Neikvæð áhrif innviðagjalds mikil á Norðurlandi Arnheiður Jóhannsdóttir skrifar 20. mars 2025 14:01 Ferðaþjónusta byggð upp um allt land Áhrif innviðagjalds sem lagt var á skemmtiferðaskip fyrir ferðaþjónustuna eru orðin greinileg á landinu. Áhrifanna gætir með mismunandi hætti þar sem með svo skyndilegri gjaldtöku, falla áfangastaðir úr ferðaáætlun skipanna, helst þeir sem eru lengst frá suðvesturhorninu. Þetta hefur þær afleiðingar að á meðan það verður kannski 10% samdráttur heilt yfir í höfuðborginni, þá getur orðið tugprósenta samdráttur á öðrum stöðum á landinu. Í einhverjum tilfellum stefnir í að sumir áfangastaðir missi allar skipakomur. Ástæða þess að mig langar að nefna þetta er tvíþætt. Fyrir það fyrsta þá reiðir ferðaþjónustan í flestum landshlutum sig mjög mikið á komur skemmtiferðaskipanna. Skipin heimsækja yfir þrjátíu hafnir víðs vegar um landið. Þeim sem hefur orðið tíðrætt um að dreifa ferðamönnum um landið og helst yfir allt árið ætti vera annt um skipin því þau eru eini ferðamátinn sem sannanlega fer um allt landið. Þá koma skipin til landsins í um 7-8 mánuði og hina mánuði ársins eru viðskiptin skipulögð. Það er því um heilsárs störf að ræða þótt komur skipanna takmarkist við þá mánuði sem veðurfar er öruggara. Í öðru lagi þá snertir innviðagjaldið okkur hér á Norðurlandi sérstaklega illa. Nú er útlit fyrir að samdráttur hjá okkur verði um 50% á næsta ári. Þetta eru hálfgerð ragnarrök fyrir lítil fyrirtæki sem mörg hafa byggt afkomu sína á þessum dýrmætu ferðamönnum. Fyrirtæki þurfa að segja upp fólki, loka vinnustöðum og almennt draga saman seglin sem skerðir almenna samkeppnishæfni Norðurlands sem áfangastaðar ferðamanna. Áhrifanna mun því ekki aðeins gæta fyrir hafnarsjóði landsins heldur fyrir fyrirtæki sem mörg hver byggja nánast alla sína starfsemi upp á tekjum af þjónustu við gesti sem koma með skemmtiferðaskipum. Þessi fyrirtæki hafa fjárfest og lagt á sig mikla vinnu við markaðssetningu og þróun en sjá nú fram á að missa allt upp í 90% af tekjum ársins ef neikvæð áhrif innviðagjaldins skella á af fullum þunga. Þessi fyrirtæki sinna ýmissi þjónustu ss. dagsferðum um Norðurland, veitingarekstri, hvalaskoðun, gönguferðum og bjóða uppá tækifæri til að upplifa íslenska sögu og menningu. Fyrirtækin sem hér um ræðir eru gríðarlega mikilvæg til að sinna þjónustu við gesti á svæðinu allt árið. Flugklasinn laðaði að flugfélög Og hér vandast málin enn frekar. Norðurland hefur nefnilega um langt skeið lagt mikið á sig til að byggja upp sjálfbæra ferðaþjónustu í landshlutanum, þ.e. ferðaþjónustu sem reiðir sig á eigin gáttir í landshlutanum – í gegnum flug og hafnir. Við vitum að við getum ekki reitt okkur eingöngu á að ferðamenn hafi tíma eða getu til að keyra hringveginn á Norðurlandið til að heimsækja okkur – þennan sama hringveg og er blæðandi svöðusár eftir viðhaldsskort síðustu ára. Án þessarar uppbyggingar í kringum farþegaflutninga, með t.d. flugklasanum okkar og uppbyggingu flugstöðvarinnar annars vegar og hins vegar uppbyggingar hafnarsvæðisins, verður miklu erfiðara að byggja upp langtíma viðskipti í kringum ferðaþjónstuna. Hér erum við að tala um viðskipti sem ekki aðeins gagnast ferðamönnum heldur skipta þau okkur Íslendinga líka máli. Við erum að tala um hótelgistingu, veitingastaði, söfn, ýmsa afþreyingu og hefðbundna verslun. Nú í mars var haldin ráðstefna á Siglufirði og á Hólum um nærandi ferðaþjónustu. Skilgreiningin er „Nærandi ferðaþjónusta (e. regenerative tourism) er nálgun á uppbyggingu og þróun innan ferðaþjónustu þar sem velsæld og jafnvægi náttúru og samfélaga er höfð að leiðarljósi.“ Við erum öll hluti af sama menginu þar sem íbúar, ferðamenn og náttúra verða öll fyrir áhrifum af hvort öðru. Innan ferðaþjónustu þarf því framsýna hugsun og þessar bráðu aðgerðir nú hvað innviðagjaldið varðar eru þvert á slíka hugsun enda gjaldið bæði mjög hátt og það sem verst er skyndilegt og þessvegna skaðlegt markmiðum íslenskrar ferðaþjónustu. Við getum gert betur. Við fjölgum körfunum sem við setjum eggin okkar í. Við ættum ekki að brjóta eina körfuna því við þurfum á þeim öllum að halda. Bein tenging við umheiminn lykillinn að uppbyggingu Ef okkur auðnast að byggja upp ferðaþjónustu í sátt við íbúa og náttúru þá mun okkur takast hér á Norðurlandi að koma á farþegaskiptum með skemmtiferðaskipum. Ef við náum því verður komin grunnur að frekari byggingu gistirýma sem skiptifarþegarnir nýta ásamt flugi og vetrarparadís Norðurlands opnast einnig fyrir gesti með flugi – þetta er líklega mikilvægasti lykillinn að heilsárs ferðaþjónustu. Þá yrði loksins orðin til valkostur um nýjan, aðgengilegan áfangastað á landinu sem gæti opnað ný tækifæri fyrir Vesturland, Vestfirði og Austurland með sínum gestum líka, þessi landsvæði sem eru lengst frá helstu gáttinni inn í landið. Það er ekki aðeins skynsamlegt heldur líka sanngjarnt í landi þar sem náttúran hefur mikið aðdráttarafl, ferðaþjónustan hefur lagt á sig mikla vinnu og fjárfestingu til að byggja upp framúrskarandi þjónustu og menningin blómstrar fyrir íbúa og gesti. Í dag erum við komin vel af stað og getum gert margt af þessari uppbyggingu sjálf, ef aðeins við fáum frið til þess í stað fyrirvaralausra breytinga á samkeppnisumhverfinu sem við störfum í. Höfundur er framkvæmdastjóri Markaðsstofu Norðurlands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnheiður Jóhannsdóttir Skemmtiferðaskip á Íslandi Akureyri Ferðaþjónusta Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Ferðaþjónusta byggð upp um allt land Áhrif innviðagjalds sem lagt var á skemmtiferðaskip fyrir ferðaþjónustuna eru orðin greinileg á landinu. Áhrifanna gætir með mismunandi hætti þar sem með svo skyndilegri gjaldtöku, falla áfangastaðir úr ferðaáætlun skipanna, helst þeir sem eru lengst frá suðvesturhorninu. Þetta hefur þær afleiðingar að á meðan það verður kannski 10% samdráttur heilt yfir í höfuðborginni, þá getur orðið tugprósenta samdráttur á öðrum stöðum á landinu. Í einhverjum tilfellum stefnir í að sumir áfangastaðir missi allar skipakomur. Ástæða þess að mig langar að nefna þetta er tvíþætt. Fyrir það fyrsta þá reiðir ferðaþjónustan í flestum landshlutum sig mjög mikið á komur skemmtiferðaskipanna. Skipin heimsækja yfir þrjátíu hafnir víðs vegar um landið. Þeim sem hefur orðið tíðrætt um að dreifa ferðamönnum um landið og helst yfir allt árið ætti vera annt um skipin því þau eru eini ferðamátinn sem sannanlega fer um allt landið. Þá koma skipin til landsins í um 7-8 mánuði og hina mánuði ársins eru viðskiptin skipulögð. Það er því um heilsárs störf að ræða þótt komur skipanna takmarkist við þá mánuði sem veðurfar er öruggara. Í öðru lagi þá snertir innviðagjaldið okkur hér á Norðurlandi sérstaklega illa. Nú er útlit fyrir að samdráttur hjá okkur verði um 50% á næsta ári. Þetta eru hálfgerð ragnarrök fyrir lítil fyrirtæki sem mörg hafa byggt afkomu sína á þessum dýrmætu ferðamönnum. Fyrirtæki þurfa að segja upp fólki, loka vinnustöðum og almennt draga saman seglin sem skerðir almenna samkeppnishæfni Norðurlands sem áfangastaðar ferðamanna. Áhrifanna mun því ekki aðeins gæta fyrir hafnarsjóði landsins heldur fyrir fyrirtæki sem mörg hver byggja nánast alla sína starfsemi upp á tekjum af þjónustu við gesti sem koma með skemmtiferðaskipum. Þessi fyrirtæki hafa fjárfest og lagt á sig mikla vinnu við markaðssetningu og þróun en sjá nú fram á að missa allt upp í 90% af tekjum ársins ef neikvæð áhrif innviðagjaldins skella á af fullum þunga. Þessi fyrirtæki sinna ýmissi þjónustu ss. dagsferðum um Norðurland, veitingarekstri, hvalaskoðun, gönguferðum og bjóða uppá tækifæri til að upplifa íslenska sögu og menningu. Fyrirtækin sem hér um ræðir eru gríðarlega mikilvæg til að sinna þjónustu við gesti á svæðinu allt árið. Flugklasinn laðaði að flugfélög Og hér vandast málin enn frekar. Norðurland hefur nefnilega um langt skeið lagt mikið á sig til að byggja upp sjálfbæra ferðaþjónustu í landshlutanum, þ.e. ferðaþjónustu sem reiðir sig á eigin gáttir í landshlutanum – í gegnum flug og hafnir. Við vitum að við getum ekki reitt okkur eingöngu á að ferðamenn hafi tíma eða getu til að keyra hringveginn á Norðurlandið til að heimsækja okkur – þennan sama hringveg og er blæðandi svöðusár eftir viðhaldsskort síðustu ára. Án þessarar uppbyggingar í kringum farþegaflutninga, með t.d. flugklasanum okkar og uppbyggingu flugstöðvarinnar annars vegar og hins vegar uppbyggingar hafnarsvæðisins, verður miklu erfiðara að byggja upp langtíma viðskipti í kringum ferðaþjónstuna. Hér erum við að tala um viðskipti sem ekki aðeins gagnast ferðamönnum heldur skipta þau okkur Íslendinga líka máli. Við erum að tala um hótelgistingu, veitingastaði, söfn, ýmsa afþreyingu og hefðbundna verslun. Nú í mars var haldin ráðstefna á Siglufirði og á Hólum um nærandi ferðaþjónustu. Skilgreiningin er „Nærandi ferðaþjónusta (e. regenerative tourism) er nálgun á uppbyggingu og þróun innan ferðaþjónustu þar sem velsæld og jafnvægi náttúru og samfélaga er höfð að leiðarljósi.“ Við erum öll hluti af sama menginu þar sem íbúar, ferðamenn og náttúra verða öll fyrir áhrifum af hvort öðru. Innan ferðaþjónustu þarf því framsýna hugsun og þessar bráðu aðgerðir nú hvað innviðagjaldið varðar eru þvert á slíka hugsun enda gjaldið bæði mjög hátt og það sem verst er skyndilegt og þessvegna skaðlegt markmiðum íslenskrar ferðaþjónustu. Við getum gert betur. Við fjölgum körfunum sem við setjum eggin okkar í. Við ættum ekki að brjóta eina körfuna því við þurfum á þeim öllum að halda. Bein tenging við umheiminn lykillinn að uppbyggingu Ef okkur auðnast að byggja upp ferðaþjónustu í sátt við íbúa og náttúru þá mun okkur takast hér á Norðurlandi að koma á farþegaskiptum með skemmtiferðaskipum. Ef við náum því verður komin grunnur að frekari byggingu gistirýma sem skiptifarþegarnir nýta ásamt flugi og vetrarparadís Norðurlands opnast einnig fyrir gesti með flugi – þetta er líklega mikilvægasti lykillinn að heilsárs ferðaþjónustu. Þá yrði loksins orðin til valkostur um nýjan, aðgengilegan áfangastað á landinu sem gæti opnað ný tækifæri fyrir Vesturland, Vestfirði og Austurland með sínum gestum líka, þessi landsvæði sem eru lengst frá helstu gáttinni inn í landið. Það er ekki aðeins skynsamlegt heldur líka sanngjarnt í landi þar sem náttúran hefur mikið aðdráttarafl, ferðaþjónustan hefur lagt á sig mikla vinnu og fjárfestingu til að byggja upp framúrskarandi þjónustu og menningin blómstrar fyrir íbúa og gesti. Í dag erum við komin vel af stað og getum gert margt af þessari uppbyggingu sjálf, ef aðeins við fáum frið til þess í stað fyrirvaralausra breytinga á samkeppnisumhverfinu sem við störfum í. Höfundur er framkvæmdastjóri Markaðsstofu Norðurlands.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun