Nýtt upphaf - froðusnakk eða alvöru stöff? Hrund Gunnsteinsdóttir skrifar 4. janúar 2021 15:00 Áður en heimsfaraldur skall á heimsbyggðina var ljóst að hefðbundnar hugmyndir okkar um verðmætasköpun hefðu ekki skilað okkur sjálfbærum samfélögum og stabílum framtíðarhorfum. Við höfum reynt á þolmörk jarðar og dregið úr getu náttúrunnar til að endurnýja sig, orsakað hamfarahlýnun, aukið ójöfnuð og stuðlað að misskiptingu auðs. Að auki hefur skammsýni í viðskiptum og skortur á þverfaglegri þekkingarsköpun verið á kostnað langtímahugsunar og frjós ímyndarafls sem stuðlar að sjálfbærni. Hlutverk fyrirtækja hefur breyst Í grein í byrjun árs 2020 vísaði ég í stofnanda og formann Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum) þar sem hann sagði að “leiðandi aðilar bæði í einka- og opinberum geira þurfa að gera sér grein fyrir því að hlutverk fyrirtækja hefur breyst á síðastliðnum 50 árum. Árið 1970, þegar nóbelsverðlaunahafinn Milton Friedman talaði fyrir því að hagsmunir hluthafa ættu að tróna efst, þá annað hvort gerðu fyrirtæki sér ekki grein fyrir samfélagslegum áhrifum sínum, eða voru of lítil til að hafa áhrif á félagslegt og efnahagslegt jafnvægi.” Þessi skilningur er grunnur sjálfbærs reksturs. Með öðrum orðum þá eiga rekstrarhagsmunir að ná til hagaðila í víðum skilningi, en ekki einungis hluthafa. Þar skiptir til að mynda máli starfsfólk í allri virðiskeðjunni, viðskiptavinir, nærsamfélag og umgengni um náttúruauðlindir. Tíminn er núna Samfara því að heimsfaraldurinn hefur sett alþjóðlegar og innlendar áskoranir á stera, hefur ofangreindum áherslum vaxið ásmegin, enda engin vanþörf á. Árið 2020 kom mörgum okkar í skilning um að við þurfum að endurræsa kerfin okkar til að skapa bjarta framtíð. Okkur má vera ljóst að ef við gerum ekki róttækar breytingar er framtíðin ekki björt. Og rétti tíminn fyrir breytingar er núna. Nýtt upphaf Endurræsingin hefur hlotið yfirskriftina Nýtt upphaf, eða The Great Reset á ensku. Þetta sjáum við í áherslum á sjálfbæra uppbyggingu eftir COVID-19 hjá Evrópusambandinu, Norðurlandaþjóðunum, forstjórum leiðandi fyrirtækja víða um heim og hópi alþjóðlegra fjárfesta. Þá hafa leiðtogar ríkja kallað eftir því að fjárfestar taki af skarið og leggi áherslur á sjálfbærar fjárfestingar. Á Íslandi tók ríkisstjórnin og aðilar sem fara fyrir yfir 80% af eignum á fjármálamarkaði höndum saman og lýstu yfir ásetningi um sjálfbærar fjárfestingar. Ávöxtun til lengri tíma er betur tryggð með sjálfbærum fjárfestingum. Viljum við sjálfbæran eða ósjálfbæran rekstur? ,,Rekstur ríkisins er ósjálfbær," skrifaði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, ferðamála-, iðnaðar og nýsköpunarráðherra, í nýlegri grein í Kjarnanum. ,,… til þess að við náum aftur fyrri styrk þarf tvennt að gerast: Atvinnulífið þarf að fá tækifæri til að skapa meiri verðmæti og í öðru lagi þurfum við að hugsa verkefni ríkisins upp á nýtt." ,,Nýtt upphaf" felur í sér að þetta tvennt hafi sjálfbærni, - jafnvægi milli efnahags, samfélags og náttúru, að grunnforsendu. Að hafa styrk og þor Árið 2020 kenndi okkur að við getum breytt hratt. Áður en COVID-19 kom til sögunnar hafði átt sér stað mikilvæg vinna við að leggja drög að því hvernig framtíð við viljum á Íslandi, t.d. í ljósi fjórðu iðnbyltingarinnar og samfélagslegar áskoranir. Áhersla á nýsköpun og samfélagslegar áskoranir má t.d. sjá í Vísinda- og tæknistefnu Íslands fyrir árin 2020-2022. Í færslu sinni á facebook í upphafi árs komst Jenny Ruth Hrafnsdóttir, ein af stofnendum fjárfestingasjóðsins Crowberry Capital, vel að orði: ,,Nú þegar 2020 hefur fært okkur 2021 er ekki seinna vænna að ræða hvort við ætlum að byggja framtíðarsamfélagið upp með jafn mikilli vissu og öryggi og brugðist var við í faraldrinum. (...) Þegar 2021 gefur okkur frelsi til athafna, þá er mikilvægt ađ hafa styrk og þor til ađ taka nýjar, djarfar og framúrstefnulegar ákvarðanir. Skiljum við í raun hvert verkefnið er? Víðtæk áhrif COVID-19 hafa hrikt í grunnstoðum og í grundvallaratriðum breytt því hvernig við tökum ákvarðanir. ,,Við stöndum á tímamótum, og leiðtogar reyna að finna jafnvægi á milli aðkallandi verkefna annars vegar og óvissu til lengri tíma litið hins vegar," segir á heimasíðu Alþjóðaefnahagsráðsins sem er tileinkuð Nýju upphafi (e. The Great Reset). Um þessi áramót merkjum við mikilvægan slagkraft. Að nú sé rétti tíminn til að gera róttækar breytingar og móta atvinnulíf, samfélagssáttmála og efla tækifæri komandi kynslóða. Stóra spurningin er, skiljum við í raun hvert verkefnið er? Höfum við ímyndunarafl til að setja okkur fyrir sjónir hvert þessi sýn getur leitt okkur? Hvert er þitt hlutverk? Hvað þurfum við að varast á leiðinni? Eigum við okkur yfir höfuð sýn um sjálfbæra framtíð? Hvort er þessi ásetningur um ,,Nýtt upphaf" eintómt froðusnakk eða alvöru stöff? Janúarráðstefna Festu Á Janúarráðstefnu Festu, sem verður send út á helstu vefmiðlum landsins fimmtudaginn 28. janúar nk., milli kl. 9-12, verður fjallað um þetta ,,Nýja upphaf" í íslensku samhengi. Á tíu ára afmælisári Festu lítum við í baksýnisspegilinn, áratug aftur í tímann. Við ætlum líka að horfa áratug fram á við. Hvaða tæki, tól og hugmyndir þurfum við að hafa í farteskinu til þess að taka á móti nýjum, krefjandi og spennandi tímum? Við fáum til okkar einvalalið úr íslensku og alþjóðlegu atvinnulífi til þess að ræða hið Nýja upphafi. Ráðstefnan er ykkur öllum opin. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu – miðstöðvar um sjálfbærni og samfélagsábyrgð Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Sjá meira
Áður en heimsfaraldur skall á heimsbyggðina var ljóst að hefðbundnar hugmyndir okkar um verðmætasköpun hefðu ekki skilað okkur sjálfbærum samfélögum og stabílum framtíðarhorfum. Við höfum reynt á þolmörk jarðar og dregið úr getu náttúrunnar til að endurnýja sig, orsakað hamfarahlýnun, aukið ójöfnuð og stuðlað að misskiptingu auðs. Að auki hefur skammsýni í viðskiptum og skortur á þverfaglegri þekkingarsköpun verið á kostnað langtímahugsunar og frjós ímyndarafls sem stuðlar að sjálfbærni. Hlutverk fyrirtækja hefur breyst Í grein í byrjun árs 2020 vísaði ég í stofnanda og formann Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum) þar sem hann sagði að “leiðandi aðilar bæði í einka- og opinberum geira þurfa að gera sér grein fyrir því að hlutverk fyrirtækja hefur breyst á síðastliðnum 50 árum. Árið 1970, þegar nóbelsverðlaunahafinn Milton Friedman talaði fyrir því að hagsmunir hluthafa ættu að tróna efst, þá annað hvort gerðu fyrirtæki sér ekki grein fyrir samfélagslegum áhrifum sínum, eða voru of lítil til að hafa áhrif á félagslegt og efnahagslegt jafnvægi.” Þessi skilningur er grunnur sjálfbærs reksturs. Með öðrum orðum þá eiga rekstrarhagsmunir að ná til hagaðila í víðum skilningi, en ekki einungis hluthafa. Þar skiptir til að mynda máli starfsfólk í allri virðiskeðjunni, viðskiptavinir, nærsamfélag og umgengni um náttúruauðlindir. Tíminn er núna Samfara því að heimsfaraldurinn hefur sett alþjóðlegar og innlendar áskoranir á stera, hefur ofangreindum áherslum vaxið ásmegin, enda engin vanþörf á. Árið 2020 kom mörgum okkar í skilning um að við þurfum að endurræsa kerfin okkar til að skapa bjarta framtíð. Okkur má vera ljóst að ef við gerum ekki róttækar breytingar er framtíðin ekki björt. Og rétti tíminn fyrir breytingar er núna. Nýtt upphaf Endurræsingin hefur hlotið yfirskriftina Nýtt upphaf, eða The Great Reset á ensku. Þetta sjáum við í áherslum á sjálfbæra uppbyggingu eftir COVID-19 hjá Evrópusambandinu, Norðurlandaþjóðunum, forstjórum leiðandi fyrirtækja víða um heim og hópi alþjóðlegra fjárfesta. Þá hafa leiðtogar ríkja kallað eftir því að fjárfestar taki af skarið og leggi áherslur á sjálfbærar fjárfestingar. Á Íslandi tók ríkisstjórnin og aðilar sem fara fyrir yfir 80% af eignum á fjármálamarkaði höndum saman og lýstu yfir ásetningi um sjálfbærar fjárfestingar. Ávöxtun til lengri tíma er betur tryggð með sjálfbærum fjárfestingum. Viljum við sjálfbæran eða ósjálfbæran rekstur? ,,Rekstur ríkisins er ósjálfbær," skrifaði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, ferðamála-, iðnaðar og nýsköpunarráðherra, í nýlegri grein í Kjarnanum. ,,… til þess að við náum aftur fyrri styrk þarf tvennt að gerast: Atvinnulífið þarf að fá tækifæri til að skapa meiri verðmæti og í öðru lagi þurfum við að hugsa verkefni ríkisins upp á nýtt." ,,Nýtt upphaf" felur í sér að þetta tvennt hafi sjálfbærni, - jafnvægi milli efnahags, samfélags og náttúru, að grunnforsendu. Að hafa styrk og þor Árið 2020 kenndi okkur að við getum breytt hratt. Áður en COVID-19 kom til sögunnar hafði átt sér stað mikilvæg vinna við að leggja drög að því hvernig framtíð við viljum á Íslandi, t.d. í ljósi fjórðu iðnbyltingarinnar og samfélagslegar áskoranir. Áhersla á nýsköpun og samfélagslegar áskoranir má t.d. sjá í Vísinda- og tæknistefnu Íslands fyrir árin 2020-2022. Í færslu sinni á facebook í upphafi árs komst Jenny Ruth Hrafnsdóttir, ein af stofnendum fjárfestingasjóðsins Crowberry Capital, vel að orði: ,,Nú þegar 2020 hefur fært okkur 2021 er ekki seinna vænna að ræða hvort við ætlum að byggja framtíðarsamfélagið upp með jafn mikilli vissu og öryggi og brugðist var við í faraldrinum. (...) Þegar 2021 gefur okkur frelsi til athafna, þá er mikilvægt ađ hafa styrk og þor til ađ taka nýjar, djarfar og framúrstefnulegar ákvarðanir. Skiljum við í raun hvert verkefnið er? Víðtæk áhrif COVID-19 hafa hrikt í grunnstoðum og í grundvallaratriðum breytt því hvernig við tökum ákvarðanir. ,,Við stöndum á tímamótum, og leiðtogar reyna að finna jafnvægi á milli aðkallandi verkefna annars vegar og óvissu til lengri tíma litið hins vegar," segir á heimasíðu Alþjóðaefnahagsráðsins sem er tileinkuð Nýju upphafi (e. The Great Reset). Um þessi áramót merkjum við mikilvægan slagkraft. Að nú sé rétti tíminn til að gera róttækar breytingar og móta atvinnulíf, samfélagssáttmála og efla tækifæri komandi kynslóða. Stóra spurningin er, skiljum við í raun hvert verkefnið er? Höfum við ímyndunarafl til að setja okkur fyrir sjónir hvert þessi sýn getur leitt okkur? Hvert er þitt hlutverk? Hvað þurfum við að varast á leiðinni? Eigum við okkur yfir höfuð sýn um sjálfbæra framtíð? Hvort er þessi ásetningur um ,,Nýtt upphaf" eintómt froðusnakk eða alvöru stöff? Janúarráðstefna Festu Á Janúarráðstefnu Festu, sem verður send út á helstu vefmiðlum landsins fimmtudaginn 28. janúar nk., milli kl. 9-12, verður fjallað um þetta ,,Nýja upphaf" í íslensku samhengi. Á tíu ára afmælisári Festu lítum við í baksýnisspegilinn, áratug aftur í tímann. Við ætlum líka að horfa áratug fram á við. Hvaða tæki, tól og hugmyndir þurfum við að hafa í farteskinu til þess að taka á móti nýjum, krefjandi og spennandi tímum? Við fáum til okkar einvalalið úr íslensku og alþjóðlegu atvinnulífi til þess að ræða hið Nýja upphafi. Ráðstefnan er ykkur öllum opin. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu – miðstöðvar um sjálfbærni og samfélagsábyrgð
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar