Gleymmérei - Rými til heilsuræktar í annríki háskólalífsins Aníta Hinriksdóttir og Krister Blær Jónsson skrifar 29. júlí 2019 20:10 Heilsa er umræðuefni sem ávallt virðist fanga huga fólks, enda snýst umræðan um aðferðir til að öðlast góða heilsu, stuðla að heilbrigðu líferni og að líða almennt sem best. Góð heilsa er jú gulli betri. Misjafnar hugmyndir eru á lofti um hvað felist raunverulega í góðri heilsu og virðist svarið fara alfarið eftir viðmælandanum hverju sinni. Líklega er hægt að sammælast um að góð heilsa felist í andlegri, jafnt og líkamlegri, vellíðan sem gerir fólki kleift að sinna hugans lystisemdum án takmarka. Má þá einu gilda um hvort það felist í því að stunda útivist eða í því að hringa sig í sófanum og láta þreytu líða úr sér. Góð heilsa, í öllum sínum víða skilningi, auðveldar áskoranir hins daglega lífs og verður því að teljast ansi verðugt keppikefli. Heilsurækt er þó hugtak sem auðvelt er að einskorða við líkamsrækt þó svo að áhrif andlegrar vellíðan á heilsu sé eitthvað sem ekki verður litið framhjá. Heilsa og vellíðan eru samtvinnuð hugtök og liggja oft sömu orsakir að baki andlegra- og líkamlegra kvilla, eins og margir þekkja e.t.v. á eigin skinni. Streita og álag geta, svo dæmi sé tekið, legið að baki hvort tveggja höfuðverk og andlegri vanlíðan. Af þeim ástæðum er mikilvægt að fólk hafi tíma aflögu fyrir sjálft sig og safni ekki upp álagi og streitu sem nær ógjörningur er að vinna úr. Raunin er hins vegar sú að oftar en ekki er fólk undir of miklu álagi, úr mörgum áttum, án þess einu sinni að átta sig á því. Þetta leiðir til stress, eftirsjár vegna ókláraða verka og, eins og gefur að skilja, skerts tíma til sjálfsræktar. Háskólanemar, og eflaust fleiri, kannast án efa við þá stöðu að sitja fyrirlestra, skila verkefnum, læra fyrir próf, vinna í hluta- eða fullu starfi, sinna fjölskyldunni og að lokum finna tíma fyrir sjálfan sig. Þetta er því miður jafna, sem fyrir gríðarlega marga, gengur hreinlega ekki upp og er þá tíminn fyrir sjálfsrækt sá hluti sem dettur hvað oftast út. Könnun á geðheilsu nemenda á háskólastigi, sem gerð var á vegum Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og Háskólans í Reykjavík, varpaði ljósi á gríðarlega alvarlega stöðu nemenda við skólana, þar sem þriðjungur þeirra sýndi einkenni miðlungs eða alvarlegs þunglyndis. Þó annríkið megi teljast nóg fyrir, er einnig staðreynd að margir þurfa að eyða miklum tíma í að komast á milli staða. Eðli málsins samkvæmt, myndi sá tími sem gæti farið í heilsurækt aukast til muna ef minni tími færi í að endasendast borgarhorna á milli og hægt væri t.d. að ganga að þjónustu eins og líkamsræktaraðstöðu á háskólasvæðinu sjálfu. Háskóli Íslands hefur að vísu íþróttahús til umráða, en enn virðist vera rými fyrir umbætur í þeim málum. Háskólasamfélagið er afar stórt og fjölbreytt, með öllum sínum 12.000 nemendum, og þó að sumir hafi tök á því að renna við í ræktinni á leiðinni einhvert, með tilheyrandi ferðatíma, fyrirhöfn og kostnaði, hafa ekki allir tök á því að sækja á önnur mið til líkamsræktar. Tilkoma enn betri líkamsræktaraðstöðu yrði skólanum svo sannarlega til framdráttar og ætti háskólasamfélagið allt að stuðla að eins sjálfsögðum hlut og svigrými til sjálfræktar í hvívetna. Í kjölfar vitundarvakningarinnar um geð- og lýðheilsu hefur þó ýmislegt áunnist á undanförnum árum. Stúdentaráð Háskóla Íslands hefur til að mynda sett geðheilsu nemenda í forgang og nú hefur Háskólinn bætt tveimur 50% stöðum sálfræðinga við þá einu sem fyrir var. Eins hefur Geðfræðslufélagið Hugrún unnið frábært starf og slík samtök geta aldeilis kallast búbót fyrir háskólasamfélagið og samfélagið sem heild. Þrátt fyrir vitundarvakninguna, virðast einstaklingar sem gefa sér tíma fyrir sjálfan sig oft vera stimplaðir sem eigingjarnir, innhverfir eða ófélagslyndir. Að sama skapi virðist hreyfing aðeins teljast sem hreyfing ef hlaupnir eru 10km, lyft þungt eða hjólað langt. Það meðalhóf sem vænlegast er til heilsu virðist vera dottið úr almennri umræðu. Hreyfing er nefnilega líka að ganga í skólann, hjóla í búðina eða taka stigann í stað lyftu; Hlutir sem auðveldir eru í framkvæmd og vænlegir til þess að innleiða í daglega rútínu. Margir gera sér ekki almennilega grein fyrir hvar skóinn kreppir þegar eigin líðan er annars vegar. Ljóst er því að mikilvægt er að opna umræðuna um líðan og tilfinningar enn frekar. Hin gríðarlega fjölbreytta flóra fólks þarf að fá tækifæri til þess átta sig á því hvað hefur áhrif á eigin líðan ásamt því að fá svigrúm til að rækta hana, andlega jafnt sem líkamlega. Höfundar eru varafulltrúi í Stúdentaráði fyrir Röskvu á menntavísindasviði og fyrrverandi stúdentaráðsliði Röskvu á heilbrigðisvísindasviði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Skóla - og menntamál Mest lesið Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Sjá meira
Heilsa er umræðuefni sem ávallt virðist fanga huga fólks, enda snýst umræðan um aðferðir til að öðlast góða heilsu, stuðla að heilbrigðu líferni og að líða almennt sem best. Góð heilsa er jú gulli betri. Misjafnar hugmyndir eru á lofti um hvað felist raunverulega í góðri heilsu og virðist svarið fara alfarið eftir viðmælandanum hverju sinni. Líklega er hægt að sammælast um að góð heilsa felist í andlegri, jafnt og líkamlegri, vellíðan sem gerir fólki kleift að sinna hugans lystisemdum án takmarka. Má þá einu gilda um hvort það felist í því að stunda útivist eða í því að hringa sig í sófanum og láta þreytu líða úr sér. Góð heilsa, í öllum sínum víða skilningi, auðveldar áskoranir hins daglega lífs og verður því að teljast ansi verðugt keppikefli. Heilsurækt er þó hugtak sem auðvelt er að einskorða við líkamsrækt þó svo að áhrif andlegrar vellíðan á heilsu sé eitthvað sem ekki verður litið framhjá. Heilsa og vellíðan eru samtvinnuð hugtök og liggja oft sömu orsakir að baki andlegra- og líkamlegra kvilla, eins og margir þekkja e.t.v. á eigin skinni. Streita og álag geta, svo dæmi sé tekið, legið að baki hvort tveggja höfuðverk og andlegri vanlíðan. Af þeim ástæðum er mikilvægt að fólk hafi tíma aflögu fyrir sjálft sig og safni ekki upp álagi og streitu sem nær ógjörningur er að vinna úr. Raunin er hins vegar sú að oftar en ekki er fólk undir of miklu álagi, úr mörgum áttum, án þess einu sinni að átta sig á því. Þetta leiðir til stress, eftirsjár vegna ókláraða verka og, eins og gefur að skilja, skerts tíma til sjálfsræktar. Háskólanemar, og eflaust fleiri, kannast án efa við þá stöðu að sitja fyrirlestra, skila verkefnum, læra fyrir próf, vinna í hluta- eða fullu starfi, sinna fjölskyldunni og að lokum finna tíma fyrir sjálfan sig. Þetta er því miður jafna, sem fyrir gríðarlega marga, gengur hreinlega ekki upp og er þá tíminn fyrir sjálfsrækt sá hluti sem dettur hvað oftast út. Könnun á geðheilsu nemenda á háskólastigi, sem gerð var á vegum Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og Háskólans í Reykjavík, varpaði ljósi á gríðarlega alvarlega stöðu nemenda við skólana, þar sem þriðjungur þeirra sýndi einkenni miðlungs eða alvarlegs þunglyndis. Þó annríkið megi teljast nóg fyrir, er einnig staðreynd að margir þurfa að eyða miklum tíma í að komast á milli staða. Eðli málsins samkvæmt, myndi sá tími sem gæti farið í heilsurækt aukast til muna ef minni tími færi í að endasendast borgarhorna á milli og hægt væri t.d. að ganga að þjónustu eins og líkamsræktaraðstöðu á háskólasvæðinu sjálfu. Háskóli Íslands hefur að vísu íþróttahús til umráða, en enn virðist vera rými fyrir umbætur í þeim málum. Háskólasamfélagið er afar stórt og fjölbreytt, með öllum sínum 12.000 nemendum, og þó að sumir hafi tök á því að renna við í ræktinni á leiðinni einhvert, með tilheyrandi ferðatíma, fyrirhöfn og kostnaði, hafa ekki allir tök á því að sækja á önnur mið til líkamsræktar. Tilkoma enn betri líkamsræktaraðstöðu yrði skólanum svo sannarlega til framdráttar og ætti háskólasamfélagið allt að stuðla að eins sjálfsögðum hlut og svigrými til sjálfræktar í hvívetna. Í kjölfar vitundarvakningarinnar um geð- og lýðheilsu hefur þó ýmislegt áunnist á undanförnum árum. Stúdentaráð Háskóla Íslands hefur til að mynda sett geðheilsu nemenda í forgang og nú hefur Háskólinn bætt tveimur 50% stöðum sálfræðinga við þá einu sem fyrir var. Eins hefur Geðfræðslufélagið Hugrún unnið frábært starf og slík samtök geta aldeilis kallast búbót fyrir háskólasamfélagið og samfélagið sem heild. Þrátt fyrir vitundarvakninguna, virðast einstaklingar sem gefa sér tíma fyrir sjálfan sig oft vera stimplaðir sem eigingjarnir, innhverfir eða ófélagslyndir. Að sama skapi virðist hreyfing aðeins teljast sem hreyfing ef hlaupnir eru 10km, lyft þungt eða hjólað langt. Það meðalhóf sem vænlegast er til heilsu virðist vera dottið úr almennri umræðu. Hreyfing er nefnilega líka að ganga í skólann, hjóla í búðina eða taka stigann í stað lyftu; Hlutir sem auðveldir eru í framkvæmd og vænlegir til þess að innleiða í daglega rútínu. Margir gera sér ekki almennilega grein fyrir hvar skóinn kreppir þegar eigin líðan er annars vegar. Ljóst er því að mikilvægt er að opna umræðuna um líðan og tilfinningar enn frekar. Hin gríðarlega fjölbreytta flóra fólks þarf að fá tækifæri til þess átta sig á því hvað hefur áhrif á eigin líðan ásamt því að fá svigrúm til að rækta hana, andlega jafnt sem líkamlega. Höfundar eru varafulltrúi í Stúdentaráði fyrir Röskvu á menntavísindasviði og fyrrverandi stúdentaráðsliði Röskvu á heilbrigðisvísindasviði.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun