Ég og „heilsudýnan” mín Gunnar Dan Wiium skrifar 14. desember 2022 08:31 Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dan Wiium Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Sjá meira
Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun