Útrýmum stríði René Biasone skrifar 23. desember 2021 08:00 Þorláksmessan er fyrir mig ekki bara merkilegur dagur vegna minningar um Þorlák hin helga, heldur líka vegna friðargöngunnar sem samstarfshópur friðarhreyfingar hefur skipulagt síðan 1980. Ég saknaði friðargöngunnar í fyrra og mun sakna hennar í ár, þar sem hefur verið aflýst vegna Covid faraldursins. Mér finnst að besta gjöfin sem maður getur gefið til samfélagsins sé þegar hann tekur sér hlé frá innkaupum rétt fyrir jólin til að leggja sitt af mörkum og styðja kröfuna um frið og afvopnun í heiminum. Gino Strada, hinn kunni ítalski læknir, baráttumaður fyrir friði og stofnandi hinna alþjóðlegu samtaka Emergency, sem byggt hafa upp og rekið nokkra spítala í Afganistan frá árinu 1999, sem lést í ágúst síðastliðnum. Í síðasta viðtalinu sem við hann var tekið, í maímánuði, fjallaði hann um brottför Bandaríkjamanna frá Afganistan og yfirvofandi ósigur þeirra í stríðinu. Eftir tuttugu ára hernám og herkostnað sem nemur meira en 2000 milljörðum dala (250.000 milljörðum króna), eru Talibanar við völd á ný. Íbúar Afganistan eru fátækari nú en árið 2001, afganskir flóttamenn eru í dag fjórar milljónir, sem sagt um tíundi hluti þjóðarinnar. Meira en 150 þúsund Afganar, einkum óbreyttir borgarar, hafa látist vegna stríðsins, samkvæmt varfærnustu áætlunum. Vesturlönd, sem hernámu Afganistan í tuttugu ár, eyddu litlu sem engu til að byggja upp landið, mestallir peningarnir fóru í að viðhalda stríðinu. Til hvers? „Þetta var til einskis.“ sagði Strada. Hann benti jafnframt á að Ítalir eyddu tæpum níu milljörðum evra (1.350 milljörðum króna) í stríðið í Afganistan en einungis 320 milljónir evra runnu til þróunaraðstoðar í landinu. Það er augljóst að Afganar upplifðu viðveru alþjóðaheraflans í sínu heimalandi sem innrásarlið en ekki sem bjargvætti. Með broti af þessum peningum sem sóað var í stríðið í Afganistan væri hægt að byggja upp hvers kyns innviði á borð við skóla, spítala, og hagkerfi í heild en í staðinn hafa meira en helmingur afganskra barna þjáðst af hungri undanfarinn áratug samkvæmt skýrslum SÞ. Gino Strada var afdráttarlaus hvað varðar árangur af stríðinu: „Það er augljóst núna að frá hernaðarlegu sjónarmiði hefur 20 ára viðvera Vesturlanda í Afganistan verið algjör mistök, hrein mistök“. Og frá sjónarhóli áunninna réttinda, t.d. kvenréttinda? „Svo lengi sem stríð stendur, er augljóslega fráleitt að tala um nein réttindi“ sagði Strada í viðtalinu. Sinnuleysi Evrópu Evrópuríki hafa einnig brugðist Afgönum á fleiri vegu. Því miður hefur Afganistan verið vettvangur gleymdrar styrjaldar og á síðustu tólf árum hafa þúsundir flóttamanna frá Afganistan verið sendar frá Evrópu aftur til hins stríðshrjáða lands. Ísland er þar ekki undantekning. Á undanförnum áratug hafa afar fáar hælisumsóknir flóttamanna frá Afganistan verið teknar til efnislegrar meðferðar. Skuld okkar við afgönsku þjóðina er mikil. Það þarf pólitískan vilja til að finna friðsamlega og mannúðlega lausn fyrir Afgana í framtíðinni. Hjálparsamtök vilja vinna áfram í Afganistan. En fyrir utan að veita brýna neyðaraðstoð, þarf að vinna saman að því markmiði að útrýma stríði í heiminum. Þetta er það besta sem við getum gert fyrir komandi kynslóðir. Mig langar einnig að minna á skelfilega stöðu sem skapaðist við landamæri Póllands og Hvíta-Rússlands í haust. Meðal þeirra sem fengu hræðilegar móttökur við landamæri Póllands/ESB voru líka 560 Afganar, en flestir voru frá Írak. Hættuleg og ögrandi stefna NATO Ég tel að mikilvægasta framlag okkar Íslendinga til heimsmála á næstum árum sé að leggja ríka áherslu á friðarstefnu og afvopnun. Auka þarf þróunarsamstarf í löndum sem hafa þjáðst í stríði; móta og framfylgja þarf mannsæmandi flóttamannastefnu. Mikilvægt er einnig að lögsaga Íslands verði friðlýst fyrir kjarnorku-, sýkla- og efnavopnum og umferð þeirra verði bönnuð. Ég vona einnig að á næstu árum muni Ísland undirrita og lögfesta sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum og hefja alvöru umræðu um tilgang, stefnu og áhrif NATO. Vinna þarf að afvopnun á öllum sviðum og draga einnig úr efnahagslegum, félagslegum og umhverfislegum áhrifum stríðsiðnaðar. Fyrir örfáum dögum síðan komu þær skelfilegu fréttir að fleiri almennir borgarar hafa fallið í árásum Bandaríkjamanna í Miðausturlöndum en talið var. Margar árásir hafa verið gerðar með ómönnuðum loftförum, sem sprengdu og drápu tugi saklausra, einkum börnum, til að reyna að ná einum meintum óvini. Þetta kallar ég ekki stríð, þetta eru glæpir gegn mankyni. Íslendingar, sem skilgreina sig oft sem einhverja friðsömustu þjóð í heimi, eiga ekkert sameiginlegt með hernaðarbandalaginu NATO. Síðast en ekki síst hef ég miklar áhyggjur af þeirri stefnu Bandaríkjamanna og NATO að opna herstöðvar í Eystrasaltsríkjunum, Skandinavíu og Austur-Evrópu alveg við landamæri Rússlands. Það þarf að hverfa frá þessari hættulegu ögrandi stefnu og í staðin þarf að finna friðsamlegar lausnir, t.d. aukið samstarf, menningarleg samskipti og viðskipti milli allra landa veraldarinnar, frekar en að dýpka skotgrafir, einkum milli vesturs og austurs. Afstaða Íslands skiptir máli Það er mikilvægt fyrir Ísland að leggja rækt við gott alþjóðlegt samstarf en finna þarf leiðir sem gagnast myndu til að takast á við mál eins og loftslagsvá, verndun líffræðilegrar fjölbreytni og baráttu við heimsfaraldra. Mikilvægt er fyrir Ísland að tekið verði mið af Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Tryggja þarf stöðugleika, efla samstöðu á milli ríkja, frið, mannréttindi, jöfnuð, virðingu fyrir alþjóðalögum, sjálfbæra þróun, vörn eigin gilda og öryggi á heimsvísu. Þess vegna tel ég tímabært að hefja fyrir alvöru umræður um hvernig Ísland, og jafnvel Norðurlöndin öll geti unnið að alþjóðastefnu á þessum nótum án þess að binda trúss sitt við úreltar stríðsvélar á borð við NATO. Höfundur er annar varaþingmaður Vinstri grænna í Reykjavík Norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Afganistan René Biasone Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Þorláksmessan er fyrir mig ekki bara merkilegur dagur vegna minningar um Þorlák hin helga, heldur líka vegna friðargöngunnar sem samstarfshópur friðarhreyfingar hefur skipulagt síðan 1980. Ég saknaði friðargöngunnar í fyrra og mun sakna hennar í ár, þar sem hefur verið aflýst vegna Covid faraldursins. Mér finnst að besta gjöfin sem maður getur gefið til samfélagsins sé þegar hann tekur sér hlé frá innkaupum rétt fyrir jólin til að leggja sitt af mörkum og styðja kröfuna um frið og afvopnun í heiminum. Gino Strada, hinn kunni ítalski læknir, baráttumaður fyrir friði og stofnandi hinna alþjóðlegu samtaka Emergency, sem byggt hafa upp og rekið nokkra spítala í Afganistan frá árinu 1999, sem lést í ágúst síðastliðnum. Í síðasta viðtalinu sem við hann var tekið, í maímánuði, fjallaði hann um brottför Bandaríkjamanna frá Afganistan og yfirvofandi ósigur þeirra í stríðinu. Eftir tuttugu ára hernám og herkostnað sem nemur meira en 2000 milljörðum dala (250.000 milljörðum króna), eru Talibanar við völd á ný. Íbúar Afganistan eru fátækari nú en árið 2001, afganskir flóttamenn eru í dag fjórar milljónir, sem sagt um tíundi hluti þjóðarinnar. Meira en 150 þúsund Afganar, einkum óbreyttir borgarar, hafa látist vegna stríðsins, samkvæmt varfærnustu áætlunum. Vesturlönd, sem hernámu Afganistan í tuttugu ár, eyddu litlu sem engu til að byggja upp landið, mestallir peningarnir fóru í að viðhalda stríðinu. Til hvers? „Þetta var til einskis.“ sagði Strada. Hann benti jafnframt á að Ítalir eyddu tæpum níu milljörðum evra (1.350 milljörðum króna) í stríðið í Afganistan en einungis 320 milljónir evra runnu til þróunaraðstoðar í landinu. Það er augljóst að Afganar upplifðu viðveru alþjóðaheraflans í sínu heimalandi sem innrásarlið en ekki sem bjargvætti. Með broti af þessum peningum sem sóað var í stríðið í Afganistan væri hægt að byggja upp hvers kyns innviði á borð við skóla, spítala, og hagkerfi í heild en í staðinn hafa meira en helmingur afganskra barna þjáðst af hungri undanfarinn áratug samkvæmt skýrslum SÞ. Gino Strada var afdráttarlaus hvað varðar árangur af stríðinu: „Það er augljóst núna að frá hernaðarlegu sjónarmiði hefur 20 ára viðvera Vesturlanda í Afganistan verið algjör mistök, hrein mistök“. Og frá sjónarhóli áunninna réttinda, t.d. kvenréttinda? „Svo lengi sem stríð stendur, er augljóslega fráleitt að tala um nein réttindi“ sagði Strada í viðtalinu. Sinnuleysi Evrópu Evrópuríki hafa einnig brugðist Afgönum á fleiri vegu. Því miður hefur Afganistan verið vettvangur gleymdrar styrjaldar og á síðustu tólf árum hafa þúsundir flóttamanna frá Afganistan verið sendar frá Evrópu aftur til hins stríðshrjáða lands. Ísland er þar ekki undantekning. Á undanförnum áratug hafa afar fáar hælisumsóknir flóttamanna frá Afganistan verið teknar til efnislegrar meðferðar. Skuld okkar við afgönsku þjóðina er mikil. Það þarf pólitískan vilja til að finna friðsamlega og mannúðlega lausn fyrir Afgana í framtíðinni. Hjálparsamtök vilja vinna áfram í Afganistan. En fyrir utan að veita brýna neyðaraðstoð, þarf að vinna saman að því markmiði að útrýma stríði í heiminum. Þetta er það besta sem við getum gert fyrir komandi kynslóðir. Mig langar einnig að minna á skelfilega stöðu sem skapaðist við landamæri Póllands og Hvíta-Rússlands í haust. Meðal þeirra sem fengu hræðilegar móttökur við landamæri Póllands/ESB voru líka 560 Afganar, en flestir voru frá Írak. Hættuleg og ögrandi stefna NATO Ég tel að mikilvægasta framlag okkar Íslendinga til heimsmála á næstum árum sé að leggja ríka áherslu á friðarstefnu og afvopnun. Auka þarf þróunarsamstarf í löndum sem hafa þjáðst í stríði; móta og framfylgja þarf mannsæmandi flóttamannastefnu. Mikilvægt er einnig að lögsaga Íslands verði friðlýst fyrir kjarnorku-, sýkla- og efnavopnum og umferð þeirra verði bönnuð. Ég vona einnig að á næstu árum muni Ísland undirrita og lögfesta sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum og hefja alvöru umræðu um tilgang, stefnu og áhrif NATO. Vinna þarf að afvopnun á öllum sviðum og draga einnig úr efnahagslegum, félagslegum og umhverfislegum áhrifum stríðsiðnaðar. Fyrir örfáum dögum síðan komu þær skelfilegu fréttir að fleiri almennir borgarar hafa fallið í árásum Bandaríkjamanna í Miðausturlöndum en talið var. Margar árásir hafa verið gerðar með ómönnuðum loftförum, sem sprengdu og drápu tugi saklausra, einkum börnum, til að reyna að ná einum meintum óvini. Þetta kallar ég ekki stríð, þetta eru glæpir gegn mankyni. Íslendingar, sem skilgreina sig oft sem einhverja friðsömustu þjóð í heimi, eiga ekkert sameiginlegt með hernaðarbandalaginu NATO. Síðast en ekki síst hef ég miklar áhyggjur af þeirri stefnu Bandaríkjamanna og NATO að opna herstöðvar í Eystrasaltsríkjunum, Skandinavíu og Austur-Evrópu alveg við landamæri Rússlands. Það þarf að hverfa frá þessari hættulegu ögrandi stefnu og í staðin þarf að finna friðsamlegar lausnir, t.d. aukið samstarf, menningarleg samskipti og viðskipti milli allra landa veraldarinnar, frekar en að dýpka skotgrafir, einkum milli vesturs og austurs. Afstaða Íslands skiptir máli Það er mikilvægt fyrir Ísland að leggja rækt við gott alþjóðlegt samstarf en finna þarf leiðir sem gagnast myndu til að takast á við mál eins og loftslagsvá, verndun líffræðilegrar fjölbreytni og baráttu við heimsfaraldra. Mikilvægt er fyrir Ísland að tekið verði mið af Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Tryggja þarf stöðugleika, efla samstöðu á milli ríkja, frið, mannréttindi, jöfnuð, virðingu fyrir alþjóðalögum, sjálfbæra þróun, vörn eigin gilda og öryggi á heimsvísu. Þess vegna tel ég tímabært að hefja fyrir alvöru umræður um hvernig Ísland, og jafnvel Norðurlöndin öll geti unnið að alþjóðastefnu á þessum nótum án þess að binda trúss sitt við úreltar stríðsvélar á borð við NATO. Höfundur er annar varaþingmaður Vinstri grænna í Reykjavík Norður.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun