Er heimurinn á leið til helvítis? Árni Sigurðsson skrifar 18. janúar 2025 15:01 Heimurinn er á heljarþröm - eins og alltaf. „Tímar eru slæmir. Börn hlýða ekki lengur foreldrum sínum og allir vilja skrifa bók.“ Þessi orð eru oft eignuð Marcus Tullius Cicero (106–43 f.Kr.), þótt uppruni þeirra sé óljós. Engu að síður endurspegla þau fornar og almennar hugmyndir um að heimurinn sé sífellt á barmi glötunar: „Heimur versnandi fer.“Hver kannast ekki við það? Við Íslendingar höfum ekki farið varhluta af þessari svartsýni, enda þarf ekki annað en að líta á eigin sögu til að skilja hvers vegna hún er svo lífseig. Hún gegnsýrir samfélagið og þjóðfélagsumræðu og hefur vond og ætandi áhrif. Hafís og jarðeldar, saga og seigla: Allt frá því að land byggðist á 9. öld hefur náttúran verið Íslendingum krefjandi. Þótt veðrátta ku hafi verið eitthvað mildari við landnám hefur kuldi, stutt sumur og einangrun verið þjóðinni stöðug áskorun. Í aldanna rás hefur þjóðin staðið andspænis hafís, eldgosum og búsifjum. Eitt helsta dæmið eru Skaftáreldar, gosið í Lakagígum 1783–1784. Gosið olli mikilli hungursneyð og óáran og fækkaði landsmönnum þá um allt að fjórðung. Flest samfélög með svo fáa íbúa eins og Ísland þá hefðu getað hrunið endanlega, en við sýndum útsjónarsemi, dugnað, djörfung og dug sem erfitt er að skilja í dag svo hér erum við enn. Eldgos voru þó ekki eina ógnin. Drepsóttir herjuðu einnig á landsmenn. Svarti dauði barst hingað á 15. öld, felldi fjölda manns og margar jarðir fóru í eyði. En eftir hverja raun reis samfélagið upp á ný, knúið áfram af óbilandi bjargræði og harðfengi sem enn er hluti af þjóðarsálinni. Forn ógn á heimsvísu: Þetta er gömul saga og ný í mannkynssögunni. Fyrir um 70.000 árum kann stórgos, ef til vill í Tóba-vatni í núverandi Indónesíu, að hafa fækkað mannkyninu niður í 1-2 þúsund einstaklinga og lítinn hóp frjórra kvenna af þeim sökum sem eru þannig formæður alls mannkyns. Þetta var allt og sumt og við öll afkomendur þessa litla hóps. Heimurinn allur, hvert og eitt okkar. Hafa ber þó í huga að þetta er tilgáta sem vísindamenn rannsaka enn þá. En erfðarannsóknir sýna að mannkyn fór í gegnum þröngan „flöskuháls“ sem gerði næstum út af við okkur. Við Íslendingar fórum í gegnum svipaðar þrengingar sökum náttúruhamfara og farsótta. Þjóðin núna eru afkomendur þeirra sem lifðu og við þess vegna öll náskyld innbyrðis (allir tengdir ca. í 8. lið). Á liðnum árþúsundum hafa heilu menningarheimarnir risið og hnigið um víða veröld. Mínóamenn á Krít (ca. 3000–1550 f.Kr.) voru eitt sinn í miklum blóma en hurfu svo vegna samspils náttúruhamfara og innrása um 1100 f.Kr. Menning þeirra er nú aðeins varðveitt í fornminjum. Þá hafa styrjaldir margoft gereytt heilu samfélögunum, þar sem fjöldi fólks var annaðhvort þrælkaður eða felldur. Aðeins brotabrot af örlagasögu mannkyns hefur varðveist í heimildum þótt vísinda- og fræðimenn vinni hörðum höndum að því að svipta hulunni af þessum leyndardómi. Með hliðsjón af þessu er því undravert að mannkynið skuli enn þrauka. Við höfum ítrekað komist nálægt tortímingu, en alltaf samt náð að rétta úr kútnum með afgerandi hætti. En hvers vegna núum við núna saman lófum í angist og teljum okkur hafa rökstuddan grun um að allt sé að fara til helvítis? Er heimur á heljarslóð? Samfélagsmiðlar og fréttamiðlar hafa stóraukið umfjöllun og hraðað útbreiðslu upplýsinga. Hvar sem óáran dynur yfir, jarðskjálfti, flóð eða ófriðarbál, þá berast tíðindin á örskotsstundu um allan heim. Í þróunarfræðilegu ljósi erum við útbúin „neikvæðnishneigð“ til að tryggja skjót viðbrögð við yfirvofandi hættu; áður var slík eðlishvöt af hinu góða, en núna vinnur hún gegn geðheilsu okkar með linnulausum hamfarafréttum sem hafa enga skírskotun til raunverulegrar eða afgerandi ógnar sem steðjar að okkur hér og nú. Frá víðara sjónarhorni lítur myndin samt öðruvísi út. Steven Pinker (f. 1954) bendir á í bókum eins og Enlightenment Nowað ofbeldi hafi dregist saman, lífslíkur hækkað og læsi aukist verulega undanfarnar margar aldir. Ray Kurzweil (f. 1948) sýnir fram á hvernig tækni þróast með veldishraða og að gervigreind geti brátt kollvarpað heilbrigðiskerfi, menntun og fleiru og skapað tækifæri sem við áttum erfitt með að sjá fyrir okkur áður. Áhrif fyrri stóráfalla staðfesta þessa seiglu enn frekar. Svarti dauði á 14. öld drap tugmilljónir manna, sums staðar meirihluta íbúa, og var líkt við heimsendi. Samt risu samfélögin upp á ný en þó í breyttri mynd þar sem samfélagsskipan og efnahagslíf hafði riðlast með tilheyrandi breytingum. Færð hafa verið rök að þær hafi stuðlað að endurreisninni. Nær okkur í tíma er spænska veikin frá 1918–1920 sem lagði þriðjung jarðarbúa í kör og drap allt að 50 milljónir. Sú ógn og áskorun hreyfði við vísindaþekkingu og leiddi til bóluefnaþróunar og alþjóðlegrar samvinnu í heilbrigðismálum. Það sama má segja um fæðuskort en fyrir aðeins fáum kynslóðum var meirihluti mannkyns upptekinn af því hvort nægur matur væri til. Lífið á Íslandi snérist að mestu um að eiga fyrir salti í grautinn langt fram eftir síðustu öld. Í dag glíma þó mörg lönd við ofgnótt og ofneyslu með tilheyrandi menningarsjúkdómum. Er umhverfið ógnin nútímans? Loftslagsbreytingar eru auðvitað alvarlegt mál með tilheyrandi áhrifum á samfélög og fæðukeðjuna, en loftslagið hefur aldrei staðið í stað. Ísaldir, hlýskeið og náttúruhamfarir hafa margoft reynt á getu mannsins til að laga sig að breyttum aðstæðum og hingað til höfum við staðið uppi sem sigurvegarar. Í dag höfum við fleiri tæki og tól en nokkru sinni fyrr, frá endurnýjanlegri orku til gervigreindarlausna. Vissulega krefst ástandið áfram mikillar athygli, aðlögunar og samvinnu, en fortíðin sýnir að hæfni okkar til að brydda upp á nýjungum og aðlaga okkur að breyttum lífsháttum er einstök. Eða eins og Churchill (1874-1965) orðaði það: „Því lengra sem við getum rýnt til baka í blámóðu sögunnar því lengra getum við séð fram á við.“ Öxlum ábyrgð á framtíðinni: Það er fjölmargt sem við getum gert til að læra af sögu mannkyns um seiglu og sjálfsbjargarviðleitni og yfirfært á samtíð okkar og næstu framtíð sem vitsmunir okkar geta haft áhrif á. Brian Tracy (f. 1944) sagði: „Það sem er okkur efst í huga ákvarðar hver við verðum.“ Það að sökkva sér niður í ótta, svartagallsraus og hörmungaspár getur leitt til vonleysis, angistar og nagandi kvíða. Í stað þess er hollara að líta upp úr svartnættinu og leita nýrra lausna sem glæða væntingar, von og velfarnað. Við getum valið að hlúa að fjölbreytilegu frétta- og fræðsluvali, þar sem jákvæðar fréttir og vísindalegar framfarir haldast í hendur við raunsæja greiningu á áskorunum. Við getum líka valið að fagna tilkomu gervigreindar og annars konar hátækni sem tækifæri fremur en ógn. Auðvitað er ekki verið að fegra hinar hörðu aðstæður sem þjóðir hafa staðið frammi fyrir, heldur fyrst og fremst að minna á að mannkynið er ótrúlega úrræðasamt og lífseigt. Franklin D. Roosevelt Bandaríkjaforseti (1882–1945) sagði í fyrstu innsetningarræðu sinni á upphafsárum kreppunnar miklu: „Það eina sem við þurfum að óttast er óttinn sjálfur.“ Jafnvel þegar atvinnuleysi reið húsum, bankar hrundu og vonleysi ríkti, framkallaði hann kjark í hjörtum fólks sem lagði horsteininn að víðtækum umbótum og endurreisn. Af hverju skiptir bjartsýni máli? Ef forfeður okkar — sem mættu eldgosum, drepsóttum, sulti og seyru — hefðu gefist upp, værum við ekki hér í dag. Sú staðreynd undirstrikar mikilvægi seiglu og úrræðasemi hvað sem tautar og raular. Hinn valkosturinn er að leggjast í kör og geispa golunni. Meðan við drögum andann eigum við von og með henni eru allir vegir færir. William Ernest Henley (1849–1903) orðaði það skáldlega að við værum „herrar örlaga okkar“ og „skipstjórar sálna okkar.“ Heimurinn virðist oft á leið til helvítis og hefur verið það í gegnum alla mannkynssöguna, en hér erum við ennþá. Sagan sýnir að við eigum sjálf val um hvort við látum svartagallsraus og dómsdagsspár afvegaleiða okkur eða hvort við stöndum keik án þess að hvika. Sjálfur Churchill orðaði það svona: „Framtíðin er okkur hulin en fortíðin ætti að veita okkur von.“ Blásum lífi í þá glóð. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 37 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Sigurðsson Mest lesið Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Samúel Karl Ólason,Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Samúel Karl Ólason,Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Heimurinn er á heljarþröm - eins og alltaf. „Tímar eru slæmir. Börn hlýða ekki lengur foreldrum sínum og allir vilja skrifa bók.“ Þessi orð eru oft eignuð Marcus Tullius Cicero (106–43 f.Kr.), þótt uppruni þeirra sé óljós. Engu að síður endurspegla þau fornar og almennar hugmyndir um að heimurinn sé sífellt á barmi glötunar: „Heimur versnandi fer.“Hver kannast ekki við það? Við Íslendingar höfum ekki farið varhluta af þessari svartsýni, enda þarf ekki annað en að líta á eigin sögu til að skilja hvers vegna hún er svo lífseig. Hún gegnsýrir samfélagið og þjóðfélagsumræðu og hefur vond og ætandi áhrif. Hafís og jarðeldar, saga og seigla: Allt frá því að land byggðist á 9. öld hefur náttúran verið Íslendingum krefjandi. Þótt veðrátta ku hafi verið eitthvað mildari við landnám hefur kuldi, stutt sumur og einangrun verið þjóðinni stöðug áskorun. Í aldanna rás hefur þjóðin staðið andspænis hafís, eldgosum og búsifjum. Eitt helsta dæmið eru Skaftáreldar, gosið í Lakagígum 1783–1784. Gosið olli mikilli hungursneyð og óáran og fækkaði landsmönnum þá um allt að fjórðung. Flest samfélög með svo fáa íbúa eins og Ísland þá hefðu getað hrunið endanlega, en við sýndum útsjónarsemi, dugnað, djörfung og dug sem erfitt er að skilja í dag svo hér erum við enn. Eldgos voru þó ekki eina ógnin. Drepsóttir herjuðu einnig á landsmenn. Svarti dauði barst hingað á 15. öld, felldi fjölda manns og margar jarðir fóru í eyði. En eftir hverja raun reis samfélagið upp á ný, knúið áfram af óbilandi bjargræði og harðfengi sem enn er hluti af þjóðarsálinni. Forn ógn á heimsvísu: Þetta er gömul saga og ný í mannkynssögunni. Fyrir um 70.000 árum kann stórgos, ef til vill í Tóba-vatni í núverandi Indónesíu, að hafa fækkað mannkyninu niður í 1-2 þúsund einstaklinga og lítinn hóp frjórra kvenna af þeim sökum sem eru þannig formæður alls mannkyns. Þetta var allt og sumt og við öll afkomendur þessa litla hóps. Heimurinn allur, hvert og eitt okkar. Hafa ber þó í huga að þetta er tilgáta sem vísindamenn rannsaka enn þá. En erfðarannsóknir sýna að mannkyn fór í gegnum þröngan „flöskuháls“ sem gerði næstum út af við okkur. Við Íslendingar fórum í gegnum svipaðar þrengingar sökum náttúruhamfara og farsótta. Þjóðin núna eru afkomendur þeirra sem lifðu og við þess vegna öll náskyld innbyrðis (allir tengdir ca. í 8. lið). Á liðnum árþúsundum hafa heilu menningarheimarnir risið og hnigið um víða veröld. Mínóamenn á Krít (ca. 3000–1550 f.Kr.) voru eitt sinn í miklum blóma en hurfu svo vegna samspils náttúruhamfara og innrása um 1100 f.Kr. Menning þeirra er nú aðeins varðveitt í fornminjum. Þá hafa styrjaldir margoft gereytt heilu samfélögunum, þar sem fjöldi fólks var annaðhvort þrælkaður eða felldur. Aðeins brotabrot af örlagasögu mannkyns hefur varðveist í heimildum þótt vísinda- og fræðimenn vinni hörðum höndum að því að svipta hulunni af þessum leyndardómi. Með hliðsjón af þessu er því undravert að mannkynið skuli enn þrauka. Við höfum ítrekað komist nálægt tortímingu, en alltaf samt náð að rétta úr kútnum með afgerandi hætti. En hvers vegna núum við núna saman lófum í angist og teljum okkur hafa rökstuddan grun um að allt sé að fara til helvítis? Er heimur á heljarslóð? Samfélagsmiðlar og fréttamiðlar hafa stóraukið umfjöllun og hraðað útbreiðslu upplýsinga. Hvar sem óáran dynur yfir, jarðskjálfti, flóð eða ófriðarbál, þá berast tíðindin á örskotsstundu um allan heim. Í þróunarfræðilegu ljósi erum við útbúin „neikvæðnishneigð“ til að tryggja skjót viðbrögð við yfirvofandi hættu; áður var slík eðlishvöt af hinu góða, en núna vinnur hún gegn geðheilsu okkar með linnulausum hamfarafréttum sem hafa enga skírskotun til raunverulegrar eða afgerandi ógnar sem steðjar að okkur hér og nú. Frá víðara sjónarhorni lítur myndin samt öðruvísi út. Steven Pinker (f. 1954) bendir á í bókum eins og Enlightenment Nowað ofbeldi hafi dregist saman, lífslíkur hækkað og læsi aukist verulega undanfarnar margar aldir. Ray Kurzweil (f. 1948) sýnir fram á hvernig tækni þróast með veldishraða og að gervigreind geti brátt kollvarpað heilbrigðiskerfi, menntun og fleiru og skapað tækifæri sem við áttum erfitt með að sjá fyrir okkur áður. Áhrif fyrri stóráfalla staðfesta þessa seiglu enn frekar. Svarti dauði á 14. öld drap tugmilljónir manna, sums staðar meirihluta íbúa, og var líkt við heimsendi. Samt risu samfélögin upp á ný en þó í breyttri mynd þar sem samfélagsskipan og efnahagslíf hafði riðlast með tilheyrandi breytingum. Færð hafa verið rök að þær hafi stuðlað að endurreisninni. Nær okkur í tíma er spænska veikin frá 1918–1920 sem lagði þriðjung jarðarbúa í kör og drap allt að 50 milljónir. Sú ógn og áskorun hreyfði við vísindaþekkingu og leiddi til bóluefnaþróunar og alþjóðlegrar samvinnu í heilbrigðismálum. Það sama má segja um fæðuskort en fyrir aðeins fáum kynslóðum var meirihluti mannkyns upptekinn af því hvort nægur matur væri til. Lífið á Íslandi snérist að mestu um að eiga fyrir salti í grautinn langt fram eftir síðustu öld. Í dag glíma þó mörg lönd við ofgnótt og ofneyslu með tilheyrandi menningarsjúkdómum. Er umhverfið ógnin nútímans? Loftslagsbreytingar eru auðvitað alvarlegt mál með tilheyrandi áhrifum á samfélög og fæðukeðjuna, en loftslagið hefur aldrei staðið í stað. Ísaldir, hlýskeið og náttúruhamfarir hafa margoft reynt á getu mannsins til að laga sig að breyttum aðstæðum og hingað til höfum við staðið uppi sem sigurvegarar. Í dag höfum við fleiri tæki og tól en nokkru sinni fyrr, frá endurnýjanlegri orku til gervigreindarlausna. Vissulega krefst ástandið áfram mikillar athygli, aðlögunar og samvinnu, en fortíðin sýnir að hæfni okkar til að brydda upp á nýjungum og aðlaga okkur að breyttum lífsháttum er einstök. Eða eins og Churchill (1874-1965) orðaði það: „Því lengra sem við getum rýnt til baka í blámóðu sögunnar því lengra getum við séð fram á við.“ Öxlum ábyrgð á framtíðinni: Það er fjölmargt sem við getum gert til að læra af sögu mannkyns um seiglu og sjálfsbjargarviðleitni og yfirfært á samtíð okkar og næstu framtíð sem vitsmunir okkar geta haft áhrif á. Brian Tracy (f. 1944) sagði: „Það sem er okkur efst í huga ákvarðar hver við verðum.“ Það að sökkva sér niður í ótta, svartagallsraus og hörmungaspár getur leitt til vonleysis, angistar og nagandi kvíða. Í stað þess er hollara að líta upp úr svartnættinu og leita nýrra lausna sem glæða væntingar, von og velfarnað. Við getum valið að hlúa að fjölbreytilegu frétta- og fræðsluvali, þar sem jákvæðar fréttir og vísindalegar framfarir haldast í hendur við raunsæja greiningu á áskorunum. Við getum líka valið að fagna tilkomu gervigreindar og annars konar hátækni sem tækifæri fremur en ógn. Auðvitað er ekki verið að fegra hinar hörðu aðstæður sem þjóðir hafa staðið frammi fyrir, heldur fyrst og fremst að minna á að mannkynið er ótrúlega úrræðasamt og lífseigt. Franklin D. Roosevelt Bandaríkjaforseti (1882–1945) sagði í fyrstu innsetningarræðu sinni á upphafsárum kreppunnar miklu: „Það eina sem við þurfum að óttast er óttinn sjálfur.“ Jafnvel þegar atvinnuleysi reið húsum, bankar hrundu og vonleysi ríkti, framkallaði hann kjark í hjörtum fólks sem lagði horsteininn að víðtækum umbótum og endurreisn. Af hverju skiptir bjartsýni máli? Ef forfeður okkar — sem mættu eldgosum, drepsóttum, sulti og seyru — hefðu gefist upp, værum við ekki hér í dag. Sú staðreynd undirstrikar mikilvægi seiglu og úrræðasemi hvað sem tautar og raular. Hinn valkosturinn er að leggjast í kör og geispa golunni. Meðan við drögum andann eigum við von og með henni eru allir vegir færir. William Ernest Henley (1849–1903) orðaði það skáldlega að við værum „herrar örlaga okkar“ og „skipstjórar sálna okkar.“ Heimurinn virðist oft á leið til helvítis og hefur verið það í gegnum alla mannkynssöguna, en hér erum við ennþá. Sagan sýnir að við eigum sjálf val um hvort við látum svartagallsraus og dómsdagsspár afvegaleiða okkur eða hvort við stöndum keik án þess að hvika. Sjálfur Churchill orðaði það svona: „Framtíðin er okkur hulin en fortíðin ætti að veita okkur von.“ Blásum lífi í þá glóð. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 37 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun