Menntunarkrafa til leiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum Guðmundur Björnsson skrifar 3. júní 2024 11:31 Í ferðamálastefnu og aðgerðaáætlun til ársins 2030 frá menningar- og viðskiptaráðherra, sem nú er til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda er fjallað um menntunarkröfur til leiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum í lið E.3. Stutt lýsing á lið E.3: Unnið verði að úttekt á því hvaða kröfur eru gerðar til leiðsögumanna sem starfa innan þjóðgarða á Íslandi. Í framhaldi af því verði útbúnar skýrar lágmarkskröfur um menntun og hæfni, sem þarf að uppfylla til að fá leyfi til að starfa við leiðsögn innan þjóðgarðs. Hér eru gerðar alvarlegar athugsemdir við þennan lið sem fjallar um menntunarkröfu til leiðsögumanna. Þar er ekki ráð fyrir að skoða eigi hæfni og menntun ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum. Aðeins er minnst á þá aðila sem eiga að vera með svokölluð "hard-skills", þ.e. þeir sem sinna leiðsögn á fjöllum, skriðjöklum, í íshellum og við köfun. Þar ekki gert ráð fyrir neinum hæfniskröfum til ferðaleiðsögumanna sem sinna þó mun stærri hóp ferðamanna. Sérstakelga er þetta alvarlegt þegar litið er til þeirrar holskeflu erlendra „ferðaleiðsögumanna“ sem ferðast með hópa um landið án tilskilinna leyfa frá Ferðamálastofu skv. lögum, þ.e. annað hvort ferðaskrifstofuleyfi eða leyfi ferðasala dagsferða. Hvað þá að einhver athugi hvort þeir þekki eitthvað til lands og þjóðar eða þessa samfélags sem þeir eru að ferðast um, þ.e. siði þess, venjur, lög og reglur. Hér er allt leyft. Þessu er t.d. ólíkt farið ef þú ætlar að leggja fyrir þig leigubílaakstur, svo dæmi sé tekið. Þá þarftu að sitja námskeið sem tekur viku og þreyta próf, hvort heldur sem þú sért innfæddur eða af erlendu bergi brotinn. Þar er þó gallinn sá að allt námsefnið og prófin eru á íslensku, sem helmingur þátttakenda skilur ekki en, guði sé lof fyrir Google Translate, sem bæði þýðir spurningarnar og svarar þeim fyrir þá sem þreyta þau próf. Maður tekur þó hatt sinn ofan fyrir viðleitnina. Það er mjög miður að í engu eigi að taka til menntunar- og hæfniskrafna til ferðaleiðsögumanna og í hróplegu ósamræmi við stefnu stjórnvalda sem getið er í þessu sama plaggi um að "Íslensk ferðaþjónusta verði þekkt fyrir gæði og einstaka upplifun". Mikilvægi þess að gera lágmarkskröfur til menntunar og hæfni ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum verði að vera í forgangi og hér eru nokkrar ástæður fyrir því: Öryggi gesta: Ferðaleiðsögumenn gegna lykilhlutverki í að tryggja öryggi ferðamanna. Með vaxandi fjölda ferðamanna sem heimsækja þjóðgarða í hópferðum undir stjórn innlendra og erlendra ferðaleiðsögumanna, er nauðsynlegt að ferðaleiðsögumenn hafi haldgóða menntun og þjálfun. Þetta felur í sér þekkingu á viðbrögðum við neyðartilvikum, viðbrögð við vá, notkun björgunarbúnaðar og skilnings á náttúrulegum hættum. Gæðaþjónusta: Menntun og hæfni ferðaleiðsögumanna hefur bein áhrif á upplifun ferðamanna. Vel menntaðir ferðaleiðsögumenn geta veitt ítarlegar og áreiðanlegar upplýsingar um náttúru, sögu og menningu þjóðgarðanna. Þetta bætir ekki aðeins upplifun ferðamanna heldur stuðlar einnig að því að byggja upp sterka ímynd landsins sem áfangastaðar með framúrskarandi ferðaþjónustu. Umhverfisvernd: Ferðaleiðsögumenn hafa mikilvægu hlutverki að gegna í að fræða ferðamenn um umhverfisvernd og ábyrga nærandi ferðamennsku. Menntaðir ferðaleiðsögumenn geta miðlað upplýsingum um okkar viðkvæma vistkerfi, verndaraðgerðir og ábyrgða hegðun, sem stuðlar að því að draga úr umhverfisáhrifum ferðamanna og viðhalda náttúruauðlindum til framtíðar. Samræmi við Evrópustaðla: Evrópustaðall ÍST EN 15565:2008 hefur verið í gildi frá 1. ágúst 2008 á Íslandi, en stjórnvöld hafa lítið sem ekkert gert til að innleiða hann formlega eða gert kröfur til starfandi ferðaleiðsögumanna um að menntun þeirra uppfylli skilyrði staðalsins. Endurmenntun Háskóla Íslands tók það upp á sitt eindæmi á sínum tíma, við endurskoðun leiðsögunámsins, að breyta því þannig að það uppfylli þennan staðal. Hins vegar er ekkert eftirlit með því í dag hvort menntun starfandi ferðaleiðsögumanna á Íslandi uppfylli þær lágmarkskröfur. Að fylgja þessum stöðlum eykur samkeppnishæfni íslenskrar ferðaþjónustu á alþjóðlegum vettvangi og tryggir að íslenskir ferðaleiðsögumenn uppfylli þessar kröfur, sem Evrópulöndin hafa komið sér saman um. Því ætti að fela Ferðamálastofu að hafa eftirlit með þessu og halda utan um skrá yfir ferðaleiðsögumenn sem hafa lokið menntun skv. staðlinum og afhenda þeim ferðaleiðsögumönnum skírteini upp á það, eins og tíðkast víða. Það myndi auðvelda allt eftirlit og sýna ferðamönnum að þeir í góðum höndum. Eftirlit og lagaheimildir: Til að tryggja að fyrirtæki sem starfa innan þjóðgarða fylgi þessum menntunarkröfum og öðrum gæðastöðlum er nauðsynlegt að hafa skýrar lagaheimildir og virkt eftirlit. Fjárveitingar til menntunar og þjálfunar landvarða, sem sinna ættu því eftirlitshlutverki eru einnig mikilvægar til að þeir geti framkvæmt störf sín með viðeigandi sérþekkingu. Langtímamarkmið: Með því að setja lágmarkskröfur til menntunar og hæfni ferðaleiðsögumanna er stuðlað að langtímamarkmiðum um sjálfbæra ferðaþjónustu. Menntun ferðaleiðsögumanna stuðlar að ábyrgri og upplýstri ferðahegðun, sem er grundvöllur fyrir verndun náttúru og menningar á Íslandi. Það er því nauðsynlegt að aðgerðaráætlunin taki einnig til alhliða úttektar á menntun og hæfni ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum. Aðeins þannig getum við tryggt að þeir uppfylli ströngustu gæðakröfur og stuðlað að öryggi, upplifun og umhverfisvernd í íslenskum þjóðgörðum. Höfundur er ferðamálafræðingur og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms EHÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Ferðaþjónusta Guðmundur Björnsson Mest lesið Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Halldór 28.06.2025 Halldór Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Sjá meira
Í ferðamálastefnu og aðgerðaáætlun til ársins 2030 frá menningar- og viðskiptaráðherra, sem nú er til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda er fjallað um menntunarkröfur til leiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum í lið E.3. Stutt lýsing á lið E.3: Unnið verði að úttekt á því hvaða kröfur eru gerðar til leiðsögumanna sem starfa innan þjóðgarða á Íslandi. Í framhaldi af því verði útbúnar skýrar lágmarkskröfur um menntun og hæfni, sem þarf að uppfylla til að fá leyfi til að starfa við leiðsögn innan þjóðgarðs. Hér eru gerðar alvarlegar athugsemdir við þennan lið sem fjallar um menntunarkröfu til leiðsögumanna. Þar er ekki ráð fyrir að skoða eigi hæfni og menntun ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum. Aðeins er minnst á þá aðila sem eiga að vera með svokölluð "hard-skills", þ.e. þeir sem sinna leiðsögn á fjöllum, skriðjöklum, í íshellum og við köfun. Þar ekki gert ráð fyrir neinum hæfniskröfum til ferðaleiðsögumanna sem sinna þó mun stærri hóp ferðamanna. Sérstakelga er þetta alvarlegt þegar litið er til þeirrar holskeflu erlendra „ferðaleiðsögumanna“ sem ferðast með hópa um landið án tilskilinna leyfa frá Ferðamálastofu skv. lögum, þ.e. annað hvort ferðaskrifstofuleyfi eða leyfi ferðasala dagsferða. Hvað þá að einhver athugi hvort þeir þekki eitthvað til lands og þjóðar eða þessa samfélags sem þeir eru að ferðast um, þ.e. siði þess, venjur, lög og reglur. Hér er allt leyft. Þessu er t.d. ólíkt farið ef þú ætlar að leggja fyrir þig leigubílaakstur, svo dæmi sé tekið. Þá þarftu að sitja námskeið sem tekur viku og þreyta próf, hvort heldur sem þú sért innfæddur eða af erlendu bergi brotinn. Þar er þó gallinn sá að allt námsefnið og prófin eru á íslensku, sem helmingur þátttakenda skilur ekki en, guði sé lof fyrir Google Translate, sem bæði þýðir spurningarnar og svarar þeim fyrir þá sem þreyta þau próf. Maður tekur þó hatt sinn ofan fyrir viðleitnina. Það er mjög miður að í engu eigi að taka til menntunar- og hæfniskrafna til ferðaleiðsögumanna og í hróplegu ósamræmi við stefnu stjórnvalda sem getið er í þessu sama plaggi um að "Íslensk ferðaþjónusta verði þekkt fyrir gæði og einstaka upplifun". Mikilvægi þess að gera lágmarkskröfur til menntunar og hæfni ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum verði að vera í forgangi og hér eru nokkrar ástæður fyrir því: Öryggi gesta: Ferðaleiðsögumenn gegna lykilhlutverki í að tryggja öryggi ferðamanna. Með vaxandi fjölda ferðamanna sem heimsækja þjóðgarða í hópferðum undir stjórn innlendra og erlendra ferðaleiðsögumanna, er nauðsynlegt að ferðaleiðsögumenn hafi haldgóða menntun og þjálfun. Þetta felur í sér þekkingu á viðbrögðum við neyðartilvikum, viðbrögð við vá, notkun björgunarbúnaðar og skilnings á náttúrulegum hættum. Gæðaþjónusta: Menntun og hæfni ferðaleiðsögumanna hefur bein áhrif á upplifun ferðamanna. Vel menntaðir ferðaleiðsögumenn geta veitt ítarlegar og áreiðanlegar upplýsingar um náttúru, sögu og menningu þjóðgarðanna. Þetta bætir ekki aðeins upplifun ferðamanna heldur stuðlar einnig að því að byggja upp sterka ímynd landsins sem áfangastaðar með framúrskarandi ferðaþjónustu. Umhverfisvernd: Ferðaleiðsögumenn hafa mikilvægu hlutverki að gegna í að fræða ferðamenn um umhverfisvernd og ábyrga nærandi ferðamennsku. Menntaðir ferðaleiðsögumenn geta miðlað upplýsingum um okkar viðkvæma vistkerfi, verndaraðgerðir og ábyrgða hegðun, sem stuðlar að því að draga úr umhverfisáhrifum ferðamanna og viðhalda náttúruauðlindum til framtíðar. Samræmi við Evrópustaðla: Evrópustaðall ÍST EN 15565:2008 hefur verið í gildi frá 1. ágúst 2008 á Íslandi, en stjórnvöld hafa lítið sem ekkert gert til að innleiða hann formlega eða gert kröfur til starfandi ferðaleiðsögumanna um að menntun þeirra uppfylli skilyrði staðalsins. Endurmenntun Háskóla Íslands tók það upp á sitt eindæmi á sínum tíma, við endurskoðun leiðsögunámsins, að breyta því þannig að það uppfylli þennan staðal. Hins vegar er ekkert eftirlit með því í dag hvort menntun starfandi ferðaleiðsögumanna á Íslandi uppfylli þær lágmarkskröfur. Að fylgja þessum stöðlum eykur samkeppnishæfni íslenskrar ferðaþjónustu á alþjóðlegum vettvangi og tryggir að íslenskir ferðaleiðsögumenn uppfylli þessar kröfur, sem Evrópulöndin hafa komið sér saman um. Því ætti að fela Ferðamálastofu að hafa eftirlit með þessu og halda utan um skrá yfir ferðaleiðsögumenn sem hafa lokið menntun skv. staðlinum og afhenda þeim ferðaleiðsögumönnum skírteini upp á það, eins og tíðkast víða. Það myndi auðvelda allt eftirlit og sýna ferðamönnum að þeir í góðum höndum. Eftirlit og lagaheimildir: Til að tryggja að fyrirtæki sem starfa innan þjóðgarða fylgi þessum menntunarkröfum og öðrum gæðastöðlum er nauðsynlegt að hafa skýrar lagaheimildir og virkt eftirlit. Fjárveitingar til menntunar og þjálfunar landvarða, sem sinna ættu því eftirlitshlutverki eru einnig mikilvægar til að þeir geti framkvæmt störf sín með viðeigandi sérþekkingu. Langtímamarkmið: Með því að setja lágmarkskröfur til menntunar og hæfni ferðaleiðsögumanna er stuðlað að langtímamarkmiðum um sjálfbæra ferðaþjónustu. Menntun ferðaleiðsögumanna stuðlar að ábyrgri og upplýstri ferðahegðun, sem er grundvöllur fyrir verndun náttúru og menningar á Íslandi. Það er því nauðsynlegt að aðgerðaráætlunin taki einnig til alhliða úttektar á menntun og hæfni ferðaleiðsögumanna sem starfa í þjóðgörðum. Aðeins þannig getum við tryggt að þeir uppfylli ströngustu gæðakröfur og stuðlað að öryggi, upplifun og umhverfisvernd í íslenskum þjóðgörðum. Höfundur er ferðamálafræðingur og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms EHÍ.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar