Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar 26. apríl 2025 07:02 Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Schram Andlát Frans páfa Páfagarður Mest lesið Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Sjá meira
Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni.
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun