Geðheilbrigðisþjónusta er lífsspursmál Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 15. apríl 2021 07:30 Mér þykir vænt um stjórnmál. Ánægjan felst meðal annars í samstarfi við gott fólk í öllum flokkum. Sjá hugsjónir og hluti raungerast sem barist hefur verið fyrir. En ekki síður vegna samtalsins við alls konar einstaklinga þvert yfir samfélagið um margvíslegar langanir, óskir, þarfir. Hin mikilvæga tenging við raunveruleika fólks. Stundum líður mér þó eins og að stjórnmálin gætu verið skilvirkari og betur stillt inn á þarfir einstaklinganna sjálfra og samfélagsins. Þegar að lýðræðislega verkefnið okkar er mjög skýrt – að láta hlutina ganga upp, fyrir fólkið og fyrirtækin í landinu. Að sátt sé um leikreglurnar og tækifærin tryggð. Mig langar að taka eitt dæmi. Um árabil hefur ákallið um bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu verið hávært. Enda löngu orðið tímabært að líta á geðheilbrigði sem jafn mikilvægan þátt í lýðheilsu þjóðar eins og líkamlegt heilbrigði. Árið 2018 lagði ég fram frumvarp sem átti í mínum huga að svara þessu kalli. Frumvarpið gekk út á að niðurgreiða ætti sálfræðiþjónustu á sálfræðistofum líkt og tíðkast í mörgum öðrum geirum heilbrigðiskerfisins. Með því væri hægt að tryggja valfrelsi, létta á biðlistum og gera fólki kleift að leita sér hjálpar, án þess að það kosti hundruð þúsunda. Klínískar meðferðir virka – og því ætti það að liggja í augum uppi hversu góð fjárfesting það er af hálfu stjórnvalda að fjárfesta í líðan og virkni þjóðar. Skilaboðin voru skýr Fulltrúar úr öllum flokkum á Alþingi voru sammála um að málið væri gott og tímabært. Og voru meðflutningsmenn á málinu. Í umræðum um málið kepptust þingmenn við að lýsa skoðun sinni og yfir mikilvægi málsins. Frumvarpið dagaði samt sem áður uppi í nefnd í tvígang. Í júní í fyrra tókst okkur að koma því í gegnum nefndarstarfið, með herkjum. Var frumvarpið síðan samþykkt einróma á Alþingi. Einróma. Í því fólst ákveðin fegurð og framsýni í senn. Allir þingmenn vildu að sálfræðiþjónusta og önnur klínísk meðferðarúrræði yrðu aðgengilegri og niðurgreidd. Í meirihluta og minnihluta. Frekar skýr skilaboð um vilja löggjafans ekki satt?Fáeinum mánuðum síðar var svo komið að því að afgreiða fjárlög ársins 2021. Við höfðum þrýst verulega á að nægilegt fjármagn yrði tryggt í málaflokkinn svo að hægt væri að hefjast handa strax að tryggja þjónustuna. En fljótlega fór að renna upp fyrir okkur að ríkisstjórnin hafði lítinn áhuga á því að setja fjármagn í málið. Ráðherrar bentu hver á annan og vörðust fimlega öllum fyrirspurnum um málið. Þegar þrýstingurinn var orðinn pólitískt óþægilegur eyrnamerkti heilbrigðisráðherra brotabrot af þeirri upphæð sem nauðsynleg var málinu til að þagga niður í umræðunni. Ef ekki núna – hvenær? Ég hef fengið fjölda fyrirspurna um afdrif málsins. Hvers vegna ríkisstjórnin samþykkti að lögfesta þjónustuna en neitar að greiða fyrir hana, hvers vegna þetta sé ekki enn farið af stað. Ég hef því miður ekki mörg svör. Enda sit ég í minnihluta og málið úr mínum höndum. En eitt er víst. Að meira en heilt ár af samkomutakmörkunum, ótta, álagi, óvissu, erfiðleikum á vinnumarkaði, brostnum vonum og glötuðum tækifærum hefur afleiðingar. Ekki aðeins fjárhagslega, heldur einnig andlega og félagslega. Það er í raun skylda stjórnvalda að tryggja að tryggt öryggisnet sé til staðar til að grípa þá einstaklinga sem þurfa hjálp. Um allan heim aukast áhyggjur af því að andleg líðan fólks fari verulega versnandi á COVID- tímum. Meðal annars þess vegna er mikilvægt að sýna fyrirhyggju og tryggja greiðan aðgang að sálfræðiþjónustu. Ungir og tekjulágir einstaklingar eru í sérstökum áhættuhópi. Væri ekki tilvalið að tryggja fjármögnun málsins og greiða þannig fyrir aðgengi fólks að mikilvægum úrræðum, einmitt á þessum tímum? Það getur reynst afar dýrkeypt fyrir samfélagið okkar að gera ekki neitt. Því miður duga þau góðu úrræði sem boðið er upp á heilsugæslunum og Landspítalanum skammt. Og svo er auðvitað líka ójafnt skipt eftir landshlutum. Biðlistar hrannast upp og eftirspurnin eftir þjónustunni er gríðarleg. Líkt og biðlistar séu að verða helsta einkennismerki þessarar ríkisstjórnar. Skortur á aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu er lífshættulegur. Það segir tölfræðin okkur og reynslan. En þannig þarf það ekki að vera. Þjóðin á betra skilið en ríkisstjórn sem þorði ekki pólitískt að hafna góðu frumvarpi í þingsal. En ætlar sér svo ekki að klára málið. Enda ekki „þeirra mál“. Frekar var pólitískur sýndarveruleiki settur upp, fáum til framdráttar. Allra síst þeim fjölda einstaklinga sem nú bíða eftir að úrræðið verði virkjað til þess að geta leitað sér hjálpar. Viðreisn mun halda áfram að þrýsta á fjármögnun málsins og halda því á lofti. Þangað til það tekst. Því get ég lofað. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Skoðun: Kosningar 2021 Geðheilbrigði Viðreisn Alþingi Mest lesið Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Byggð í Norðvesturkjördæmi: lífæð framtíðar Íslands Ragnar Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hverju hef ég stjórn á? Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Metnaður eða metnaðarleysi? Sumarrós Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Þetta er allt í vinnslu“ María Pétursdóttir skrifar Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar Skoðun Iðnaðarstefna – stökkpallur inn í næsta hagvaxtarskeið Sigurður Hannesson skrifar Skoðun Hættum að bregðast íslensku hryssunni Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Börnin bíða meðan lausnin stendur auð Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Áður en það verður of seint María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Lygin lekur niður á hökuna Jón Daníelsson skrifar Skoðun Líflínan Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ríkisfyrirtæki sem virðir ekki æðsta valdið Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Við erum hafið Guillaume Bazard skrifar Skoðun Deja Vu Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Mun mannkynið lifa af gervigreindina? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Mér þykir vænt um stjórnmál. Ánægjan felst meðal annars í samstarfi við gott fólk í öllum flokkum. Sjá hugsjónir og hluti raungerast sem barist hefur verið fyrir. En ekki síður vegna samtalsins við alls konar einstaklinga þvert yfir samfélagið um margvíslegar langanir, óskir, þarfir. Hin mikilvæga tenging við raunveruleika fólks. Stundum líður mér þó eins og að stjórnmálin gætu verið skilvirkari og betur stillt inn á þarfir einstaklinganna sjálfra og samfélagsins. Þegar að lýðræðislega verkefnið okkar er mjög skýrt – að láta hlutina ganga upp, fyrir fólkið og fyrirtækin í landinu. Að sátt sé um leikreglurnar og tækifærin tryggð. Mig langar að taka eitt dæmi. Um árabil hefur ákallið um bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu verið hávært. Enda löngu orðið tímabært að líta á geðheilbrigði sem jafn mikilvægan þátt í lýðheilsu þjóðar eins og líkamlegt heilbrigði. Árið 2018 lagði ég fram frumvarp sem átti í mínum huga að svara þessu kalli. Frumvarpið gekk út á að niðurgreiða ætti sálfræðiþjónustu á sálfræðistofum líkt og tíðkast í mörgum öðrum geirum heilbrigðiskerfisins. Með því væri hægt að tryggja valfrelsi, létta á biðlistum og gera fólki kleift að leita sér hjálpar, án þess að það kosti hundruð þúsunda. Klínískar meðferðir virka – og því ætti það að liggja í augum uppi hversu góð fjárfesting það er af hálfu stjórnvalda að fjárfesta í líðan og virkni þjóðar. Skilaboðin voru skýr Fulltrúar úr öllum flokkum á Alþingi voru sammála um að málið væri gott og tímabært. Og voru meðflutningsmenn á málinu. Í umræðum um málið kepptust þingmenn við að lýsa skoðun sinni og yfir mikilvægi málsins. Frumvarpið dagaði samt sem áður uppi í nefnd í tvígang. Í júní í fyrra tókst okkur að koma því í gegnum nefndarstarfið, með herkjum. Var frumvarpið síðan samþykkt einróma á Alþingi. Einróma. Í því fólst ákveðin fegurð og framsýni í senn. Allir þingmenn vildu að sálfræðiþjónusta og önnur klínísk meðferðarúrræði yrðu aðgengilegri og niðurgreidd. Í meirihluta og minnihluta. Frekar skýr skilaboð um vilja löggjafans ekki satt?Fáeinum mánuðum síðar var svo komið að því að afgreiða fjárlög ársins 2021. Við höfðum þrýst verulega á að nægilegt fjármagn yrði tryggt í málaflokkinn svo að hægt væri að hefjast handa strax að tryggja þjónustuna. En fljótlega fór að renna upp fyrir okkur að ríkisstjórnin hafði lítinn áhuga á því að setja fjármagn í málið. Ráðherrar bentu hver á annan og vörðust fimlega öllum fyrirspurnum um málið. Þegar þrýstingurinn var orðinn pólitískt óþægilegur eyrnamerkti heilbrigðisráðherra brotabrot af þeirri upphæð sem nauðsynleg var málinu til að þagga niður í umræðunni. Ef ekki núna – hvenær? Ég hef fengið fjölda fyrirspurna um afdrif málsins. Hvers vegna ríkisstjórnin samþykkti að lögfesta þjónustuna en neitar að greiða fyrir hana, hvers vegna þetta sé ekki enn farið af stað. Ég hef því miður ekki mörg svör. Enda sit ég í minnihluta og málið úr mínum höndum. En eitt er víst. Að meira en heilt ár af samkomutakmörkunum, ótta, álagi, óvissu, erfiðleikum á vinnumarkaði, brostnum vonum og glötuðum tækifærum hefur afleiðingar. Ekki aðeins fjárhagslega, heldur einnig andlega og félagslega. Það er í raun skylda stjórnvalda að tryggja að tryggt öryggisnet sé til staðar til að grípa þá einstaklinga sem þurfa hjálp. Um allan heim aukast áhyggjur af því að andleg líðan fólks fari verulega versnandi á COVID- tímum. Meðal annars þess vegna er mikilvægt að sýna fyrirhyggju og tryggja greiðan aðgang að sálfræðiþjónustu. Ungir og tekjulágir einstaklingar eru í sérstökum áhættuhópi. Væri ekki tilvalið að tryggja fjármögnun málsins og greiða þannig fyrir aðgengi fólks að mikilvægum úrræðum, einmitt á þessum tímum? Það getur reynst afar dýrkeypt fyrir samfélagið okkar að gera ekki neitt. Því miður duga þau góðu úrræði sem boðið er upp á heilsugæslunum og Landspítalanum skammt. Og svo er auðvitað líka ójafnt skipt eftir landshlutum. Biðlistar hrannast upp og eftirspurnin eftir þjónustunni er gríðarleg. Líkt og biðlistar séu að verða helsta einkennismerki þessarar ríkisstjórnar. Skortur á aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu er lífshættulegur. Það segir tölfræðin okkur og reynslan. En þannig þarf það ekki að vera. Þjóðin á betra skilið en ríkisstjórn sem þorði ekki pólitískt að hafna góðu frumvarpi í þingsal. En ætlar sér svo ekki að klára málið. Enda ekki „þeirra mál“. Frekar var pólitískur sýndarveruleiki settur upp, fáum til framdráttar. Allra síst þeim fjölda einstaklinga sem nú bíða eftir að úrræðið verði virkjað til þess að geta leitað sér hjálpar. Viðreisn mun halda áfram að þrýsta á fjármögnun málsins og halda því á lofti. Þangað til það tekst. Því get ég lofað. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar
Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun