Fimm leiðir til að vinna bug á faraldursþreytu Ingrid Kuhlman skrifar 25. nóvember 2021 11:01 Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Geðheilbrigði Heilsa Ingrid Kuhlman Mest lesið Fráleit túlkun á fornum texta breytir ekki staðreyndum Ómar Torfason Skoðun Metabolic Psychiatry: Ný nálgun í geðlækningum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Viltu skilja bílinn eftir heima? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Hvaða framtíð bíður barna okkar árið 2050? Hafdís Hanna Ægisdóttir Skoðun Betri strætó strax í dag Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Bílastæðavandi í Reykjavík – tími til aðgerða Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Þakkir til Sivjar Arnar Sigurðsson Skoðun Ætlar ríkið að stuðla að aukinni tóbaksneyslu á Íslandi? Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson Skoðun Við lifum ekki á tíma fasisma Hjörvar Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð villta laxins hangir á bláþræði Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun „Akademísk sniðganga“: gaslýsingar og hnignun háskólasamfélagsins Birgir Finnsson skrifar Skoðun Við lifum ekki á tíma fasisma Hjörvar Sigurðsson skrifar Skoðun Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson skrifar Skoðun Ætlar ríkið að stuðla að aukinni tóbaksneyslu á Íslandi? Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Bílastæðavandi í Reykjavík – tími til aðgerða Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Þakkir til Sivjar Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Fráleit túlkun á fornum texta breytir ekki staðreyndum Ómar Torfason skrifar Skoðun Betri strætó strax í dag Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Viltu skilja bílinn eftir heima? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hvaða framtíð bíður barna okkar árið 2050? Hafdís Hanna Ægisdóttir skrifar Skoðun Metabolic Psychiatry: Ný nálgun í geðlækningum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Af hverju skiptir vökvagjöf okkur svona miklu máli? Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreindin kolfellur á öllum prófum. Er bólan að bresta? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Kerfisbundið afnám réttinda kvenna — Staða afganskra kvenna 4 árum eftir valdatöku talíbana Ólafur Elínarson,Anna Steinsen skrifar Skoðun Hér er það sem Ágúst sagði ykkur ekki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Öryggismenning – hjartað í ábyrgri ferðaþjónustu Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar Skoðun Nýsamþykkt aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum – aldrei mikilvægari en nú Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Falið heimsveldi Al Thani-fjölskyldunnar Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Við styðjum Ingólf Gíslason og annað starfsfólk í akademískri sniðgöngu Elía Hörpu og Önundarbur,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Íris Ellenberger,Sjöfn Asare skrifar Skoðun Hið landlæga fúsk Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þetta þarftu að vita: 12 atriði Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Ég frétti af konu Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur ESB-sinna leiðréttar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Eineltið endaði með örkumlun Davíð Bergmann skrifar Skoðun Akademísk kurteisi á tímum þjóðarmorðs Finnur Ulf Dellsén skrifar Skoðun Við megum ekki tapa leiknum utan vallar Eysteinn Pétur Lárusson skrifar Skoðun Börnin heyra bara sprengjugnýinn Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar Sjá meira
Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði.
Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson Skoðun
Skoðun Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson skrifar
Skoðun Kerfisbundið afnám réttinda kvenna — Staða afganskra kvenna 4 árum eftir valdatöku talíbana Ólafur Elínarson,Anna Steinsen skrifar
Skoðun Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Öryggismenning – hjartað í ábyrgri ferðaþjónustu Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar
Skoðun Nýsamþykkt aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum – aldrei mikilvægari en nú Halla Þorvaldsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Ingólf Gíslason og annað starfsfólk í akademískri sniðgöngu Elía Hörpu og Önundarbur,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Íris Ellenberger,Sjöfn Asare skrifar
Fíknisjúkdómur – samfélagsleg ábyrgð sem við þurfum að takast á við Halldór Þór Svavarsson Skoðun