Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Vegnar vel á víglínunum en þurfa mikla aðstoð

Undanfarna daga hafa hersveitir Úkraínumanna náð árangri víða á víglínum landsins. Úkraínumenn hafa til að mynda sótt fram gegn Rússum nærri Bakmhmut í austurhluta Dónetsk-héraðs. Það hafa þeir gert eftir umfangsmiklar og langvarandi árásir Rússar í átt að bænum. Síðustu daga hafa gagnárásir Úkraínumanna skilað árangri þar.

Ítrekaðar árásir Rússa á Bakhmut hafa lengi vakið nokkra furðu þar sem hernám bæjarins er ekki talið vera Rússum mjög mikilvægt til lengri tíma. Þrátt fyrir það hefur málaliðahópurinn Wagner Group varið gífurlegu púðri, og fjölmörgum mannslífum, í árásir á Bakhmut.

Sjá einnig: „Kokkur Pútins“ ræddi við hann og gagnrýndi leiðtoga hersins

Úkraínumenn hafa einnig frelsað þó nokkra bæi í Luhansk-héraði og náð tökum á mikilvægum vegi milli bæjanna Kreminna og Svatove. Rússneskir herbloggarar segja ástandið þar erfitt fyrir rússneska hermenn.

Þá hafa Úkraínumenn einnig sótt fram gegn Rússum í Kherson-héraði í suðurhluta landsins, en ekki langt þó. Þar hafa fregnir borist af mögulegu undanhaldi Rússa en ætlanir Rússa hafa hingað til verið nokkuð óljósar.

Rússar fluttu fyrir nokkrum mánuðum margar af sínum reyndustu og best þjálfuðu hersveitum til Kherson-héraðs í aðdraganda sóknar Úkraínumanna þar. Sú sókn hefur staðið yfir um nokkuð skeið og skilað töluverðum árangri en hún hefur reynst Úkraínumönnum kostnaðarsöm.

Óljóst hvort Rússar stefni á undanhald

Fregnir hafa borist af því að Rússar hafi verið að flytja hersveitir af svæðinu og hafa líkur verið leiddar að því að Rússar séu að hörfa yfir Dnipro. Sergei Surovkin, nýr yfirmaður innrásar Rússa í Úkraínu, sagði fyrr í mánuðinum að taka þyrfti erfiðar ákvarðanir í Kherson og gaf hann undanhald í skyn.

Sérfræðingar hafa sagt að í stað þeirra sveita sem fluttar hafa verið frá norðurbakka Dnipro hafi lítið þjálfaði hermenn, sem jafnvel hafi nýlega verið skikkaðir til herþjónustu, verið sendir á víglínurnar í staðinn.

Tveir möguleikar þykja hvað líklegastir í stöðunni í Kherson. Sá fyrri er að Rússar ætli sér að reyna að bjarga reyndustu hermönnum sínum frá norðurbakka Dnipro og nota kvaðmenn til að verja undanhaldið.

Hinn er að Rússar séu eingungu að skipta út hermönnum af víglínunni og hvíla þá sem hafa verið í átökum linnulaust í margar vikur, ef ekki mánuði. Það myndi fela í sér að Rússar ætli sér að reyna að halda tökum á norðurbakka árinnar og verja Kherson-borg.

Borgin er eina héraðs-höfuðborg Úkraínum sem fallið hefur í hendur Rússa frá því nýjasta innrás þeirra hófst í febrúar. Frelsun hennar myndi reynast Úkraínumönnum mikilli sigur, bæði táknrænn og raunverulegur hernaðarsigur.

Sérfræðingar segja Rússa ólíklega til að halda borginni til lengri tíma, hvort sem þeir ákveði að reyna að halda henni eða ekki og þá sérstaklega vegna þess hve erfitt Úkraín. Útlit er þó fyrir að þeir ætli að reyna að halda borginni.

Reuters hefur eftir Oleksiy Arestovych, ráðgjafa Vólódímírs Selenskís, forseta Úkraínu, að rússneskir hermenn séu að byggja upp varnir sínar í kringum Kherson-borg og þeir væru ekki að hörfa. Þess í stað sú útliti fyrir hörð átök um borgina á komandi vikum.

Bandaríska hugveitan Institute for the study of war segir aftur á móti að Rússar hafi verið að byggja upp varnir sínar á austurbakka Dnipro og er það til marks um að Rússar ætli sér að hörfa yfir ánna eða búist í minnsta lagi ekki við því að halda norðurbakkanum.

Markvissar árásir á innviði

Rússar hafa verið á hælunum í Úkraínu undanfarna mánuði og ekki sýnt fram á getu til að ná frumkvæðinu í átökunum aftur af Úkraínumönnum. Þeir hafa í raun átt fá svör við velgengni Úkraínumanna á víglínunum.

Þess í stað hafa Rússar ákveðið að beina langdrægum vopnum sínum að óbreyttum borgurum í Úkraínu með því markmiði að reyna að draga baráttuviljan úr þjóðinni. Árásirnar hafa að mestu beinst gegn orkuverum og dreifikerfi Úkraínu og virðist markmiðið vera það að valda usla í Úkraínu og stökkva fleiri á flótta.

Árásirnar hafa reynst Úkraínumönnum erfiðar og hafa kostað mörg mannslíf. Þá er rafmagnsleysi algengt þar í landi um þessar mundir og ráðamenn í Úkraínu hafa áhyggjur af því hvernig ástandið muni verða í vetur. Vegna þessa hafa úkraínskir flóttamenn verið beðnir um að snúa ekki aftur fyrr en í vor, hafi þeir tök á.

Sjá einnig: Hvetja þá sem hafa flúið til að halda sig erlendis út veturinn

Ráðamenn á Vesturlöndum telja að rússneski herinn njóti liðsinnis verkfræðinga við að velja þau skotmörk sem valdi mestu skaða á orkukerfi Úkraínu. Í stað þess að beina árásunum að mestu gegn orkuverum, sem eru talin vel varin, hafa flestar árásir beinst að mikilvægum hlekkjum í dreifikerfi landsins.

Hlekkjum sem erfitt er að laga og eru gífurlega mikilvægir dreifikerfinu. Washington Post hefur eftir heimildarmönnum sínum að rúmur þriðjungur tengivirkjana Úkraínu hafi orðið fyrir skemmdum.

Báru kennsl á þá sem forrita eldflaugarnar

Árásir þessar eru til rannsóknar sem mögulegir stríðsglæpir.

Rannsakendur Bellingcat, rússneska miðilsins Insider og Der Spiegel í Þýskalandi báru nýverið kennsl á þá tölvunarfræðinga rússneska hersins sem vinna við að stilla skotmörk rússneskra eldflauga sem skotið er á Úkraínu. Miðlarnir birtu mynd af þessu fólki en þegar samband var haft við þau, neituðu þau flest að vinna fyrir herinn og það jafnvel eftir að þeim voru sýndar myndir af þeim í herbúningum.

Í grein Insider segir að þetta fólk sé mikilvægur hlekkur í stríðsrekstri Rússa í Úkraínu og þau hafi komið að dauða fjölmargra óbreyttra borgara í Úkraínu. Miðillinn segir yfirmenn deildarinnar ekki virðast hafa miklar áhyggjur af árásunum. Daginn sem þær hófust hafi annar þeirra verið að kaupa sjaldgæfar myntir. Hinn hafi verið að prútta við vændiskonur á netinu. 

Christo Grozev, sérfræðingur Bellingcat, sagði frá rannsókninni á Twitter á dögunum.

Vantar mikla fjármuni

Ráðamenn í Úkraínu segja ríkið þurfa mikið fjármagn þessa dagana. Á ráðstefnu í Berlín í gær sagði Selenskí að Úkraína þyrfti fjármagn til enduruppbyggingar en slík enduruppbygging er talin muna taka einhverjar kynslóðir.

Selenskí sagði þó að Úkraínumenn þyrftu nauðsynlega að byggja híbýli, skóla og orkuver. Það gæti ekki beðið.

„Rússland eyðileggur allt.“

 Denys Shmyahal, forsætisráðherra Úkraínu, sagði stríðið hafa þurrkað út um 35 prósent af hagkerfi Úkraínu og bað um sautján milljarða dala neyðaraðstoð. Þá bað hann einnig um 1,5 milljarð dala mánaðarlega aðstoð frá Evrópuráðinu á næsta ári og 1,5 milljarð dala á mánuði frá Bandaríkjunum, samkvæmt frétt Wall Street Journal.

 Á ráðstefnunni sagði Olaf Scholz, kanslari Þýskalands, að Úkraínumenn þyrftu í rauninni á nýrri Marshall-aðstoð að halda, sem var tilvísun í efnahagslega aðstoð Bandaríkjanna til Evrópu í kjölfar seinni heimsstyrjaldarinnar.

Scholz sagði allt alþjóðasamfélagið þurfa að koma að þeirri aðstoð.

Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, sagði í gær að Vesturlönd þyrftu að standa við bakið á Úkraínumönnum. Ríkið hefði alla burði til að ganga í gegnum erfiða endurbyggingu eftir að stríðinu lýkur, gerandi ráð fyrir því að Úkraínumenn vinni.

„Afdjöflavæðing“ Úkraínu gífurlega mikilvæg

Aðstoðarformaður Öryggisráðs Rússlands lýsti því yfir í gær að nauðsynlegt væri fyrir Rússa að „afdjöflavæða“ Úkraínu. Það þyrfti að vera liður í hinni sértæku hernaðaraðgerð, sem Rússar kalla innrásina opinberlega.

Alexei Pavlov sagði í samtali við rússneskan fjölmiðil að djöfladýrkun og heiðni hefði færst í aukana í Úkraínu. Samkvæmt frétt RIA fréttaveitunnar, sem er í eigu rússneska ríkisins, sagði Pavlov að hugur úkraínsku þjóðarinnar hefði verið „endurræstur“ og þjóðin þvinguð til að varpa frá sér aldagömlum gildum og banna gildi Rétttrúnaðarkirkjunnar.