Refsivöndurinn hefur engu skilað Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 1. júní 2023 07:00 Engum dyljast ömurlegar afleiðingar neyslu löglegra og ólöglegra vímuefna fyrir fólk og fjölskyldur. Flest okkar hafa kynnst fíknivanda nálægt sér og jafnvel glímt við slíkan vanda sjálf. Undanfarið hefur faraldur ópíóðalyfja fært okkur heim sanninn um skaðsemi þessara efna og hve lítið þarf til að ánetjast þeim. Sérfræðingar sem vinna með fólk í fíknivanda, heilbrigðisstarfsfólk og fólk sem ánetjast hefur efnunum hefur með réttu náð að beina sviðsljósinu að þessum veruleika undanfarið auk tónleika sem haldnir voru í Hörpu undir yfirskriftinni Vaknið. Og það eru orð að sönnu. Samfélagið þarf að vakna. Við heyrum sögur af ólöglegum efnum sem ungt fólk tekur, blandað dauðaskammti af löglegu læknadópi, án vitundar fórnarlambsins. Afleiðingarnar eru ömurlegar; ungmenni í blóma lífsins er fyrirvaralaust hrifsað frá sínum nánustu allt of snemma. Þetta eru ömurlegar fórnir. En hvað er til ráða? Reynsla annarra landa bendir til að faraldrinum haldi engin bönd. Gömlu ráðin virka ekki. Lyfin sem ráða þessum ömurlegu örlögum fólks í blóma lífsins eru lögleg sum hver, en önnur ekki. Meðferðarstofnanir eru sprungnar og úrræðin standa ekki til boða. Og fólk er eðlilega farið að grípa til sinna ráða. Á för minni um miðbæinn á dögunum sá ég fyrirtæki auglýsa starfsemi sína líkt og eðlilegt er. Fyrirtækið sérhæfir sig í innflutningi og sölu á vímuefnaprófum til einkanota. Prófin eru ekki til þess að skima fyrir því hvort fólk hafi notað vímuefni heldur eru þau ætluð til að prófa sjálf efnin. Prófin skima fyrir virkum efnum, íblöndunarefnum og styrkleika efna. Sala og dreifing á forræði ískaldra undirheima Framtak þessa fyrirtækis endurspeglar blindgötuna sem við stöndum frammi fyrir. Sala og dreifing þessara efna fer fram í myrkri - í ísköldum undirheimum þar sem hvorki er hirt um innihaldslýsingar né hefðbundin lögmál um ábyrgð söluaðila. Fyrirtækið býður upp á þjónustu sem þörf er á. Smá ljóstýru í myrkrinu. Eins konar gæðaeftirlit með eitri undirheimanna sem forðar fólki frá banvænni neyslu. Fræðsla um notkun ólöglegra og löglegra vímuefna þarf líka að vera meiri og í þróun. Ný efni bætast við og þekking okkar og nálgun á fíknivanda breytist líka eftir því sem við lærum meira. Ef til vill kann einhverjum að finnast skjóta skökku við að þingmaður setji á dagskrá umræðu um hvernig öruggast er að neyta fíkniefna. En hvað ef framtak á borð við þjónustu þessa fyrirtækis bjargar mannslífum? Við notkun vímuefna skiptir einfaldlega máli að sá sem neytir þeirra viti hvað hann er að taka. Að berja höfðinu við steininn Það er kominn tími til að við sem setjum reglurnar í samfélaginu horfumst í augu við veruleikann. Fíkniefnalaust Ísland árið 2000 gekk nefnilega ekki eftir. Stríðið gegn fíkniefnum hefur bara aukið á vandann og ýtt fólki sem áður var á jaðrinum enn lengra í þá átt. Hverjar eru leiðirnar til að draga úr þeirri óáran sem við okkur blasir? Hvernig ætlum við að passa upp á unga fólkið okkar? Ætlum við ekki að horfast í augu við vandann heldur halda áfram að láta eins og hann sé ekki til staðar? Ef vímuefnaprófanir bjarga mannslífum, skal ég glöð tala fyrir þeim hvar sem er. Samtalið þarf að snúast um það hvernig við minnkum skaðann. Stefna Viðreisnar er að fólk með fíknivanda verði meðhöndlað í heilbrigðiskerfinu, en ekki sem glæpamenn. Fyrst útvegun nála, góð aðhlynning, boðlegar vistarverur, spjall og fræðsla bjarga fólki er engin ástæða til að hika. Framtak á borð við Frú Ragnheiði er ómetanlegt í baráttunni. Hugmyndafræði skaðaminnkunar sem þar er unnið eftir, á að vera fyrirmynd annarra. Og svo þarf meira til. Að taka ranga ákvörðun, missa tökin eða jafnvel sýna ítrekaðan dómgreindarbrest er hluti af því að vera mannlegur. En samfélagið hefur ýtt fólki í fíknivanda beinlínis út á glæpabrautina. Fyrst illa gengur að lækna sjúkdóminn hlýtur svarið að felast í því að breyta lögunum. Minnka skaðann, fremur en að taka upp refsivöndinn. Mætum fólki þar sem það er statt. Gerum allt sem í okkar valdi stendur til að draga það aftur inn í ljósið fremur en að horfa á eftir því hverfa endanlega í myrkrið. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Viðreisn Fíkn Mest lesið Halldór 07.06.2025 Halldór Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Sjá meira
Engum dyljast ömurlegar afleiðingar neyslu löglegra og ólöglegra vímuefna fyrir fólk og fjölskyldur. Flest okkar hafa kynnst fíknivanda nálægt sér og jafnvel glímt við slíkan vanda sjálf. Undanfarið hefur faraldur ópíóðalyfja fært okkur heim sanninn um skaðsemi þessara efna og hve lítið þarf til að ánetjast þeim. Sérfræðingar sem vinna með fólk í fíknivanda, heilbrigðisstarfsfólk og fólk sem ánetjast hefur efnunum hefur með réttu náð að beina sviðsljósinu að þessum veruleika undanfarið auk tónleika sem haldnir voru í Hörpu undir yfirskriftinni Vaknið. Og það eru orð að sönnu. Samfélagið þarf að vakna. Við heyrum sögur af ólöglegum efnum sem ungt fólk tekur, blandað dauðaskammti af löglegu læknadópi, án vitundar fórnarlambsins. Afleiðingarnar eru ömurlegar; ungmenni í blóma lífsins er fyrirvaralaust hrifsað frá sínum nánustu allt of snemma. Þetta eru ömurlegar fórnir. En hvað er til ráða? Reynsla annarra landa bendir til að faraldrinum haldi engin bönd. Gömlu ráðin virka ekki. Lyfin sem ráða þessum ömurlegu örlögum fólks í blóma lífsins eru lögleg sum hver, en önnur ekki. Meðferðarstofnanir eru sprungnar og úrræðin standa ekki til boða. Og fólk er eðlilega farið að grípa til sinna ráða. Á för minni um miðbæinn á dögunum sá ég fyrirtæki auglýsa starfsemi sína líkt og eðlilegt er. Fyrirtækið sérhæfir sig í innflutningi og sölu á vímuefnaprófum til einkanota. Prófin eru ekki til þess að skima fyrir því hvort fólk hafi notað vímuefni heldur eru þau ætluð til að prófa sjálf efnin. Prófin skima fyrir virkum efnum, íblöndunarefnum og styrkleika efna. Sala og dreifing á forræði ískaldra undirheima Framtak þessa fyrirtækis endurspeglar blindgötuna sem við stöndum frammi fyrir. Sala og dreifing þessara efna fer fram í myrkri - í ísköldum undirheimum þar sem hvorki er hirt um innihaldslýsingar né hefðbundin lögmál um ábyrgð söluaðila. Fyrirtækið býður upp á þjónustu sem þörf er á. Smá ljóstýru í myrkrinu. Eins konar gæðaeftirlit með eitri undirheimanna sem forðar fólki frá banvænni neyslu. Fræðsla um notkun ólöglegra og löglegra vímuefna þarf líka að vera meiri og í þróun. Ný efni bætast við og þekking okkar og nálgun á fíknivanda breytist líka eftir því sem við lærum meira. Ef til vill kann einhverjum að finnast skjóta skökku við að þingmaður setji á dagskrá umræðu um hvernig öruggast er að neyta fíkniefna. En hvað ef framtak á borð við þjónustu þessa fyrirtækis bjargar mannslífum? Við notkun vímuefna skiptir einfaldlega máli að sá sem neytir þeirra viti hvað hann er að taka. Að berja höfðinu við steininn Það er kominn tími til að við sem setjum reglurnar í samfélaginu horfumst í augu við veruleikann. Fíkniefnalaust Ísland árið 2000 gekk nefnilega ekki eftir. Stríðið gegn fíkniefnum hefur bara aukið á vandann og ýtt fólki sem áður var á jaðrinum enn lengra í þá átt. Hverjar eru leiðirnar til að draga úr þeirri óáran sem við okkur blasir? Hvernig ætlum við að passa upp á unga fólkið okkar? Ætlum við ekki að horfast í augu við vandann heldur halda áfram að láta eins og hann sé ekki til staðar? Ef vímuefnaprófanir bjarga mannslífum, skal ég glöð tala fyrir þeim hvar sem er. Samtalið þarf að snúast um það hvernig við minnkum skaðann. Stefna Viðreisnar er að fólk með fíknivanda verði meðhöndlað í heilbrigðiskerfinu, en ekki sem glæpamenn. Fyrst útvegun nála, góð aðhlynning, boðlegar vistarverur, spjall og fræðsla bjarga fólki er engin ástæða til að hika. Framtak á borð við Frú Ragnheiði er ómetanlegt í baráttunni. Hugmyndafræði skaðaminnkunar sem þar er unnið eftir, á að vera fyrirmynd annarra. Og svo þarf meira til. Að taka ranga ákvörðun, missa tökin eða jafnvel sýna ítrekaðan dómgreindarbrest er hluti af því að vera mannlegur. En samfélagið hefur ýtt fólki í fíknivanda beinlínis út á glæpabrautina. Fyrst illa gengur að lækna sjúkdóminn hlýtur svarið að felast í því að breyta lögunum. Minnka skaðann, fremur en að taka upp refsivöndinn. Mætum fólki þar sem það er statt. Gerum allt sem í okkar valdi stendur til að draga það aftur inn í ljósið fremur en að horfa á eftir því hverfa endanlega í myrkrið. Höfundur er formaður Viðreisnar.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun