta lífsgæði einstaklinga og stuðla að sparnaði vegna meðferðar slíkra meina en kostnaður hleypur á hundruðum milljóna á ári hverju. Mikilvægi þess að geta fækkað dauðsföllum af völdum krabbameina er öllum ljóst. Krabbamein í ristli og endaþarmi eru í dag orsök mikils heilsutjóns og er önnur algengasta dánarorsök af völdum krabbameina meðal Íslendinga. Stórar rannsóknir þar sem einstaklingum hefur verið fylgt eftir í nálægt tvo áratugi hafa sýnt að fækka má dauðsföllum af völdum þessarra krabbameina með skimun þar sem leitað er að blóði í hægðum. Skimun hefur nú þegar verið hafin í mörgum löndum í kringum okkur. Slík skimun er mjög mikilvæg af eftirtöldum ástæðum: 1. Um er að ræða sjúkdóm sem er algengur og veldur miklu heilsufarstjóni eða dauðsföllum. 2. Með skimun er hægt að greina sjúkdóminn á forstigum hans, meðan hann er enn læknanlegur. Skimunaraðgerðir eru ásættanlegar fyrir sjúklinginn og auðveldar í framkvæmd. 3. Sýnt er að meðferð sjúkdómsins sem greinist í kjölfar skimunar er árangursríkari en án skimunar. 4. Ávinningur skimunar vegur þyngra en mögulegur skaði og kostnaður vegna hennar. Það er til mikils að vinna og ljóst að allir verða að leggjast á eitt til þess að árangur verði sem bestur í því forvarnarstarfi sem okkur ber að sinna, samanber leiðbeiningar Landlæknisembættisins. Í mörg ár hefur verið barist fyrir því að koma á fót skipulegri skimun fyrir þessum sjúkdómi hérlendis, en því miður án árangurs. Fjárveitingar hafa verið af skornum skammti í þennan málaflokk og ekki hefur ástandið batnað í fjármálum ríkisins á undanförnum misserum. Heilsuvernd hefur því í samvinnu við Meltingarlækningadeild Landspítala í Hafnarfirði ákveðið að hefja leit að ristilkrabbameini hjá einstaklingum með því að skima fyrir blóði í hægðum með reglubundnum hætti. Þeim sem greinast jákvæðir við slíka skoðun verður vísað til skoðunar og mats á þörf fyrir ristilspeglun sem er talin nákvæmasta tæknin í dag til greiningar og meðferðar á forstigum sjúkdóma í ristli og endaþarmi. Einstaklingar munu geta nálgast heimagreiningarpróf í apóteki innan tíðar með ítarlegum leiðbeiningum um skipulag framkvæmdar og eftirfylgd með niðurstöðu. Þá skal þeim sem hafa tekið slíkt próf en reynst neikvæðir fyrir blóði fylgt eftir árlega með sama hætti. Rannsóknir hafa sýnt fram á lækkun dánartíðni af völdum ristilkrabbameins með slíku fyrirkomulagi. Aðgerð sem þessi beinist að öllum einstaklingum, körlum og konum, 50-75 ára sem teljast í meðal áhættu, þ.e. hafa enga sérstaka áhættuþættti og eru einkennalausir. Að öðru leyti er vísað í leiðbeiningar landlæknis varðandi sérstaka áhættuhópa á vefnum www.landlaeknir.is. Þá skal einnig vísað í fræðsluefni á vefnum www.doktor.is og á vef krabbameinsfélagsins, www.krabb.is. Allar nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu Heilsuverndar www.hv.is eða í gegnum netfangið hv@hv.is. Höfundur er læknir.
Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar
Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun