Gísli Marteinn og Halldór Halldórsson í hár saman

Nýleg könnun Gallup fyrir Viðskiptablaðið um fylgi flokka í borginni er sem köld vatnsgusa í andlit Sjálfstæðisflokksins. Eru þeir þó ýmsu vanir á þeim vettvangi. Svo virðist sem borin von sé að þeir muni ná vopnum sínum í borginni, þessu fyrrum helsta vígi flokksins.

Undirliggjandi pirringurinn braust út á Twitter í gær þar sem þeim lenti saman Halldóri Halldórssyni oddvita Sjálfstæðismanna og svo fyrrum borgarstjóraefni flokksins, sjónvarpsmannsinum Gísla Marteini Baldurssyni.

Ýmsir veltu vanda flokksins fyrir sér á samfélagsmiðlum og talar Andrés Jónsson almannatengill, sem þekkir vel til iðrastarfsemi flokkakerfisins eftir áralangt starf innan Samfylkingarinnar, um eyðimerkurgöngu Sjálfstæðisflokksins.

Meirihlutinn heldur sjó

Ýmis teikn hafa verið uppi um að flokkarnir séu farnir að hita upp fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar að ári og hefur minnihlutinn sótt hart að Degi B. Eggertssyni að undanförnu og á ýmsum sviðum. Hann hefur verið harðlega gagnrýndur meðal annars fyrir ófremdarástand í húsnæðismálum og að gatnakerfi borgarinnar sé í molum. Svo fátt eitt sé nefnt.

En þrátt fyrir þetta virðist meirihlutinn, Samfylking, Björt framtíð, Píratar og VG, standa traustum fótum. Samkvæmt könnuninni er hann með svipað fylgi og í síðustu kosningum eða rúm 61 prósent. Sem er merkileg staðreynd meðal annars í ljósi skelfilegrar stöðu Samfylkingar í landsmálunum. Flokkurinn nánast þurrkaðist út í síðustu Alþingiskosningum. En, Dagur og co halda sjó í borginni.

Sigur fyrir Líf

Fylgið færist reyndar til innan meirihlutans. Viðskiptablaðið fer yfir það að fylgi Samfylkingarinnar, sem er með fimm borgarfulltrúa, fari í rúm 22 prósent úr 32 í kosningunum. BF með sína tvo borgarfulltrúa tapar einnig verulegu fylgi og fer úr tæpum 16 prósentum í tæp 5. Þetta er hrun sem ef til vill má rekja til þess að Björt framtíð er í standandi vandræðum út á við í ríkisstjórnarsamstarfinu.

Fylgi Samfylkingarinnar, sem í dag er með fimm borgarfulltrúa, hefur hríðfallið en flokkurinn mælist nú með 22,3% samanborið við 31,9% í kosningunum. Þetta er verður þó að teljast sigur í ljósi útreiðarinnar sem Samfylkingin hlaut í Alþingiskosningunum í fyrra; 5,7 prósent.

Nú ber til þess að líta að landsmálin hafa áhrif á sveitarstjórnarkosningar en ekkert endilega að þar sé fylgni heldur er sem kjósendur leiti jafnvægis eða viðnáms; sá flokkur sem er í stjórn á ekkert endilega góðu gengi að fagna í Reykjavík. (Reyndar virðist sama lögmál gilda í forsetakosningum, sé Sjálfstæðisflokkurinn við völd er nánast borin von að kandídat úr þeim ranni sjái ljósið sem frambjóðandi.) Og þessa tilhneigingu má sjá í umræddri könnun um fylgi í borginni. Þetta má sjá hjá Bjartri framtíð, sem á tvo borgarfulltrúa í dag, en fylgi flokksins fer úr 15,6% í 4,6% meðan stjórnarandstöðuflokkurinn Píratar rúmlega tvöfalda fylgi sitt í borginni, fara úr 6 prósentum í 14.

En, það eru Vinstri grænir sem eru burðarásinn í fylgi meirihlutans. Þeir tvöfalda fylgi sitt og mælast nú með 21 prósent úr 8. Þetta er hlýtur að teljast mikill sigur fyrir Líf Magneudóttur, eina borgarfulltrúa VG og forseta borgarstjórnar. Mikil innanmein hafa þjakað VG í borginni, tala má um klofning. Sóley Tómasdóttir fyrrverandi oddviti VG í borginni var umdeild og fylgi VG í borginni hafði lengi setið fast með hana sem foringja. Líf og Sóley tókust á hatramlega, Sóley hafði nauman og umdeildan sigur í leiðtogaslag, en Sóley dró sig svo í hlé, Líf tók við og getur nú hrósað sigri sé litið til könnunarinnar. Hún stendur með pálmann í höndunum.

Sjálfstæðisflokkurinn situr pikkfastur

En, það eru vandræði Sjálfstæðisflokksins sem einkum vekja athygli. Sjálfstæðisflokkurinn er vissulega stærsti flokkurinn í borginni, með tæp 26 prósent samkvæmt könnun Gallup. En, þar situr flokkurinn fastur en um er að ræða svipað fylgi og flokkurinn hlaut í síðustu kosningum. Af er sem áður var þegar flokkurinn var með hreinan meirihluta í Reykjavík. En, það er orðið langt síðan.

Sjálfstæðismenn trúa á sterkan leiðtoga, þeir eru foringjahollir en út frá þeim hugmyndum hafa Sjálfstæðismenn staðið lengi frammi fyrir foringjakrísu í borginni, eiginlega allar götur frá því að Davíð Oddsson þá borgarstjóri söðlaði um 1991 og fór yfir í landsmálin. Þeir hafa leitað logandi ljósi eftir einhverjum til að leiða flokkinn til valda. Gengið á ýmsu og nú síðast var Halldór Halldórsson kallaður til frá Ísafirði. Honum hefur ekki tekist að ná vopnum sínum fyrir sig og sitt fólk í flokknum. Hafi einhver bundið við það vonir að hann myndi leiða flokkinn til áhrifa í borginni hafa þær vonir brugðist og ekkert sem bendir til þess að á því verði breytingar.

Vandræði Halldórs eru margslungin. Og víst er að margir Sjálfstæðismenn horfa til breytinga en það er ekki hlaupið að því að finna lausnir.

Gísli Marteinn lætur Halldór heyra það

Undirliggjandi óánægjan braust meðal annars fram í áðurnefndri snakillri Twitter-færslu frá Gísla Marteini Baldurssyni sjónvarpsmanni. Nú ber að hafa það í huga að Gísli Marteinn er ekki hver sem er. Hann fór í prófkjörsslag við Vilhjálm Þ. Vilhjálmsson árið 2005, slagur sem hann tapaði naumlega. Þetta er stærsta prófkjör sem haldið hefur verið á Íslandi og vel að merkja, í könnunum þá var Sjálfstæðisflokkurinn að mælast með fylgi vel yfir 50 prósentum.

Gísli Marteinn fjaraði út sem vonarstjarna Sjálfstæðisflokksins, einangraðist sem umhverfisverndarsinni, andstæðingur flugvallarins, fylgjandi hjólavæðingu og þéttingu byggðar. En nú er lag og hann lætur Halldór og Sjálfstæðismenn í borginni fá það óþvegið á Twitter:

„Er hugsanlegt að hraðbrautaskipulag, meiri mengun, ný úthverfi, verri strætó og veik miðborg sé ekki að slá í gegn?“

Halldór Halldórsson bregst við á Twittervegg Gísla Marteins: „Betri strætó. Ekki snúa út úr. Minni mengun. Meira flæði. Samgöngur fyrir alla. Meira val.“

Gísli Marteinn lætur Halldór ekki eiga neitt inni hjá sér: „Þetta er ekki rétt Halldór. Þið viljið meiri og hraðari umferð en meirihlutinn. Kemur skýrt fram. Slíkt skapar aukna svifryksmengun.“

Í samskiptum þeirra má greina undirliggjandi átök um áherslur í borgarpólitíkinni. Halldór gefst ekki upp og svarar vígreifum Gísla:

Áhyggjuefnið fyrir flugvallarvinina B+D í borgarstjórn er ekki að fylgið sé fast í 33%. Heldur hver vill vinna með þeim með þessa stefnu?

— Gísli Marteinn (@gislimarteinn) June 8, 2017

„Í stefnu okkar eru talað um forgangsakreinar fyrir strætó - betri strætó. Við viljum lækkun hraða í 30 km. mjög víða. Og betra flæði.“

Halldór er stjáklandi í afstöðu sinni, vandræði hans eru nánast áþreifanleg: „Sammála um að við viljum betri strætó? Gott. Við viljum lækka hraða í 30 km. Gott. Betra flæði ekki þrenging og mögulega mislæg gatnamót.“

Heimskir kjósendur

Þá höggva áhugamenn um pólitíkina í borginni eftir því að útskýringar Halldórs á því hvers vegna flokkurinn situr pikkfastur í könnunum mega heita sérkennilegar – ef ekki beinlínis skaðlegar.

Viðskiptablaðið leitaði skýringa hjá oddvita flokksins, hvers vegna þessi staða?

„Í þriðja lagi segir Halldór að hann telur að fólk geri sér ekki neina grein fyrir því hvaða flokkar eru í meirihlutanum í Reykjavík. Það er kannski einhver sem hugsar að hann sé brjálaður út í Dag, borgarstjóra, og „Holu-Hjálmar,“ sami einstaklingur segir að götur í Reykjavík séu fullar af holum. Í kjölfarið telur fólk að þeir verði ekki kosnir. Svo er hringt frá fyrirtæki sem er að gera skoðanakönnun og þá segist fólk ætla að kjósa VG eða Pírata. En það eru einmitt þeir flokkar sem mynda þennan meirihluta,“ segir Halldór í samtali við Viðskiptablaðið.

Veik staða Halldórs

Stundin hefur, meðal annarra, þegar gert sér mat úr þessum óheppilegu ummælum. Það getur vart verið til fagnaðar fyrir pólitíkus sem vill vera í náðinni meðal kjósenda að saka þá um heimsku.

Sjálfstæðismenn eru sem sagt í bullandi vandræðum nú þegar tæpt ár er í borgarstjórnarkosningar. Óánægja er með Halldór, staða hans er veik en hann er ekki munaðarlaus innan flokksins.

Hann er til að mynda tengdasonur dómkirkjuklerks, en Séra Hjálmar Jónsson er áhrifamaður innan Sjálfstæðisflokksins sem fyrrverandi þingmaður og vel metinn hagyrðingur. Hversu vel það það dugar liggur ekki fyrir og það sem meira er, enginn er í sjónmáli sem gæti stokkið á sviðið.

Samfylkingarmenn kætast

Samfylkingarmenn hafa himinn höndum tekið, allt í einu eru vandræði þeirra ekki í brennidepli og höfð að háði og spotti. Andrés Jónsson segir í gær, á Facebooksíðu sinni, að líklega haldi eyðimerkurganga Sjálfstæðisflokksins í borginni áfram í næstu kosningum. „Þau geta gleymt því að finna einhvern spútnik oddvita sem kæmi sem bjargvættur utan frá. Ættu frekar að horfa til framtíðar og stilla upp einhverjum sem myndi vaxa í minnihluta á næsta kjörtímabili og kæmi til greina sem borgarstjóri 2022.“

Og Magnús Orri Schram, sem meðal annars fór í formannsslag í Samfylkingunni og naut þar stuðnings Dags, tekur undir með Andrési félaga sínum: „Svo virðist sem þeir séu læstir og innilokaðir. Til dæmis sýnist mér þeir vera eini hópurinn (meirihluti eða minnihluti) á öllu höfuðborgarsvæðinu sem er á móti Borgarlínu.“