Lyfjameðferð í skaðaminnkandi tilgangi? Kristín Davíðsdóttir skrifar 11. desember 2023 23:35 Í nýlegri frétt á Vísi kemur fram að læknirinn Árni Tómas Ragnarsson hafi skrifað út lyf til handa einum veikasta hópi samfélagsins í skaðaminnkandi tilgangi um nokkurt skeið. Þetta eru einstaklingar sem hann hefur væntanlega af sinni læknisfræðilegu kunnáttu metið og í framhaldinu veitt þeim þá meðferð sem hann hefur talið besta fyrir hvern og einn. Haft er eftir Árna Tómasi, sem hefur starfað sem læknir í 40 ár, að í starfi hans sem slíkur felist m.a. að minnka þann skaða er af sjúkdómi hlýst sem og að láta fólki líða betur. Þetta samræmist vissulega lögum um réttindi sjúklinga frá 1997 hvar segir í 23.grein að lina skuli þjáningar sjúklings eins og þekking á hverjum tíma frekast leyfir. Þá er einnig starfshópur að störfum á vegum Heilbrigðisráðuneytisins sem vinnur að mótun heildrænnar skaðaminnkunarstefnu varðandi einstaklinga sem nota vímuefni. Engin slík stefna er til hérlendis en flestum þeim er starfa með einstaklingum sem nota vímuefni er þó ljóst að þörfin á heildrænni stefnu og bættri þjónustu er gríðarleg. Nú er svo komið að Landlæknisembættið hefur takmarkað leyfi Árna Tómasar og getur hann því ekki lengur skrifað út lyf til handa þessum hópi. Þessi ákvörðun vekur upp ýmsar spurningar – hvers vegna er hann sviptur leyfinu núna og hvaða þjónusta mun standa sjúklingahópi hans til boða í framhaldinu? Nú veit ég ekki hversu marga einstaklinga um ræðir en væntanlega er það þó nokkur fjöldi. E.t.v. munu einhverjir koma fram með þá hugmynd að þessir einstaklingar geti fengið viðhaldsmeðferð í formi Suboxone eða Buvidal hjá SÁÁ en sú meðferð er veitt á sjúkrahúsinu Vogi. En er það virkilega raunhæft? Hefur Vogur bolmagn til að taka við þessum fjölda nýrra sjúklinga? SÁÁ er nú þegar illa fjármagnið og veitir viðhaldsmeðferð til handa mun fleiri einstaklingum en greitt er fyrir af hinu opinbera. Síðan er það hin hliðin, sú er lýtur að siðferðilega hlutanum og snýr að því hvers sjúklingar hans óska sjálfir. Munu þeir fá annan lækni sem getur þá metið þá og ákveðið meðferð í framhaldi af því eða getur verið að þessum einstaklingum verði einfaldlega bara úthýst þar sem þeir glíma við einn af þessum óþægilegu og erfiðu sjúkdómum? Hver ætlar að bera ábyrgð á því að lögum um réttindi sjúklinga verði framfylgt þannig að hver og einn þessara einstaklinga fái fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem völ er á hverju sinni líkt og lögin kveða á um? Mín ágiskun er sú að það verði enginn. Það er einfaldlega það sem þessi hópur er vanur enda í afleitri stöðu til að leita réttar síns. Ég ætla að leyfa mér að fullyrða það að hver einn og einasti þeirra einstaklinga sem hlotið hefur læknismeðferð í skaðaminnkandi tilgangi hjá Árna Tómasi eigi að baki sögu sem fæst okkar geta gert okkur í huglund. Það sem gengið hefur á í lífi einstaklings sem kominn er á þann stað að vera háður vímuefnum í æð og það sem viðkomandi þarf að gera til að verða sér úti um efni er lyginni líkast - við erum ekki að tala um eitt og eitt tilfelli, heldur endurtekna niðurlægingu, mjög skaðlega hegðun, afbrot og fleira í þeim dúr. En af því vilja fæstir vita og forrétindablindan byrgir mörgum sýn. Það er útbreidd skoðun að þeir sem noti vímuefni vilji allir fara í meðferð til þess að verða edrú þ.e. að hætta allri neyslu. Mín reynsla af því að vinna með einstaklingum úr þessum hópi er sú að flestir vilji koma undir sig fótunum - eiga öruggt heimili og geta lifað mannsæmandi lífi án þess að neyðast til að gera hluti sem vekja með þeim viðbjóð. Í því getur falist að hætta allri notkun hvers kyns vímugjafa en fólk verður líka að eiga möguleika á að lifa mannsæmandi lífi þó svo að það vilji ekki hætta allri notkun. Slík meðferð er hins vegar ekki í boði hérlendis og í raun eru þau meðferðarúrræði sem standa þessum hópi til boða afar takmörkuð. Afeitrun fer fram á sjúkrahúsinu Vogi og á fíknigeðdeild Landspítalans, en þangað inn komast aðeins einstaklingar sem tilheyra ákveðnum hópi. Staðan er því að sú að þegar einstaklingur hefur farið í tugi meðferða á Vog og árangur verið lítill sem enginn hefur hann ekkert annað val en að fara þangað einu sinni enn - önnur úrræði eru ekki í boði. Hvað segir maður við einstakling sem hefur endurtekið reynt að passa inn í samfélagsgerðina en alltaf mistekist þar sem bakland, stuðningur og eftirfylgd hafa aldrei reynst fullnægjandi. Hvaða svör gefur maður einstaklingi sem finnst lífið einfaldlega allt of sárt til að fara í gegnum það ódeyfður? Getur verið að besta svarið sé einfaldlega það að mæta einstaklingnum þar sem hann er staddur og styðja hann í þeim ákvörðunum sem hann tekur, hvort sem það samræmist okkar siðferðislegu skoðunum eða ekki? Ég skora á yfirvöld að taka mál þessara einstaklinga til skoðunar og veita þeim þann stuðning og þá meðferð sem þau þurfa á þeirra forsendum - að mæta þeim af auðmýkt, án allra fordóma og forræðishyggju. Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Lyf Fíkn Mest lesið Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Í nýlegri frétt á Vísi kemur fram að læknirinn Árni Tómas Ragnarsson hafi skrifað út lyf til handa einum veikasta hópi samfélagsins í skaðaminnkandi tilgangi um nokkurt skeið. Þetta eru einstaklingar sem hann hefur væntanlega af sinni læknisfræðilegu kunnáttu metið og í framhaldinu veitt þeim þá meðferð sem hann hefur talið besta fyrir hvern og einn. Haft er eftir Árna Tómasi, sem hefur starfað sem læknir í 40 ár, að í starfi hans sem slíkur felist m.a. að minnka þann skaða er af sjúkdómi hlýst sem og að láta fólki líða betur. Þetta samræmist vissulega lögum um réttindi sjúklinga frá 1997 hvar segir í 23.grein að lina skuli þjáningar sjúklings eins og þekking á hverjum tíma frekast leyfir. Þá er einnig starfshópur að störfum á vegum Heilbrigðisráðuneytisins sem vinnur að mótun heildrænnar skaðaminnkunarstefnu varðandi einstaklinga sem nota vímuefni. Engin slík stefna er til hérlendis en flestum þeim er starfa með einstaklingum sem nota vímuefni er þó ljóst að þörfin á heildrænni stefnu og bættri þjónustu er gríðarleg. Nú er svo komið að Landlæknisembættið hefur takmarkað leyfi Árna Tómasar og getur hann því ekki lengur skrifað út lyf til handa þessum hópi. Þessi ákvörðun vekur upp ýmsar spurningar – hvers vegna er hann sviptur leyfinu núna og hvaða þjónusta mun standa sjúklingahópi hans til boða í framhaldinu? Nú veit ég ekki hversu marga einstaklinga um ræðir en væntanlega er það þó nokkur fjöldi. E.t.v. munu einhverjir koma fram með þá hugmynd að þessir einstaklingar geti fengið viðhaldsmeðferð í formi Suboxone eða Buvidal hjá SÁÁ en sú meðferð er veitt á sjúkrahúsinu Vogi. En er það virkilega raunhæft? Hefur Vogur bolmagn til að taka við þessum fjölda nýrra sjúklinga? SÁÁ er nú þegar illa fjármagnið og veitir viðhaldsmeðferð til handa mun fleiri einstaklingum en greitt er fyrir af hinu opinbera. Síðan er það hin hliðin, sú er lýtur að siðferðilega hlutanum og snýr að því hvers sjúklingar hans óska sjálfir. Munu þeir fá annan lækni sem getur þá metið þá og ákveðið meðferð í framhaldi af því eða getur verið að þessum einstaklingum verði einfaldlega bara úthýst þar sem þeir glíma við einn af þessum óþægilegu og erfiðu sjúkdómum? Hver ætlar að bera ábyrgð á því að lögum um réttindi sjúklinga verði framfylgt þannig að hver og einn þessara einstaklinga fái fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem völ er á hverju sinni líkt og lögin kveða á um? Mín ágiskun er sú að það verði enginn. Það er einfaldlega það sem þessi hópur er vanur enda í afleitri stöðu til að leita réttar síns. Ég ætla að leyfa mér að fullyrða það að hver einn og einasti þeirra einstaklinga sem hlotið hefur læknismeðferð í skaðaminnkandi tilgangi hjá Árna Tómasi eigi að baki sögu sem fæst okkar geta gert okkur í huglund. Það sem gengið hefur á í lífi einstaklings sem kominn er á þann stað að vera háður vímuefnum í æð og það sem viðkomandi þarf að gera til að verða sér úti um efni er lyginni líkast - við erum ekki að tala um eitt og eitt tilfelli, heldur endurtekna niðurlægingu, mjög skaðlega hegðun, afbrot og fleira í þeim dúr. En af því vilja fæstir vita og forrétindablindan byrgir mörgum sýn. Það er útbreidd skoðun að þeir sem noti vímuefni vilji allir fara í meðferð til þess að verða edrú þ.e. að hætta allri neyslu. Mín reynsla af því að vinna með einstaklingum úr þessum hópi er sú að flestir vilji koma undir sig fótunum - eiga öruggt heimili og geta lifað mannsæmandi lífi án þess að neyðast til að gera hluti sem vekja með þeim viðbjóð. Í því getur falist að hætta allri notkun hvers kyns vímugjafa en fólk verður líka að eiga möguleika á að lifa mannsæmandi lífi þó svo að það vilji ekki hætta allri notkun. Slík meðferð er hins vegar ekki í boði hérlendis og í raun eru þau meðferðarúrræði sem standa þessum hópi til boða afar takmörkuð. Afeitrun fer fram á sjúkrahúsinu Vogi og á fíknigeðdeild Landspítalans, en þangað inn komast aðeins einstaklingar sem tilheyra ákveðnum hópi. Staðan er því að sú að þegar einstaklingur hefur farið í tugi meðferða á Vog og árangur verið lítill sem enginn hefur hann ekkert annað val en að fara þangað einu sinni enn - önnur úrræði eru ekki í boði. Hvað segir maður við einstakling sem hefur endurtekið reynt að passa inn í samfélagsgerðina en alltaf mistekist þar sem bakland, stuðningur og eftirfylgd hafa aldrei reynst fullnægjandi. Hvaða svör gefur maður einstaklingi sem finnst lífið einfaldlega allt of sárt til að fara í gegnum það ódeyfður? Getur verið að besta svarið sé einfaldlega það að mæta einstaklingnum þar sem hann er staddur og styðja hann í þeim ákvörðunum sem hann tekur, hvort sem það samræmist okkar siðferðislegu skoðunum eða ekki? Ég skora á yfirvöld að taka mál þessara einstaklinga til skoðunar og veita þeim þann stuðning og þá meðferð sem þau þurfa á þeirra forsendum - að mæta þeim af auðmýkt, án allra fordóma og forræðishyggju. Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun