Samningar um læknisþjónustu Reynir Arngrímsson skrifar 15. mars 2021 13:01 Það er alkunna að læknar hafa verið ötulir talsmenn og forystumenn þeirrar stöðugu uppbyggingar heilbrigðiskerfisins á Íslandi sem verið hefur síðustu áratugi. Íslenskt heilbrigðiskerfi er þekkt fyrir fagmennsku í fremstu röð og öfluga læknisþjónustu eins og samanburður við önnur lönd sýnir. Læknar eiga ekki síst þátt í þeirri framþróun og nýsköpun kerfisins, sem heldur starfseminni gangandi. Því er þó ekki að leyna og er áhyggjuefni að áhrif lækna á ákvarðanatöku innan heilbrigðiskerfisins og stofnanna þess hafa farið minnkandi á sl. árum. Þess sjást víða merki í kerfinu. Það bitnar á sjúklingum þegar nálgun og sjónarmiðum lækna í skipulagningu og stjórnun er ýtt til hliðar. Of lengi var ekki hlustað á ítrekaðar ábendingar lækna um hættu sem stafaði af því að draga saman fjárveitingar til innviða kerfisins. Má þess sjá m.a. merki í viðvarandi biðlistum eftir ýmsum tegundum aðgerða, eins og bæklunaraðgerða sem og hjúkrunarrýmum fyrir aldraða. Um tíma lenti Ísland innan OECD landanna í næst neðsta sæti og hefur lengi varið lægra hlutfalli af þjóðarframleiðslunni til reksturs en frændþjóðir okkar þrátt fyrir ítrekuð varnaðarorð lækna. Ómálefnalegar dylgjur Nú virðist ætlunin að gera starfsemi lækna í sjálfstæðum rekstri enn einu sinni að pólitísku bitbeini í aðdraganda kosninga til Alþingis. Umfjöllun sjónvarpsþáttarins Kveiks fimmtudaginn 11. mars sl. var þessu marki brennd. Fram eru settar órökstuddar ásakanir um meint misferli fremur en að horfa til þess faglega metnaðar sem einkennir læknastéttina og störf þeirra. Dregin eru fram einstök mál samhengislaust og án nokkurra tilrauna til að tengja við umfang starfsemi og greiðslur fyrir þjónustu og dylgja þannig um óheillindi læknastéttarinnar í heild hérlendis og erlendis. Markmiðið slíks málflutnings virðist vera að rýra með öllum tiltækum meðölum það trausta samband sem myndast hefur á milli lækna og sjúklinga í gegnum tíðina og gera þá og starfsemi þeirra tortryggilega með tilvísunum í fjárhagslega hagsmuni fremur en trausta faglega þjónustu. Með því að beina spjótum að þessum þjónustuþætti opinbera heilbrigðiskerfisins, sem hefur verið í höndum sjálfstætt starfandi einstaklinga og almenn ánægja, friður og samstaða hefur ríkt um er verið að draga fjöður yfir þann raunverulega vanda sem að heilbrigðiskerfinu steðjar sem er skert aðgengi sjúkratryggðra að margvíslegri þjónustu, mönnunarvanda, slæmu starfsumhverfi heilbrigðisstarfsfólks og vanrækslu á viðhaldi og uppbyggingu húsnæðis um árabil. Læknar standa fyrir stöðugleika í heilbrigðiskerfinu og vilja tryggja hagsmuni sjúklinga með opninni og aðgengilegri faglegri þjónustu byggða á gagnreyndum vísindum og traustri reynslu. Fagleg og hagkvæm þjónusta Umfang starfsemi sjálfstætt starfandi lækna er vissulega umtalsverð eða um 500.000 sjúklingakomur á ári á læknastofur þeirra, fyrst og fremst samkvæmt tilvísunum frá heilsugæslu, heilbrigðisstofnunum og sjúkrahúsum þó ekki megi heldur vanmeta mikilvægi valfrelsis sjúklinganna sjálfra til að leita sér þjónustuaðila þegar kemur að læknisþjónustu. Læknar leggja áherslu á mikilvægi að sjúkratryggingarétturinn sé áfram skilgreindur út frá þörfum sjúklinga, notenda þessarar þjónustu og að fjármagn fylgi sjúklingum þangað sem þeir vilja leita þessarar þjónustu. Kostnaður vegna þessarar umfangsmiklu þjónustu sérgreinalækna er ekki mikill ef allt er skoðað. Hún er hagkvæm fyrir samfélagið enda renna aðeins 6% af útgjöldum til heilbrigðisþjónustunnar til hennar. Þjónustukannanir sýna mikla ánægju sjúklinga með þjónustu lækna á eigin starfsstofum. Fram til þessa hefur verið samið við sjálftætt starfandi heilbrigðisstarfsmenn, lækna sem aðra, á grunni ákveðinnar þjónustu og greiðslu fyrir unnin verk. Þar er nýting hverrar krónu skilgreind í samningum sem Sjúkratryggingar gera eða gjaldskrár ef Sjúkratryggingum hentar ekki að gera samning við einstaka hópa heilbrigðisstarfsmanna sem starfa sjálfstætt og sem sjúkratryggingar ná til. Óljóst er hvar hægt væri að veita þessa þjónustu annars staðar þar sem innviðina skortir. Í því sambandi er mikilvægt að fram komi að á næstu árum þarf nýliðun á meðal sérfræðilækna að vera 20-25 á ári ef halda á uppi sama þjónustustigi og verið hefur þar sem um 40% sjálfstætt starfandi sérfræðilækna fara á eftirlaun á næstu 5-6 árum. Það er áhyggjuefni sem stjórnvöld verða að takast á við. Viðspyrnu ekki niðurrif Því miður virðist markmið yfirstjórnar heilbrigðismála nú um stundir vera að skera niður þjónustu sjálfstætt starfandi sérfræðilækna og annarra heilbrigðistétta, draga úr fjármagni og þar með framboði til sjúklinga á sérhæfðri læknisþjónustu. Það gæti haft alvarlegar afleiðingar fyrir þjónustig og aðgengi sjúklinga að fullnægjandi og bestu heilbrigðisþjónustu eins og lög um réttindi sjúklinga kveða á um. Samtök lækna eru reiðubúin til samtals við heilbrigðisyfirvöld um stefnumörkun og skipulag heilbrigðisþjónustunnar með hagsmuni sjúklinga að leiðarljósi. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Sjá meira
Það er alkunna að læknar hafa verið ötulir talsmenn og forystumenn þeirrar stöðugu uppbyggingar heilbrigðiskerfisins á Íslandi sem verið hefur síðustu áratugi. Íslenskt heilbrigðiskerfi er þekkt fyrir fagmennsku í fremstu röð og öfluga læknisþjónustu eins og samanburður við önnur lönd sýnir. Læknar eiga ekki síst þátt í þeirri framþróun og nýsköpun kerfisins, sem heldur starfseminni gangandi. Því er þó ekki að leyna og er áhyggjuefni að áhrif lækna á ákvarðanatöku innan heilbrigðiskerfisins og stofnanna þess hafa farið minnkandi á sl. árum. Þess sjást víða merki í kerfinu. Það bitnar á sjúklingum þegar nálgun og sjónarmiðum lækna í skipulagningu og stjórnun er ýtt til hliðar. Of lengi var ekki hlustað á ítrekaðar ábendingar lækna um hættu sem stafaði af því að draga saman fjárveitingar til innviða kerfisins. Má þess sjá m.a. merki í viðvarandi biðlistum eftir ýmsum tegundum aðgerða, eins og bæklunaraðgerða sem og hjúkrunarrýmum fyrir aldraða. Um tíma lenti Ísland innan OECD landanna í næst neðsta sæti og hefur lengi varið lægra hlutfalli af þjóðarframleiðslunni til reksturs en frændþjóðir okkar þrátt fyrir ítrekuð varnaðarorð lækna. Ómálefnalegar dylgjur Nú virðist ætlunin að gera starfsemi lækna í sjálfstæðum rekstri enn einu sinni að pólitísku bitbeini í aðdraganda kosninga til Alþingis. Umfjöllun sjónvarpsþáttarins Kveiks fimmtudaginn 11. mars sl. var þessu marki brennd. Fram eru settar órökstuddar ásakanir um meint misferli fremur en að horfa til þess faglega metnaðar sem einkennir læknastéttina og störf þeirra. Dregin eru fram einstök mál samhengislaust og án nokkurra tilrauna til að tengja við umfang starfsemi og greiðslur fyrir þjónustu og dylgja þannig um óheillindi læknastéttarinnar í heild hérlendis og erlendis. Markmiðið slíks málflutnings virðist vera að rýra með öllum tiltækum meðölum það trausta samband sem myndast hefur á milli lækna og sjúklinga í gegnum tíðina og gera þá og starfsemi þeirra tortryggilega með tilvísunum í fjárhagslega hagsmuni fremur en trausta faglega þjónustu. Með því að beina spjótum að þessum þjónustuþætti opinbera heilbrigðiskerfisins, sem hefur verið í höndum sjálfstætt starfandi einstaklinga og almenn ánægja, friður og samstaða hefur ríkt um er verið að draga fjöður yfir þann raunverulega vanda sem að heilbrigðiskerfinu steðjar sem er skert aðgengi sjúkratryggðra að margvíslegri þjónustu, mönnunarvanda, slæmu starfsumhverfi heilbrigðisstarfsfólks og vanrækslu á viðhaldi og uppbyggingu húsnæðis um árabil. Læknar standa fyrir stöðugleika í heilbrigðiskerfinu og vilja tryggja hagsmuni sjúklinga með opninni og aðgengilegri faglegri þjónustu byggða á gagnreyndum vísindum og traustri reynslu. Fagleg og hagkvæm þjónusta Umfang starfsemi sjálfstætt starfandi lækna er vissulega umtalsverð eða um 500.000 sjúklingakomur á ári á læknastofur þeirra, fyrst og fremst samkvæmt tilvísunum frá heilsugæslu, heilbrigðisstofnunum og sjúkrahúsum þó ekki megi heldur vanmeta mikilvægi valfrelsis sjúklinganna sjálfra til að leita sér þjónustuaðila þegar kemur að læknisþjónustu. Læknar leggja áherslu á mikilvægi að sjúkratryggingarétturinn sé áfram skilgreindur út frá þörfum sjúklinga, notenda þessarar þjónustu og að fjármagn fylgi sjúklingum þangað sem þeir vilja leita þessarar þjónustu. Kostnaður vegna þessarar umfangsmiklu þjónustu sérgreinalækna er ekki mikill ef allt er skoðað. Hún er hagkvæm fyrir samfélagið enda renna aðeins 6% af útgjöldum til heilbrigðisþjónustunnar til hennar. Þjónustukannanir sýna mikla ánægju sjúklinga með þjónustu lækna á eigin starfsstofum. Fram til þessa hefur verið samið við sjálftætt starfandi heilbrigðisstarfsmenn, lækna sem aðra, á grunni ákveðinnar þjónustu og greiðslu fyrir unnin verk. Þar er nýting hverrar krónu skilgreind í samningum sem Sjúkratryggingar gera eða gjaldskrár ef Sjúkratryggingum hentar ekki að gera samning við einstaka hópa heilbrigðisstarfsmanna sem starfa sjálfstætt og sem sjúkratryggingar ná til. Óljóst er hvar hægt væri að veita þessa þjónustu annars staðar þar sem innviðina skortir. Í því sambandi er mikilvægt að fram komi að á næstu árum þarf nýliðun á meðal sérfræðilækna að vera 20-25 á ári ef halda á uppi sama þjónustustigi og verið hefur þar sem um 40% sjálfstætt starfandi sérfræðilækna fara á eftirlaun á næstu 5-6 árum. Það er áhyggjuefni sem stjórnvöld verða að takast á við. Viðspyrnu ekki niðurrif Því miður virðist markmið yfirstjórnar heilbrigðismála nú um stundir vera að skera niður þjónustu sjálfstætt starfandi sérfræðilækna og annarra heilbrigðistétta, draga úr fjármagni og þar með framboði til sjúklinga á sérhæfðri læknisþjónustu. Það gæti haft alvarlegar afleiðingar fyrir þjónustig og aðgengi sjúklinga að fullnægjandi og bestu heilbrigðisþjónustu eins og lög um réttindi sjúklinga kveða á um. Samtök lækna eru reiðubúin til samtals við heilbrigðisyfirvöld um stefnumörkun og skipulag heilbrigðisþjónustunnar með hagsmuni sjúklinga að leiðarljósi. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands.
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar