Gervigreind, fordómar og siðferði – nýir tímar, ný viðmið Sigvaldi Einarsson skrifar 4. febrúar 2025 11:02 Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Sigvaldi Einarsson Mest lesið Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías.
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun