Íslendingasumar og allt í blóma? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 16. mars 2021 15:00 Þeir eru fjölmargir sem tala af miklum sannfæringarkrafti, með rómantískt blik í auga, að fráleitt sé að breyta fyrirkomulagi á landamærum Íslands, til að erlendir ferðamenn geti heimsótt okkur á ný. Miklu öruggara sé, að skella slagbrandi kirfilega fyrir, svo við getum notið þess að ferðast „frjáls“ á litlu eyjunni okkar. Íslendingar geti alveg bjargað ferðaþjónustunni. Þeir „leiki sér að því að fylla öll hótel“, líkt og kjörinn fulltrúi orðaði það í Silfrinu síðastliðinn sunnudag. Þó Íslendingar séu vissulega mikilvægir aufúsugestir þeirra fyrirtækja, sem yfir höfuð eru í stakk búin til að þjóna þeim, þá getur „Íslendingasumar“ í heildarsamhenginu aldrei orðið meira en lítill plástur á svöðusár. Það er mikilvægt að menn kveiki á því og geri sér grein fyrir þeim samfélags- og persónulega kostnaði sem hlýst af því blæðandi sári. Alvarlegar afleiðingar Fyrir réttu ári síðan, hrundi íslensk ferðaþjónusta til grunna nánast á einni nóttu. Afleiðingar þessa hruns ættu að vera flestum kunnar: Atvinnuleysi á Íslandi hefur aldrei mælst hærra. Beinn samdráttur í gjaldeyristekjum er um 350 milljarðar kr. (reyndar spöruðust um 130 milljarðar vegna þess að Íslendingar ferðuðust lítið til útlanda). Ríkissjóður tapar um milljarði á degi hverjum. Hratt gengur á gjaldeyrisvaraforða Seðlabankans. Landsframleiðsla á mann dróst saman um 8,2% á mann á síðasta ári, en hefði örugglega dregist mun meira saman, hefðu stuðningsaðgerðir ríkisins ekki komið til. Fjöldi fyrirtækja, fjölskylda og einstaklinga í ferðaþjónustutengdum rekstri hefur upplifað ólýsanlega tíma, staðið frammi fyrir rekstrarerfiðleikum af áður óþekktri stærðargráðu og mikilli óvissu um framtíðina. Mörg þeirra ramba nú á barmi gjaldþrots. Gistinætur Íslendinga duga skammt En af hverju mun Íslendingasumar ekki bjarga málunum? Til þess að átta sig á því er nauðsynlegt að hafa nokkrar staðreyndir á hreinu. Íslendingar eru og hafa í gegnum tíðina verið tiltölulega lítið brot af viðskiptavinahópi íslenskrar ferðaþjónustu. Heimamarkaðurinn er örsmár. Í flestum Evrópuríkjum og á Nýja-Sjálandi, sem oft er vísað til, er þessu öðruvísi farið. Þar er heimamarkaðurinn stærsti og mikilvægasti markaðurinn. Gistinætur eru ágætur mælikvarði á umsvif í ferðaþjónustu. Fjöldi gistinátta á hótelum, á landinu öllu, dróst saman um 92% á tímabilinu apríl til desember 2020, á Íslendingasumrinu mikla. Það á ekki að koma neinum á óvart að fjöldi hótela hefur verið lokað. Í venjulegu árferði vega gistinætur Íslendinga um 10% af heildarfjölda gistinátta á landinu. Það þýðir að níu af hverjum tíu gestum á íslenskum gististöðum eru erlendir gestir. Það segir sig sjálft að þegar eitthvað sem vegur 90% í jöfnu dregst saman um meira en 90%, þá geta þessi 10% sem eftir standa, seint vegið það upp. Allt veltur á erlendum ferðamönnum Fjárfesting í ferðaþjónustu sem og allur rekstur og starfsmannahald, miðast við að erlendir ferðamenn komi til landsins. Komur þeirra er forsenda fyrir sjálfbærni þeirra fjárfestinga sem ráðist hefur verið í á undanförnum árum. Það er jafnframt forsenda þess að virkja megi það starfsfólk sem nú situr aðgerðalaust og bíður eftir að ferðaþjónustan taki við sér á ný. Á árinu 2020 buðu ferðaþjónustufyrirtæki upp á alls kyns tilboð, sem Íslendingar voru nokkuð duglegir að nýta sér, með ferðagjöfina upp á vasann. Alls óvíst er hvort almennur grundvöllur og vilji verði fyrir svipuðum tilboðum á þessu ári. Ekki má gleyma að úrræði stjórnvalda, hlutabótaleið og uppsagnarstyrkir gerðu fyrirtækjunum kleift að halda áfram rekstri í fyrrasumar. Auk þess má reikna með að sá hluti þjóðarinnar sem hefur verið bólusettur eða fengið veiruna kjósi frekar að eyða sumarleyfinu erlendis. Litakóðakerfi lykilatriði Um miðjan janúar tilkynntu stjórnvöld um breytt fyrirkomulag á landamærum sem tekur gildi 1. maí næstkomandi. Fyrirkomulagið tekur mið af litakóðakerfi sóttvarnarstofnunar Evrópu. Í stuttu máli, er ekki á nokkurn hátt verið að „galopna“ landið, heldur einungis verið að opna á þann möguleika - undir ströngum skilyrðum - að hægt verði að ferðast til landsins án þess að þurfa að sæta fimm daga sóttkví. Út frá þessari ákveðnu dagsetningu hafa ferðaþjónustufyrirtæki á Íslandi unnið allar sínar áætlanir og allt markaðs- og sölustarf. Það þarf ekki að hafa mörgu orð um mikilvægi þess að ákvörðun stjórnvalda standi. Áhættan hlýtur að vera ásættanleg, einkum í ljósi þess að í byrjun maí verður samkvæmt bólusetningardagatali búið að bólusetja alla þá sem eru eldri en 70 ára og að stórum hluta aldurshópinn 60 - 69 ára og yngra fólk með undirliggjandi sjúkdóma. Jákvæð tíðindi frá ríkisstjórninni Frábær og mikilvæg tíðindi bárust frá ríkisstjórninni í morgun, þegar þau tilkynntu að ferðamönnum frá ríkjum utan Schengen, sem annað hvort eru með gilt bólusetningar- eða mótefnisvottorð sé nú heimilt að ferðast til landsins. Þetta er gríðarlega þýðingarmikið fyrir viðspyrnu ferðaþjónustunnar, þar sem á árinu 2019 mátti rekja rúmlega 41% allra gistinátta á hótelum til bandarískra (27%) og breskra ferðamanna (14,5%). Það þarf því ekki að fjölyrða um mikilvægi þessara markaðssvæða í endurreisn ferðaþjónustunnar. Þetta er ekki síst mikilvægt í því ljósi, að Bandaríkjamönnum og Bretum gengur jú mun betur að bólusetja sína þegna heldur en Evrópuríkjum og því ekki óvarlegt að reikna með að þessi ríki verði til í slaginn fyrr. Til að setja hluti í samhengi á Íslandi er alltaf skothelt að grípa til sjávarútvegsins. Einungis örlítill hluti (um 2%) afurða villta fisksins fer á markað á Íslandi. Ef til þess skyldi koma að ekki væri hægt að koma íslenskum fiski á erlenda markaði, myndi þá nokkrum manni detta í hug að við Íslendingar gætum þá keypt og borðað allan fiskinn sjálf, eins og ekkert hefði í skorist? Held ekki. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Þeir eru fjölmargir sem tala af miklum sannfæringarkrafti, með rómantískt blik í auga, að fráleitt sé að breyta fyrirkomulagi á landamærum Íslands, til að erlendir ferðamenn geti heimsótt okkur á ný. Miklu öruggara sé, að skella slagbrandi kirfilega fyrir, svo við getum notið þess að ferðast „frjáls“ á litlu eyjunni okkar. Íslendingar geti alveg bjargað ferðaþjónustunni. Þeir „leiki sér að því að fylla öll hótel“, líkt og kjörinn fulltrúi orðaði það í Silfrinu síðastliðinn sunnudag. Þó Íslendingar séu vissulega mikilvægir aufúsugestir þeirra fyrirtækja, sem yfir höfuð eru í stakk búin til að þjóna þeim, þá getur „Íslendingasumar“ í heildarsamhenginu aldrei orðið meira en lítill plástur á svöðusár. Það er mikilvægt að menn kveiki á því og geri sér grein fyrir þeim samfélags- og persónulega kostnaði sem hlýst af því blæðandi sári. Alvarlegar afleiðingar Fyrir réttu ári síðan, hrundi íslensk ferðaþjónusta til grunna nánast á einni nóttu. Afleiðingar þessa hruns ættu að vera flestum kunnar: Atvinnuleysi á Íslandi hefur aldrei mælst hærra. Beinn samdráttur í gjaldeyristekjum er um 350 milljarðar kr. (reyndar spöruðust um 130 milljarðar vegna þess að Íslendingar ferðuðust lítið til útlanda). Ríkissjóður tapar um milljarði á degi hverjum. Hratt gengur á gjaldeyrisvaraforða Seðlabankans. Landsframleiðsla á mann dróst saman um 8,2% á mann á síðasta ári, en hefði örugglega dregist mun meira saman, hefðu stuðningsaðgerðir ríkisins ekki komið til. Fjöldi fyrirtækja, fjölskylda og einstaklinga í ferðaþjónustutengdum rekstri hefur upplifað ólýsanlega tíma, staðið frammi fyrir rekstrarerfiðleikum af áður óþekktri stærðargráðu og mikilli óvissu um framtíðina. Mörg þeirra ramba nú á barmi gjaldþrots. Gistinætur Íslendinga duga skammt En af hverju mun Íslendingasumar ekki bjarga málunum? Til þess að átta sig á því er nauðsynlegt að hafa nokkrar staðreyndir á hreinu. Íslendingar eru og hafa í gegnum tíðina verið tiltölulega lítið brot af viðskiptavinahópi íslenskrar ferðaþjónustu. Heimamarkaðurinn er örsmár. Í flestum Evrópuríkjum og á Nýja-Sjálandi, sem oft er vísað til, er þessu öðruvísi farið. Þar er heimamarkaðurinn stærsti og mikilvægasti markaðurinn. Gistinætur eru ágætur mælikvarði á umsvif í ferðaþjónustu. Fjöldi gistinátta á hótelum, á landinu öllu, dróst saman um 92% á tímabilinu apríl til desember 2020, á Íslendingasumrinu mikla. Það á ekki að koma neinum á óvart að fjöldi hótela hefur verið lokað. Í venjulegu árferði vega gistinætur Íslendinga um 10% af heildarfjölda gistinátta á landinu. Það þýðir að níu af hverjum tíu gestum á íslenskum gististöðum eru erlendir gestir. Það segir sig sjálft að þegar eitthvað sem vegur 90% í jöfnu dregst saman um meira en 90%, þá geta þessi 10% sem eftir standa, seint vegið það upp. Allt veltur á erlendum ferðamönnum Fjárfesting í ferðaþjónustu sem og allur rekstur og starfsmannahald, miðast við að erlendir ferðamenn komi til landsins. Komur þeirra er forsenda fyrir sjálfbærni þeirra fjárfestinga sem ráðist hefur verið í á undanförnum árum. Það er jafnframt forsenda þess að virkja megi það starfsfólk sem nú situr aðgerðalaust og bíður eftir að ferðaþjónustan taki við sér á ný. Á árinu 2020 buðu ferðaþjónustufyrirtæki upp á alls kyns tilboð, sem Íslendingar voru nokkuð duglegir að nýta sér, með ferðagjöfina upp á vasann. Alls óvíst er hvort almennur grundvöllur og vilji verði fyrir svipuðum tilboðum á þessu ári. Ekki má gleyma að úrræði stjórnvalda, hlutabótaleið og uppsagnarstyrkir gerðu fyrirtækjunum kleift að halda áfram rekstri í fyrrasumar. Auk þess má reikna með að sá hluti þjóðarinnar sem hefur verið bólusettur eða fengið veiruna kjósi frekar að eyða sumarleyfinu erlendis. Litakóðakerfi lykilatriði Um miðjan janúar tilkynntu stjórnvöld um breytt fyrirkomulag á landamærum sem tekur gildi 1. maí næstkomandi. Fyrirkomulagið tekur mið af litakóðakerfi sóttvarnarstofnunar Evrópu. Í stuttu máli, er ekki á nokkurn hátt verið að „galopna“ landið, heldur einungis verið að opna á þann möguleika - undir ströngum skilyrðum - að hægt verði að ferðast til landsins án þess að þurfa að sæta fimm daga sóttkví. Út frá þessari ákveðnu dagsetningu hafa ferðaþjónustufyrirtæki á Íslandi unnið allar sínar áætlanir og allt markaðs- og sölustarf. Það þarf ekki að hafa mörgu orð um mikilvægi þess að ákvörðun stjórnvalda standi. Áhættan hlýtur að vera ásættanleg, einkum í ljósi þess að í byrjun maí verður samkvæmt bólusetningardagatali búið að bólusetja alla þá sem eru eldri en 70 ára og að stórum hluta aldurshópinn 60 - 69 ára og yngra fólk með undirliggjandi sjúkdóma. Jákvæð tíðindi frá ríkisstjórninni Frábær og mikilvæg tíðindi bárust frá ríkisstjórninni í morgun, þegar þau tilkynntu að ferðamönnum frá ríkjum utan Schengen, sem annað hvort eru með gilt bólusetningar- eða mótefnisvottorð sé nú heimilt að ferðast til landsins. Þetta er gríðarlega þýðingarmikið fyrir viðspyrnu ferðaþjónustunnar, þar sem á árinu 2019 mátti rekja rúmlega 41% allra gistinátta á hótelum til bandarískra (27%) og breskra ferðamanna (14,5%). Það þarf því ekki að fjölyrða um mikilvægi þessara markaðssvæða í endurreisn ferðaþjónustunnar. Þetta er ekki síst mikilvægt í því ljósi, að Bandaríkjamönnum og Bretum gengur jú mun betur að bólusetja sína þegna heldur en Evrópuríkjum og því ekki óvarlegt að reikna með að þessi ríki verði til í slaginn fyrr. Til að setja hluti í samhengi á Íslandi er alltaf skothelt að grípa til sjávarútvegsins. Einungis örlítill hluti (um 2%) afurða villta fisksins fer á markað á Íslandi. Ef til þess skyldi koma að ekki væri hægt að koma íslenskum fiski á erlenda markaði, myndi þá nokkrum manni detta í hug að við Íslendingar gætum þá keypt og borðað allan fiskinn sjálf, eins og ekkert hefði í skorist? Held ekki. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun