Ákall um endurreisn Guðmundur Andri Thorsson skrifar 1. febrúar 2016 13:45 Látið hefur verið í veðri vaka að um fimmtíu og fimm þúsund Íslendingar hafi skrifað undir ákall Kára Stefánssonar um endurreisn íslenska heilbrigðiskerfisins af því að þeir séu ekki nógu talnaglöggir. Og forsætisráðherra landsins hefur raunar látið liggja að því að því hærra sem hlutfall framlaga til heilbrigðismála sé hjá þjóð, þeim mun verra sé þjóðfélagsástandið þar.níu – tíu – ellefu? Það var og. Auðvitað erum við ringluð þar sem tölur eru annars vegar. Hvernig má annað vera í landi þar sem það er háþróuð listgrein að hagræða tölum, skálda út frá tölum? Kannski er sjálf tilvera þjóðarinnar ein allsherjar reikningsskekkja ef út í það er farið, og nógu oft hefur verið sýnt fram á að þjóðin er þjóðhagslega óhagkvæm. Tölur þurfa vissulega að vera réttar – eða öllu heldur: Frú A og herra B þurfa að hafa sömu forsendur þegar þau tala saman um tölur. Því hefur ahins vegar ldrei verið að heilsa hér á landi frá því að ég man eftir mér og þess vegna erum við æði mörg sem dettum sjálfkrafa út og hættum að hlusta þegar stjórnmálamenn rífa af sér gleraugun – eða setja þau á sig – og fara að þylja nefna tölur og prósentuhlutföll til að sanna mál sitt. Gott og vel. Kannski ekki ellefu og kannski ekki átta komma sjö og kannski ekki tíu heldur níu eða sjö – eða jafnvel ellefu. Eða tólf? Við Íslendingar höfum að minnsta kosti horft á heilbrigðiskerfi okkar grotna smám saman niður. Þegar Kári Stefánsson sker upp herör fær hann því strax hljómgrunn. Það er ekki bara vegna þess að hann sé mælskur og rökfastur heldur af því að fólk finnur unnvörpum að hann hefur hér lög að mæla – það veit það af eigin skinni eða út af reynslu vinar, vinnufélaga eða ástvinar.Ófremdarástand Kannski er hægt að sýna fram á með prósentureikningi að þetta sé alveg ágætt: sjúklingar bíða mánuðum saman eftir aðgerðum, jafnvel lífsnauðsynlegum. Sjúklingar liggja í kústaskápum og á göngum Landspítalans, sem er á að líta eins og sjúkrastofnun í stríðshrjáðu landi, meðan hús eins og St. Jósepsspítali í Hafnarfirði og Heilsuverndarstöðin í Reykjavík standa tóm. Landspítalinn er sjálfur í heilsuspillandi húsnæði, vegna skorts á eðlilegu viðhaldi. Barna- og unglingageðdeild Landspítalans þarf að loka út af myglusvepp. Krabbameinssjúklingar eru rukkaðir um háar fjárhæðir til að standa straum af læknismeðferð sinni og lyfjameðferð. Sjúklingar eru sendir heim fárveikir til að rýma fyrir nýjum sjúklingum því að excel-skjalið krefst tiltekinna afkasta. Fjöldi manns er án heimilislæknis. Gamalt og sjúkt fólk fær ekki sómasamlegu umönnun og er jafnvel á hrakhólum. Óljósar reglur gilda um viðveru lækna, hvenær þeir eru að störfum við spítalann og hvenær þeir er á einkastofu sinni. Læknar fást ekki til starfa á ýmsum nauðsynlegum sérfræðisviðum. Sáralítil endurnýjun er í stétt heilsugæslulækna, sem eiga að sinna grunnþjónustu. Og þannig mætti lengi telja. Í stað þess að keppast við að sýna fram á tölfræðilegt ágæti þessa ástands ættu velunnarar núverandi ríkisstjórnar að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um hana, þennan flokk eða hinn. Áratugum saman hafa ríkisstjórnir og fjárlaganefndir litið á það sem meginhlutverk sitt að „skera niður útgjöld til heilbrigðismála“, rífa niður og draga saman, fremur en að byggja upp. Smám saman hefur það verið sett í hendur góðgerðarfélaga að sinna eðlilegri endurnýjun á tækjakosti spítalans. Hægt og bítandi hafa menn vanist því að líta á útgjöld til þessa málaflokks sem „eyðslu“ sem koma þurfi böndum á, en ekki eðlilegt þjónustustig í ríku og réttlátu samfélagi; eðlilega fjárfestingu í heilsu og heilbrigði almennings. Með sama áframhaldi er þess kannski skammt að bíða að meðferð verði komin undir „kostun“ og í eyru sjúklinga hvísli rödd í tíma og ótíma að þessi meðferð sé í boði þessa eða hins kostunaraðilans … Þetta hefur lengi verið svona. Í þessum efnum er vandséð að einn stjórnmálaflokkur skeri sig úr öðrum. Gott ef það voru ekki jafnaðarmenn sem hófu „kostnaðarhlutdeild sjúklinga“ á sinni tíð, sem hefur smám saman orðið til þess að sjúklingar þurfa ekki einungis að glíma við vinnutap og áhyggjur af heilsu sinni og framtíð, heldur eiga andvökunætur yfir því hvernig eigi að fjármagna meðferð sína og lyfjakaup. Undirskriftasöfnun Kára og hans fólks snýst fyrst og fremst um hugarfarsbreytingu. Að stjórnmálastéttin skilji að það er verkefni hennar að búa þannig um hnútana að grunnstoðir samfélagsins séu í lagi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Látið hefur verið í veðri vaka að um fimmtíu og fimm þúsund Íslendingar hafi skrifað undir ákall Kára Stefánssonar um endurreisn íslenska heilbrigðiskerfisins af því að þeir séu ekki nógu talnaglöggir. Og forsætisráðherra landsins hefur raunar látið liggja að því að því hærra sem hlutfall framlaga til heilbrigðismála sé hjá þjóð, þeim mun verra sé þjóðfélagsástandið þar.níu – tíu – ellefu? Það var og. Auðvitað erum við ringluð þar sem tölur eru annars vegar. Hvernig má annað vera í landi þar sem það er háþróuð listgrein að hagræða tölum, skálda út frá tölum? Kannski er sjálf tilvera þjóðarinnar ein allsherjar reikningsskekkja ef út í það er farið, og nógu oft hefur verið sýnt fram á að þjóðin er þjóðhagslega óhagkvæm. Tölur þurfa vissulega að vera réttar – eða öllu heldur: Frú A og herra B þurfa að hafa sömu forsendur þegar þau tala saman um tölur. Því hefur ahins vegar ldrei verið að heilsa hér á landi frá því að ég man eftir mér og þess vegna erum við æði mörg sem dettum sjálfkrafa út og hættum að hlusta þegar stjórnmálamenn rífa af sér gleraugun – eða setja þau á sig – og fara að þylja nefna tölur og prósentuhlutföll til að sanna mál sitt. Gott og vel. Kannski ekki ellefu og kannski ekki átta komma sjö og kannski ekki tíu heldur níu eða sjö – eða jafnvel ellefu. Eða tólf? Við Íslendingar höfum að minnsta kosti horft á heilbrigðiskerfi okkar grotna smám saman niður. Þegar Kári Stefánsson sker upp herör fær hann því strax hljómgrunn. Það er ekki bara vegna þess að hann sé mælskur og rökfastur heldur af því að fólk finnur unnvörpum að hann hefur hér lög að mæla – það veit það af eigin skinni eða út af reynslu vinar, vinnufélaga eða ástvinar.Ófremdarástand Kannski er hægt að sýna fram á með prósentureikningi að þetta sé alveg ágætt: sjúklingar bíða mánuðum saman eftir aðgerðum, jafnvel lífsnauðsynlegum. Sjúklingar liggja í kústaskápum og á göngum Landspítalans, sem er á að líta eins og sjúkrastofnun í stríðshrjáðu landi, meðan hús eins og St. Jósepsspítali í Hafnarfirði og Heilsuverndarstöðin í Reykjavík standa tóm. Landspítalinn er sjálfur í heilsuspillandi húsnæði, vegna skorts á eðlilegu viðhaldi. Barna- og unglingageðdeild Landspítalans þarf að loka út af myglusvepp. Krabbameinssjúklingar eru rukkaðir um háar fjárhæðir til að standa straum af læknismeðferð sinni og lyfjameðferð. Sjúklingar eru sendir heim fárveikir til að rýma fyrir nýjum sjúklingum því að excel-skjalið krefst tiltekinna afkasta. Fjöldi manns er án heimilislæknis. Gamalt og sjúkt fólk fær ekki sómasamlegu umönnun og er jafnvel á hrakhólum. Óljósar reglur gilda um viðveru lækna, hvenær þeir eru að störfum við spítalann og hvenær þeir er á einkastofu sinni. Læknar fást ekki til starfa á ýmsum nauðsynlegum sérfræðisviðum. Sáralítil endurnýjun er í stétt heilsugæslulækna, sem eiga að sinna grunnþjónustu. Og þannig mætti lengi telja. Í stað þess að keppast við að sýna fram á tölfræðilegt ágæti þessa ástands ættu velunnarar núverandi ríkisstjórnar að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um hana, þennan flokk eða hinn. Áratugum saman hafa ríkisstjórnir og fjárlaganefndir litið á það sem meginhlutverk sitt að „skera niður útgjöld til heilbrigðismála“, rífa niður og draga saman, fremur en að byggja upp. Smám saman hefur það verið sett í hendur góðgerðarfélaga að sinna eðlilegri endurnýjun á tækjakosti spítalans. Hægt og bítandi hafa menn vanist því að líta á útgjöld til þessa málaflokks sem „eyðslu“ sem koma þurfi böndum á, en ekki eðlilegt þjónustustig í ríku og réttlátu samfélagi; eðlilega fjárfestingu í heilsu og heilbrigði almennings. Með sama áframhaldi er þess kannski skammt að bíða að meðferð verði komin undir „kostun“ og í eyru sjúklinga hvísli rödd í tíma og ótíma að þessi meðferð sé í boði þessa eða hins kostunaraðilans … Þetta hefur lengi verið svona. Í þessum efnum er vandséð að einn stjórnmálaflokkur skeri sig úr öðrum. Gott ef það voru ekki jafnaðarmenn sem hófu „kostnaðarhlutdeild sjúklinga“ á sinni tíð, sem hefur smám saman orðið til þess að sjúklingar þurfa ekki einungis að glíma við vinnutap og áhyggjur af heilsu sinni og framtíð, heldur eiga andvökunætur yfir því hvernig eigi að fjármagna meðferð sína og lyfjakaup. Undirskriftasöfnun Kára og hans fólks snýst fyrst og fremst um hugarfarsbreytingu. Að stjórnmálastéttin skilji að það er verkefni hennar að búa þannig um hnútana að grunnstoðir samfélagsins séu í lagi.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun