Í átt að nýjum hjónabandsskilningi Sigurvin Lárus Jónsson og Sunna Dóra Möller skrifar 7. apríl 2015 13:10 Í grein sem birtist á visi.is þann 24. mars færðum við rök fyrir því að þó lagalegu jafnrétti hafi verið náð með setningu einna hjúskaparlaga, höfum við sem samfélag og kirkja ekki enn náð sátt um hjónabandsskilning sem nær yfir öll hjúskaparform. „Af hefðbundnum hjónabandskilningi” er það að segja að hann er ekki ásættanlegur af þeim sökum að hann byggir á æxlunarforsendu, feðraveldishugmyndum og gagnkynhneigðarhyggju. Lykillinn að nýjum hjónabandsskilningi liggur í endurskilgreiningu á hugtökum um gagnkvæmni og á inntaki hjónabandsins. Með því að endurskoða þá nálgun sem liggur að baki hefðbundum hjónabandsskilningi og hugtakanotkun opnast gluggi til að frelsa hjónabandið úr viðjum karlaveldisins, frá gagnkynhneigðarhyggju og frá kúgandi sýn á samskipti kynjanna. Ein leið til að opna hjónabandsskilninginn til að hann rúmi alla, er að aðskilja hugmyndir um kynlíf og æxlun. Samkvæmt hefðinni á kynlíf í hjónabandi einungis að beinast að frjósemi, það er fela í sér þann möguleika að barn verði til. Með þeim rökum hafa kirkjudeildir bannað getnaðarvarnir og kynlíf utan hjónabands en slík fordæming hefur haft alvarlegar afleiðingar í för með sér, sérstaklega í lífi kvenna og á útbreiðslu alnæmis í Afríku. Nýtt viðmið í garð kynlífs felur í sér að horfa á samlífi frá sjónarhóli tengsla en ekki fjölgunar. Með því að gera það opnast möguleiki á að þróa nýja kynlífssiðfræði, sem hefur gæði kynlífs að leiðarljósi og það leiðir um leið til viðurkenningar á fjölbreyttari samlífisgerðum en sambandi karls og konu. Hið sama gildir um hugmyndina um gagnkvæmni en hana þarf að aðskilja frá þeirri forsendu að kynin séu andstæður og að til að hjónaband sé gilt þurfi karl og konu. Vestræn menning hefur sögulega gengið útfrá því að kynlíf byggist á yfirráðum og að valdaójafnvægi sé kynferðislega aðlaðandi. Hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð þarf að hafna til að komast út úr þeirri krísu sem við stöndun frammi fyrir sem samfélag vegna hlutgervingar líkamans, kynferðisofbeldis og fordæmingu hinsegin ásta. Allt tengist það og á grunn sinn í hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð yfir öðrum. Ný viðmið um gagnkvæmnina fela í sér þá hugsun að um tvo fullveðja einstaklinga sé að ræða, sem koma saman á jafningjagrunni og hafa að leiðarljósi gagnkvæma kynferðislega ánægju og nánd. Sú ánægja er háð sjálfræði og samþykki beggja aðila og ánægja í kynlífi vekur upp siðferðilegan vanda þegar slíkt jafnræði er ekki til staðar. Takist okkur sem samfélag og kirkja að brjótast úr viðjum úreltra hugmynda um hjónabandið og losa okkur undan æxlunar- og gagnkynhneigðarhyggju er til mikils að vinna. Slík þróun yrði ekki einungis skref í átt til aukins stuðnings og viðurkenningar á ólíkum fjölskylduformum, heldur jafnframt skref í átt til aukinnar velferðar í samfélaginu. Börn sem alast upp við þá hugmynd að yfirráð séu staðlandi í samskiptum, leita eðlislægt sjálf í slík sambönd. Þess vegna ber okkur að kenna börnum að vera gagnrýnin á þá ofbeldismenningu sem er ríkjandi í staðalmyndum um samskipti kynjanna í dægurmenningunni og reynast þeim fyrirmynd í þeim samböndum sem þau alast upp við. Það hefur það aldrei verið brýnna að snúa umræðunni í átt að samfélagslegri endurskilgreiningu á því hvað felst í ástarsambandi tveggja einstaklinga og hvernig viljum við sjá það samband þróast til framtíðar. Ef okkur tekst að ná samstöðu um ný viðmið um tilfinningasambönd jafningja leggjum við grundvöll að hjónabandsskilningi sem umfaðmar alla í einn veruleika á grundvelli þess sem Jesús Kristur boðaði. Sambönd sem eru laus við æxlunarhyggju, kynjahyggju og gagnkynhneigðarhyggju innifela gæði fyrir þau börn sem eru hluti af slíkum fjölskyldum, sem og þá hópa samfélagsins, sem eru á jaðrinum vegna karlaveldissjónarmiða og hafa fengið að ríkja um hjónabandið í allt of langan tíma. Slíkt inntak hjónabandsins vísar til framtíðar og leggur grunninn að umræðu um það hvernig við viljum sjá hjónabandið þróast á 21. öldinni. Okkar er að hafa kjark að stíga það mikilvæga skref og taka alvarlega skrif fræðimanna um hjónabandssiðfræði, á erlendri og íslenskri grundu, þar sem leitast er við að hefja hjónabandið til vegs og virðingar en umfaðma um leið alla óháð kyni og kynhneigð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Tengdar fréttir Af hefðbundnum hjónabandsskilningi Þann 19. mars birtist grein í Fréttablaðinu sem ber heitið "Af samvisku presta“ þar sem rætt er um þá kerfislægu mismunun sem enn ríkir innan Þjóðkirkjunnar í garð hjónavígslu hinsegin fólks. 24. mars 2015 11:08 Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Í grein sem birtist á visi.is þann 24. mars færðum við rök fyrir því að þó lagalegu jafnrétti hafi verið náð með setningu einna hjúskaparlaga, höfum við sem samfélag og kirkja ekki enn náð sátt um hjónabandsskilning sem nær yfir öll hjúskaparform. „Af hefðbundnum hjónabandskilningi” er það að segja að hann er ekki ásættanlegur af þeim sökum að hann byggir á æxlunarforsendu, feðraveldishugmyndum og gagnkynhneigðarhyggju. Lykillinn að nýjum hjónabandsskilningi liggur í endurskilgreiningu á hugtökum um gagnkvæmni og á inntaki hjónabandsins. Með því að endurskoða þá nálgun sem liggur að baki hefðbundum hjónabandsskilningi og hugtakanotkun opnast gluggi til að frelsa hjónabandið úr viðjum karlaveldisins, frá gagnkynhneigðarhyggju og frá kúgandi sýn á samskipti kynjanna. Ein leið til að opna hjónabandsskilninginn til að hann rúmi alla, er að aðskilja hugmyndir um kynlíf og æxlun. Samkvæmt hefðinni á kynlíf í hjónabandi einungis að beinast að frjósemi, það er fela í sér þann möguleika að barn verði til. Með þeim rökum hafa kirkjudeildir bannað getnaðarvarnir og kynlíf utan hjónabands en slík fordæming hefur haft alvarlegar afleiðingar í för með sér, sérstaklega í lífi kvenna og á útbreiðslu alnæmis í Afríku. Nýtt viðmið í garð kynlífs felur í sér að horfa á samlífi frá sjónarhóli tengsla en ekki fjölgunar. Með því að gera það opnast möguleiki á að þróa nýja kynlífssiðfræði, sem hefur gæði kynlífs að leiðarljósi og það leiðir um leið til viðurkenningar á fjölbreyttari samlífisgerðum en sambandi karls og konu. Hið sama gildir um hugmyndina um gagnkvæmni en hana þarf að aðskilja frá þeirri forsendu að kynin séu andstæður og að til að hjónaband sé gilt þurfi karl og konu. Vestræn menning hefur sögulega gengið útfrá því að kynlíf byggist á yfirráðum og að valdaójafnvægi sé kynferðislega aðlaðandi. Hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð þarf að hafna til að komast út úr þeirri krísu sem við stöndun frammi fyrir sem samfélag vegna hlutgervingar líkamans, kynferðisofbeldis og fordæmingu hinsegin ásta. Allt tengist það og á grunn sinn í hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð yfir öðrum. Ný viðmið um gagnkvæmnina fela í sér þá hugsun að um tvo fullveðja einstaklinga sé að ræða, sem koma saman á jafningjagrunni og hafa að leiðarljósi gagnkvæma kynferðislega ánægju og nánd. Sú ánægja er háð sjálfræði og samþykki beggja aðila og ánægja í kynlífi vekur upp siðferðilegan vanda þegar slíkt jafnræði er ekki til staðar. Takist okkur sem samfélag og kirkja að brjótast úr viðjum úreltra hugmynda um hjónabandið og losa okkur undan æxlunar- og gagnkynhneigðarhyggju er til mikils að vinna. Slík þróun yrði ekki einungis skref í átt til aukins stuðnings og viðurkenningar á ólíkum fjölskylduformum, heldur jafnframt skref í átt til aukinnar velferðar í samfélaginu. Börn sem alast upp við þá hugmynd að yfirráð séu staðlandi í samskiptum, leita eðlislægt sjálf í slík sambönd. Þess vegna ber okkur að kenna börnum að vera gagnrýnin á þá ofbeldismenningu sem er ríkjandi í staðalmyndum um samskipti kynjanna í dægurmenningunni og reynast þeim fyrirmynd í þeim samböndum sem þau alast upp við. Það hefur það aldrei verið brýnna að snúa umræðunni í átt að samfélagslegri endurskilgreiningu á því hvað felst í ástarsambandi tveggja einstaklinga og hvernig viljum við sjá það samband þróast til framtíðar. Ef okkur tekst að ná samstöðu um ný viðmið um tilfinningasambönd jafningja leggjum við grundvöll að hjónabandsskilningi sem umfaðmar alla í einn veruleika á grundvelli þess sem Jesús Kristur boðaði. Sambönd sem eru laus við æxlunarhyggju, kynjahyggju og gagnkynhneigðarhyggju innifela gæði fyrir þau börn sem eru hluti af slíkum fjölskyldum, sem og þá hópa samfélagsins, sem eru á jaðrinum vegna karlaveldissjónarmiða og hafa fengið að ríkja um hjónabandið í allt of langan tíma. Slíkt inntak hjónabandsins vísar til framtíðar og leggur grunninn að umræðu um það hvernig við viljum sjá hjónabandið þróast á 21. öldinni. Okkar er að hafa kjark að stíga það mikilvæga skref og taka alvarlega skrif fræðimanna um hjónabandssiðfræði, á erlendri og íslenskri grundu, þar sem leitast er við að hefja hjónabandið til vegs og virðingar en umfaðma um leið alla óháð kyni og kynhneigð.
Af hefðbundnum hjónabandsskilningi Þann 19. mars birtist grein í Fréttablaðinu sem ber heitið "Af samvisku presta“ þar sem rætt er um þá kerfislægu mismunun sem enn ríkir innan Þjóðkirkjunnar í garð hjónavígslu hinsegin fólks. 24. mars 2015 11:08
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar