Tvíeðli ferðamennskunnar: Ferðalag heimsku og uppljómunar? Guðmundur Björnsson skrifar 2. október 2023 10:01 Heimur ferðamennskunnar er forvitnilegur. Rithöfundurinn D. DeLillo fjallar um í bók sinni „White Noise“, að það að vera ferðamaður sé að flýja ábyrgð og tileinka sér ákveðið stig heimsku og þegar einstaklingar ferðist um framandi lönd sé þeim yfirleitt fyrirgefin skortur á skilningi á staðbundnum siðum, tungumáli og félagslegum viðmiðum. Í þessum skilningi er ferðamennska ef til vill gangverk heimskunnar – sameiginlegt flæði fólks sem hagar sér á þann hátt sem myndi þykja með öllu óviðeigandi í heimalöndum þeirra. En undir yfirborðinu ríkir tvíeðli í ferðamennskunni. Annars vegar er hún drifin áfram af her heimskingja, en hins vegar stuðlar ferðamennskan að persónulegum vexti, menningarsamskiptum og víðtækari skilningi á sammannlegri reynslu okkar. Ferðamennska býður upp á einstakt tækifæri fyrir einstaklinga til að stíga út fyrir takmörk hversdagsleikans og kanna hið óþekkta. Þessi aðskilnaður frá venjulegu umhverfi okkar gerir okkur kleift að losa okkur við venjulega hversdagslega ábyrgð og hömlur. Sem ferðamenn eigum við í tómu basli með erlenda gjaldmiðla, eigum í erfiðleikum með að rata um framandi götur og gerum ótal villur í samskiptum við heimamenn. Í þessu samhengi er okkur heimilt að vera heimsk og það er þetta frelsi frá væntingum sem getur verið frelsandi. Gistilöndin, sem eru vel meðvituð um takmarkanir ferðamannanna, aðlaga þjónustu sína oft til að mæta innstreymi ráðalausra gesta. Einn af lykilþáttunum í að brúa bilið milli ferðamanna og staðbundinnar menningar, er hlutverk vel menntaðra leiðsögumanna. Þessir fróðu einstaklingar þjóna sem túlkar, ekki aðeins á tungumáli heldur einnig siðum og hefðum. Þeir túlka staðbundna sögur, viðhorf og venjur af þolinmæði, oft með slettu af húmor, sem hjálpar við að létta ferðamönnum lundina og uppfræða þá. Sérfræðiþekking leiðsögumanna og leiðbeiningar eru nauðsynlegar til að hjálpa ferðamönnum að sigla um hið framandi landslag, efla tilfinningu um tengsl milli gesta og nærsamfélagsins. Skilti og matseðlar eru þýddir og heilar atvinnugreinar eru byggðar upp í kringum löngun ferðamannsins til framandi upplifunar. Ferðamaðurinn verður verðmæt verslunarvara og er því veitt ákveðið umburðarlyndi þegar kemur að hegðun hans og skilningi. Hins vegar tekur þessi, að því er virðist, neikvæða lýsing á ferðamennsku sem skrúðgöngu fáfræðinnar, ekki tillit til umbreytingarmöguleika þessarar upplifunar. Þegar við klöngrumst í gegnum ókunnugt landslag, með ómetanlegri aðstoð leiðsögumanna í broddi fylkingar, opinberast okkur nýjar hugmyndir, þekking, menning og sjónarhorn. Það er í gegnum þessi kynni sem við getum þróað með okkur samkennd, skilning og þakklæti fyrir hinum fjölbreytta heimi í kringum okkur. Í þessu ljósi verður ferðamennskan meira en bara yfirborðslegt ferðalag heimsku, það verður ferðalag uppljómunar. Tengslin sem myndast milli ferðamanna, heimamanna og leiðsögumanns geta leitt til gagnkvæmrar þekkingar- og hugmyndaskipta. Þó að ferðamaðurinn geti upphaflega birst sem fáfrótt fífl, þá veitir hann nærsamfélaginu tækifæri til að fræðast um ólíka menningarheima, sjónarmið og lífshætti. Þessi upplýsingaskipti geta stuðlað að auknum skilningi og samúð milli ólíkra þjóða, sem að lokum stuðlar að friðsamara alþjóðasamfélagi. Niðurstaðan er því sú að tvíeðli ferðamennskunnar er flókið og heillandi fyrirbæri. Þó að það sé satt að ferðamenn birtast oft sem her heimskingja, sem ráfa klaufalega um hið óþekkta, er mikilvægt að viðurkenna möguleika á persónulegum vexti og menningarskiptum sem felast í þessari upplifun. Með stuðningi heimamanna og leiðsögn vel menntaðra leiðsögumanna getum við etv. tekið undir þá heimsku sem felst stundum í upplifun og hegðun ferðamanna, tengst öðrum, víkkað sjóndeildarhringinn og að lokum stuðlað að skilningsríkari og tengdari heimi. Munum að næsti formlausi atburður sem kann að virðast heimskulegur í augnablikinu gæti reynst öflugur hvati að breytingum og vexti í lífi okkar. Höfundur er leiðsögumaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðaþjónusta Guðmundur Björnsson Mest lesið Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Halldór 28.06.2025 Halldór Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Heimur ferðamennskunnar er forvitnilegur. Rithöfundurinn D. DeLillo fjallar um í bók sinni „White Noise“, að það að vera ferðamaður sé að flýja ábyrgð og tileinka sér ákveðið stig heimsku og þegar einstaklingar ferðist um framandi lönd sé þeim yfirleitt fyrirgefin skortur á skilningi á staðbundnum siðum, tungumáli og félagslegum viðmiðum. Í þessum skilningi er ferðamennska ef til vill gangverk heimskunnar – sameiginlegt flæði fólks sem hagar sér á þann hátt sem myndi þykja með öllu óviðeigandi í heimalöndum þeirra. En undir yfirborðinu ríkir tvíeðli í ferðamennskunni. Annars vegar er hún drifin áfram af her heimskingja, en hins vegar stuðlar ferðamennskan að persónulegum vexti, menningarsamskiptum og víðtækari skilningi á sammannlegri reynslu okkar. Ferðamennska býður upp á einstakt tækifæri fyrir einstaklinga til að stíga út fyrir takmörk hversdagsleikans og kanna hið óþekkta. Þessi aðskilnaður frá venjulegu umhverfi okkar gerir okkur kleift að losa okkur við venjulega hversdagslega ábyrgð og hömlur. Sem ferðamenn eigum við í tómu basli með erlenda gjaldmiðla, eigum í erfiðleikum með að rata um framandi götur og gerum ótal villur í samskiptum við heimamenn. Í þessu samhengi er okkur heimilt að vera heimsk og það er þetta frelsi frá væntingum sem getur verið frelsandi. Gistilöndin, sem eru vel meðvituð um takmarkanir ferðamannanna, aðlaga þjónustu sína oft til að mæta innstreymi ráðalausra gesta. Einn af lykilþáttunum í að brúa bilið milli ferðamanna og staðbundinnar menningar, er hlutverk vel menntaðra leiðsögumanna. Þessir fróðu einstaklingar þjóna sem túlkar, ekki aðeins á tungumáli heldur einnig siðum og hefðum. Þeir túlka staðbundna sögur, viðhorf og venjur af þolinmæði, oft með slettu af húmor, sem hjálpar við að létta ferðamönnum lundina og uppfræða þá. Sérfræðiþekking leiðsögumanna og leiðbeiningar eru nauðsynlegar til að hjálpa ferðamönnum að sigla um hið framandi landslag, efla tilfinningu um tengsl milli gesta og nærsamfélagsins. Skilti og matseðlar eru þýddir og heilar atvinnugreinar eru byggðar upp í kringum löngun ferðamannsins til framandi upplifunar. Ferðamaðurinn verður verðmæt verslunarvara og er því veitt ákveðið umburðarlyndi þegar kemur að hegðun hans og skilningi. Hins vegar tekur þessi, að því er virðist, neikvæða lýsing á ferðamennsku sem skrúðgöngu fáfræðinnar, ekki tillit til umbreytingarmöguleika þessarar upplifunar. Þegar við klöngrumst í gegnum ókunnugt landslag, með ómetanlegri aðstoð leiðsögumanna í broddi fylkingar, opinberast okkur nýjar hugmyndir, þekking, menning og sjónarhorn. Það er í gegnum þessi kynni sem við getum þróað með okkur samkennd, skilning og þakklæti fyrir hinum fjölbreytta heimi í kringum okkur. Í þessu ljósi verður ferðamennskan meira en bara yfirborðslegt ferðalag heimsku, það verður ferðalag uppljómunar. Tengslin sem myndast milli ferðamanna, heimamanna og leiðsögumanns geta leitt til gagnkvæmrar þekkingar- og hugmyndaskipta. Þó að ferðamaðurinn geti upphaflega birst sem fáfrótt fífl, þá veitir hann nærsamfélaginu tækifæri til að fræðast um ólíka menningarheima, sjónarmið og lífshætti. Þessi upplýsingaskipti geta stuðlað að auknum skilningi og samúð milli ólíkra þjóða, sem að lokum stuðlar að friðsamara alþjóðasamfélagi. Niðurstaðan er því sú að tvíeðli ferðamennskunnar er flókið og heillandi fyrirbæri. Þó að það sé satt að ferðamenn birtast oft sem her heimskingja, sem ráfa klaufalega um hið óþekkta, er mikilvægt að viðurkenna möguleika á persónulegum vexti og menningarskiptum sem felast í þessari upplifun. Með stuðningi heimamanna og leiðsögn vel menntaðra leiðsögumanna getum við etv. tekið undir þá heimsku sem felst stundum í upplifun og hegðun ferðamanna, tengst öðrum, víkkað sjóndeildarhringinn og að lokum stuðlað að skilningsríkari og tengdari heimi. Munum að næsti formlausi atburður sem kann að virðast heimskulegur í augnablikinu gæti reynst öflugur hvati að breytingum og vexti í lífi okkar. Höfundur er leiðsögumaður.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar