Fjárfesting í þágu barna Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 7. október 2024 17:39 Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Vinstri græn Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun